Hematoloji Nedir ve Hangi Hastalıklara Bakar?

Hematoloji Nedir?

Hematoloji, kanla ilgili hastalıkların nedeni, tanısı, tedavisi ve önlenmesiyle ilgili dahiliyenin bir dalıdır. Kan ve kırmızı kan hücreleri, hemoglobin, kan/plazma proteinleri, kemik iliği, trombositler, kan damarları, dalak, lenf bezleri ve diğer lenf dokuları, dalak ve pıhtılaşma mekanizması gibi bileşenlerin üretimini etkileyen hastalıkların tedavisini içerir.

Hematoloji uzmanı kişiler ve araştırmacılar, birden fazla kan nakli alan kişileri desteklemek için ilaç geliştirmekten kan hücrelerinin normal ve anormal fonksiyonlarını daha iyi anlamak için laboratuvar araştırmalarına kadar birçok farklı alanda çalışma gerçekleştirir. Ayrıca kemik iliği nakilleri için gerekli olan ve gen terapisi araştırmalarında daha geniş bir uygulamaya sahip olabilecek yetişkin kan kök hücrelerinin biyolojisine ilişkin araştırmalar da yapılır.

Detaylı hazırladığımız içerik sayesinde hematoloji nedir belirtileri nelerdir, hematoloji neye bakar, hematoloji ne demek, hematoloji bölümü nedir gibi sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.

Sıkça Karşılaşılan Hematolojik Hastalıklar Nelerdir?

Hematolojik bozukluklar, aynı zamanda kan bozuklukları olarak da adlandırılabilir. Kanın bir veya daha fazla bölümünü etkileyebilir ve iyi ya da kötü huylu olabilir. Üç ana hematolojik kanser; hematolojik bozukluk lösemi, lenfoma ve miyelomdur. Bunların tümü anormal kan veya kemik iliği hücrelerinden kaynaklanan kanserlerdir.

Lösemi; lökosit adı verilen, kemik iliğinde üretilen ve enfeksiyonlara karşı savunmada rol oynayan beyaz kan hücrelerinin kanseridir. Löseminin akut ve kronik olmak üzere iki tipi vardır. Akut lösemiler genellikle çocuklarda ortaya çıkarken, kronik lösemiler daha sık yetişkinlerde görülme eğilimindedir. Akut formu birden ortaya çıkar ve hızlı ilerler. Akut lösemiler hastayı düşkün bırakan lösemilerdir. Kronik formu ise daha yavaş seyirlidir ve hastayı genellikle birden kötüleştirmeyen lösemilerdir. Löseminin hangi tip olduğu, hastanın muayenesi, kan ve kemik iliğindeki örnekleri alınarak oradaki hücrelerin bazı özel boyalar ile boyanması ve mikroskop altında incelenmesi ve daha ileri laboratuvar incelemelerinin yapılmasıyla hematologlar tarafından konur. Her lösemi tipinin kendine özgü birçok alt tipi ve tedavi şekli vardır.

• Anemi

Anemi, kırmızı kan hücrelerinin eksikliği ile karakterize bir durumdur. Hafif anemi durumunda semptomlar ortaya çıkmayabilir ancak anemi şiddetli olduğunda yorgunluk, soluk cilt ve eforla nefes darlığı görülebilir.

Aplastik anemi ise kemik iliğinin kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler olmak üzere üç hücre tipini de yeterli miktarda üretemediği bir anemi türüdür.

• Talasemi

Talasemi, vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretme yeteneğinin bozulduğu bir durumdur. Çoğunlukla Akdeniz kökenli insanları etkileyen genetik bir anemi şeklidir. İnsanların çoğunda semptom yoktur ve tedavi gerektirmez. Ancak bazılarının anemi semptomlarını hafifletmek için kan nakline ihtiyacı olabilir.

• Lenfoma

Lenfoma, lenf sisteminde gelişen bir kan kanseri türüdür. Bu kanser türünde beyaz kan hücresi türü olan lenfosit hücreleri hızla çoğalır ve normal lenfositlerden uzun süre yaşar. İki ana lenfoma grubu Hodgkin lenfoma ve Hodgkin olmayan lenfomadır. Yaşamı uzatan ve bazen de iyileştiren kemoterapi veya radyasyon tedavisi uygulanır.

