Genel Tanıtım
Ertesi Gün Hapı Nedir?
Ertesi gün hapı ya da bir diğer adıyla acil kontrasepsiyon hapı, acil doğum kontrol yöntemidir ve plansız gebeliği engellemekte büyük başarıya sahiptir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır. Ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir. Çünkü içerdiği hormonlar nedeniyle kanamalar ve adet düzensizlikleri meydana getirebilmektedir. Oral yolla alınır ve düzenli kullanım gerekmez.Bir adet döngüsü içinde birden fazla sefer kullanılamaz. Hapın etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden en fazla 72 saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik göstermektedir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olmaktadır. 72 saat geçtikten ve gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez.
Yalnızca progesteron içeren ertesi gün hapların yanı sıra progesteron ve östrojen hormonlarını bir arada içeren haplar da mevcuttur. Sadece progesteron içeren ertesi gün hapları, yumurtlamayı ve gebelik oluşumunu engellemektedir. İki hormonu da içeren haplar ise hem yumurtlamayı durdurmakta hem de ceninin rahim içine yerleşmesini engellemektedir.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?
Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante edilmiş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?
Ertesi gün hapı adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapını ilişkinin ardındaki 12 saat içerisinde alındığında koruyuculuğu yaklaşık %90 civarında olabilir. İkinci güne kaldığında etki yaklaşık olarak %75 seviyelerinde, üçüncü güne kalırsa da %58 oranına düşebilmektedir.3 günden sonraki kullanımlarda ise etkili olmayacağı kanısına varılmaktadır. Ertesi gün hapının kullanılma mekanizması da, istenmeyen bir ilişki olması ya da bir doğum kontrol yöntemi sırasında oluşan bir aksilik nedeniyle ek yöntem olarak kullanılmasıdır.
Ertesi gün hapının yanlış ya da aşırı kullanımında birtakım sağlık sorunları gündemde olabilir. O yüzden dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilmektedir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım olmayacaktır. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamamaktadır.
Ertesi Gün Hapı Riskleri Nelerdir?
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat diğer kontrasepsiyon yöntemleri kadar etkili değildir ve rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.Bu durumlarda ertesi gün hapı kullanmayın:
- Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine karşı alerjiniz varsa
- Ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız
- Fazla kiloluysanız
Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?
Ertesi gün hapının yüksek dozlarda ve belirtilen durumlar dışında kullanmak bazı sağlık sorunlarının meydana gelmesine ortam hazırlayabilmektedir. Yüksek oranda progesteron hormonu içeren ilacı doz aşımıyla kullananlarda yan etkiler meydana gelebilmektedir.
Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülmektedir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gereklidir.
- Mide bulantısı ya da kusma
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Göğüslerde hassasiyet
- Dönemler arasında kanama, adet düzensizliği
- Alt karın ağrısı ya da krampları
Ayda 1 olmak üzere dozu aşmamak veya nadiren ertesi gün hapına maruz kalmak, hapın yan etkilerini azaltmaktadır ve hormon dengesinin bozulmasına engel olmaktadır.
Ertesi gün hapını kullanmak için:
- Ertesi gün hapının talimatlarını izleyin
- Ertesi gün hapı alındıktan sonraki 2 saat içerisinde kusma durumu gerçekleşirse, bir sağlık uzmanına başka bir doz alımının gerekli olup olmadığını danışmalısınız
- Başka bir doğum kontrol yöntemi başlatana kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ertesi gün hapı hamileliğe karşı kalıcı bir koruma sağlamaz. Ertesi gün hapının kullanımından sonraki günler ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda hamile kalma riski her zaman vardır
- Ertesi gün hapını kullanmak adet dönemini bir hafta kadar geciktirebilmektedir. Ertesi gün hapını aldıktan sonraki 3 ila 4 hafta içerisinde adet döneminiz gerçekleşmezse, hamilelik testi yapın.
Normalde ertesi gün hapını kullandıktan sonra bir sağlık uzmanına başvurmak gerekmezken, bir haftadan uzun süren kanama, lekelenme varlığında ya da 3 ila 5 haftalık bir süre zarfının ardından şiddetli alt karın ağrınız mevcutsa, bir doktorla iletişime geçmekte fayda vardır. Çünkü bunlar, bir düşük belirtisi ya da döllenmiş yumurtanın uterus (rahim) dışına, genellikle bir fallop tüpüne (dış gebelik) yerleştiğini gösterebilir.
Ertesi Gün Hapı Hakkında Bilinen Yanlışlar
Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemidir
Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar.
Ertesi Günü Hapı Bir Kürtaj Yöntemidir
Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmamaktadır. Kürtaja ya da düşüğe sebep olmaz.
Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir
Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.
Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur
Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.
Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliğine Neden Olmaktadır
Ertesi günü hapı kullanımından sonra beklenen adet gününde değişiklikler olabilmekle beraber bu ilaçların adet düzenleyici veya adet geciktirici olarak kullanılması uygun değildir üzerinde bir etkisi yoktur.
Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır
Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilmektedir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilmektedir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.
Diğer Korunma Yöntemleri ve Başarı Oranları
Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunmaktadır. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilmektedir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.