• Miyelom

Miyelom, beyaz kan hücresi türü olan plazma  hücrelerinin kanseridir. Bu hücreler öncelikle kemik iliğinde bulunur. Multipl miyelom kemik kırıklarına, düşük kırmızı kan hücresi sayısına ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Çoğu zaman kanda aşırı proteinin bulunmasıyla tanımlanır. Multipl miyelomun tedavi seçenekleri arasında bulunan kök hücre nakli veya kemoterapi, insanların hastalıkla yıllarca hayatta kalmasına yardımcı olur.

• Hemofili

Kanın pıhtılaşma bozukluğu olarak da bilinir. Hastalığın en ciddi komplikasyonlarında kişi aşırı ve uzun süreli kanamadan yakınır. Bu kanama vücudun içinde veya dışında olabilir. Kanama, herhangi bir neden olmaksızın başlayabilir.

• Von Willebrand 

Von Willebrand hastalığı, yaygın kan pıhtılaşma bozuklukları arasında bulunur. Hastalığın 3 tipi tanımlanmış olup tip 3 en şiddetlisidir. Bir kan proteini olan Von Willebrand faktörünün eksikliğinden veya proteinin düzgün çalışmamasından kaynaklanır. 

Von Willebrand hastalığı minimum travma ile morarmaya, burun kanamasına ve diş eti kanamasına neden olabilir. Bu duruma sahip kadınlar ağır dönemler geçirebilir ve doğum sırasında artan kan kaybı yaşayabilir.

• Kemik İliği Yetmezliği Sendromu

Kemik iliği, kemiklerin içinde kan hücrelerinin üretildiği yumuşak ve süngerimsi dokudur. Kemik iliği yetmezliği sendromları, kemik iliği yeterince yeni kan hücresi üretemediğinde ortaya çıkar.

Kan Hastalığı (Hematolojik Hastalıklar) Neden Olur?

Bazı kan bozuklukları kalıtsaldır; bir gen mutasyonundan kaynaklanır ve doğumda ortaya çıkar. Bazı insanlar enfeksiyonlara, diğer tıbbi durumlara, ilaçların yan etkilerine veya beslenme eksikliğine bağlı olarak kan bozukluklarına yakalanabilir. Çoğu zaman ise hastalıkların nedeni bilinmemektedir.

En yaygın anemi türlerinden biri, düşük demir seviyelerinden kaynaklanır. Bazı anemi türleri kalıtsaldır, diğerleri ise böbrek hastalığı gibi kronik hastalıklardan kaynaklanır. Hemofili de çoğu kişide kalıtsal olsa da edinilmiş hemofili; hamilelik, otoimmün durumlar, kanser, multipl skleroz ve ilaçlara verilen reaksiyonlarla ilişkilidir.

Paroksismal nokturnal hemoglobinürisi (PNH), edinilmiş bir kan bozukluğunun bir örneğidir. Kan hücresi üretiminde rol oynayan kemik iliği kök hücrelerini etkileyen PIG-A geninin bir mutasyonundan kaynaklanır. Bozukluk, kemik iliğinin zayıflığı veya yetmezliği nedeniyle ortaya çıkabilir.

Hematolojik Hastalıkların Teşhisi

Hematolojik hastalıkların teşhisinde tam kan, serum, idrar, beyin omurilik sıvıları ve diğer vücut sıvıları üzerinde çok çeşitli temel ve ileri laboratuvar testleri yapılır:

• Tam kan sayımı, diferansiyelkan sayımı, yayma morfolojisi ve kemik iliği boyamasını içeren hematoloji testleri
• Rutin pıhtılaşma testleri
• Lenfomalar, lösemiler, plazma hücreli neoplazmlar, sistemik mastositoz, paroksismal noktürnal hemoglobinüri ve diğer lenfoproliferatif bozukluklara yönelik flow sitometri testlerini içeren ileri hematoloji testleri
• Hemoglobin elektroforezi
• Pıhtılaşma faktörü ve inhibitör çalışmaları, anti trombosit antikoru ve trombosit agregasyonu, antifosfolipid antikor testi, ristosetin titrasyonu ve diğerlerini içeren gelişmiş pıhtılaşma testleri
• İdrar tahlili, vücut sıvısı analizi ve hücre sayımı

Hematolojik Hastalıkların Tedavi Süreci

Tıbbi araştırma sonuçlarına dayanarak hematoloji doktorları, her hasta için kişiselleştirilmiş bir tedavi planı yapar. Tedavi planı hastalığın türüne, hastanın genel durumuna, yaşına ve eşlik eden hastalıklara göre değişir. Bu nedenle aynı hematolojik hastalığa sahip hastaların farklı tedavi planları olabilir.

Kanser dışı hematolojik hastalıkların yanı sıra lösemi, lenfoma ve miyelom gibi hematolojik kanserlerin de tanı ve tedavisini sağlıyoruz. Hematoloji alanında yeni gelişmeleri yakından takip ediyor ve hastalara en son tedavi seçeneklerini sunuyoruz.

Malign hematolojik hastalıklar ilaçlarla, genellikle kemoterapiyle tedavi edilir. İlaç; oral tabletler, intravenöz infüzyonlar, intramüsküler enjeksiyonlar, deri altı enjeksiyonlar veya omurilik kanalına enjeksiyonlar yoluyla verilebilir. Kemoterapi seansları genellikle 1 ila 9 gün sürer ve sonrasında bir sonraki seansa kadar ilaca birkaç hafta ara verilir.

Hematolojik hastalıklar, kemoterapinin yanı sıra kök hücre nakli ile de tedavi edilebilir. Kök hücre nakli, dolaşımdaki kandan veya kemik iliğinden toplanan kök hücrelerin hastaya infüzyon yoluyla verildiği bir işlemdir. Hücreler hastadan, bir aile üyesinden veya gönüllü uyumlu donörden toplanabilir. Kök hücre nakli için hücreler öncelikle dolaşımdaki kandan toplanır. Bu işlem, hematoloji bölümünde yapılır. Kök hücre nakli yapılan hasta yaklaşık dört hafta boyunca hematoloji bölümünde sürekli hasta olarak yatırılır. Tedavi sonrasında takip titizlikle devam eder ve hastanın destekleyici tedavilere ihtiyacı olabilir.

Hematoloji hastalıkları ve tedaviler enfeksiyon riskini artırdığından hematoloji bölümünde enfeksiyonlara karşı çeşitli önlemler mevcuttur. Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için bulaşıcı enfeksiyonu olan hastalar tek kişilik izolasyon odalarında tedavi edilir. Enfeksiyonlar, genellikle intravenöz olarak uygulanan antibiyotiklerle ve antipiretikler gibi semptomatik ilaçlarla tedavi edilir.

Hematolojik tedaviler, bulantı ve iştah kaybına yol açabilir. Bulantıyla mücadelede etkili ilaçlar vardır. 

Birçok hematolojik hastalık ve tedavi kan sayımını azaltabilir. Bu durumda hematoloji doktoru kan nakli önerebilir. Kan ürünlerinin sağlanması hematoloji bölümündeki destekleyici bakımdan biridir.

Hematolojik tedavilerin süresine bağlı olarak hastanın hastanede geçirdiği süre çok uzun olabilir. Kan hastalığının tanısının konulması ve tedavilerin uzun sürmesi psikolojik açıdan sıkıntı verici olabilir ve hastayı olumsuz etkileyebilir. Hastanın duygularını ve tedavilerini bölüm personeli ile görüşmesi yararlı olabilir. Gerektiğinde psikiyatristten destek alınabilir.

Multidisipliner uzmanlardan oluşan hematoloji ekibimiz, hastalara uygun bakım ve tedaviyi sağlar. Hemen size en yakın Acıbadem Hastanemizden Hematoloji randevusu alabilirsiniz.