Aspartat Aminotransferaz (AST) Nedir?
Aspartat transferaz (AST), karaciğerinizde, kalbinizde, pankreasınızda, kaslarınızda ve vücudunuzdaki diğer dokularda bulunan bir enzimdir. Bu enzim vücudumuzun hemen her yerinde bulunmasına rağmen yaygın olarak karaciğer sağlığı ile ilişkilidir. AST kan testi ölçümü sıklıkla karaciğer ile ilgili bir grup testin arasında istenir. Bazen de daha genel bir kan testi paneline eklenerek birçok etkenle birlikte değerlendirilir.
AST kan testi ile kanınızdaki aspartat transferaz miktarı ölçülür. Bir takım sağlık sorunları nedeniyle hücreler zarar gördüğünde, AST kan dolaşım sistemine sızabilir. Bu nedenle, bir kan örneğindeki yüksek AST seviyeleri çoğunlukla karaciğer rahatsızlığının işareti olabilir.
Öte yandan karaciğerde yaşanan birçok farklı sorun AST değerinin yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle AST kan testi karaciğerle ilgili pek çok değerin ölçüldüğü daha genel test paketlerinin içerisinde yer alır. Doktorlar bu verileri bir arada değerlendirerek yüksekliğe neden olan sağlık sorununu teşhis etmeye çalışır.
Doktorunuz AST testini sıklıkla karaciğer sağlığını değerlendirmek için istese de AST testi ek olarak diğer sağlık sorunları ve vücudunuzun herhangi bir yerindeki hücre hasarı hakkında bilgi verebilir.
Bazı kişiler karaciğer hastalığı yaşama konusunda risk grubunda yer alırlar. Yoğun alkol tüketimi, ailede karaciğer hastalığı geçmişi, diyabet, obezite ve benzeri sorunlar risk grubunu oluşturan ana etkenlerdir.
Öte yandan karaciğer sağlığıyla ilgili sorun yaşayan ve tedavi gören kişilerin sağlık durumunu izlemek için de düzenli alalıklarla AST ölçümü istenebilir. Bu sayede hastalığın iyileşip iyileşmediği gözlemlenebilir. AST testi istenmesinin bir diğer nedeni de herhangi bir hastalık nedeniyle kişinin karaciğerine zarar verme ihtimali olan ilaçları kullanmasıdır. Bu ölçüm sayesinde ilaç dozajı ayarlanabilir ya da kullanımı kesilebilir.
Karaciğer rahatsızlıklarının belirtileri arasında şu belirtiler bulunur:
- Bulantı-kusma,
- Karın ağrısı,
- Kaşıntı,
- Sarılık (ciltte ve göz akında sararma),
- Yorgunluk ve halsizlik,
- İştahsızlık.
AST Normal Değer Aralığı Kaç Olmalıdır?
Aspartat transferaz için normal aralık laboratuvardan laboratuvara değişebilir. AST kan testi için yaygın referans aralığı 8 ila 33 U/L'dir. Değer aralıkları, birim farkı nedeniyle laboratuvarlar arasında farklılık gösterebilir. Bu nedenle test sonuçlarına bakılırken sonuç kağıdında yazılı olan referans değerler baz alınmalıdır.
Sağlıklı bir AST seviyesi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir:
Doktorunuz test sonuçlarınızı değerlendirirken bu faktörleri göz önünde bulundurur.
AST Düşüklüğü Nedenleri
Düşük AST seviyeleri şunları gösterebilir:
- Kahve veya kafein tüketimi,
- B6 vitamini eksikliği,
- Böbrek sorunu,
- Karaciğer hastalığı,
- Siroz,
- Kanser,
- Otoimmün hastalıklar,
- Genetik yapı.
AST Yüksekliği Nedenleri
Yüksek bir AST seviyesi, karaciğer hastalığının işareti olabilir. Karaciğer hastalığı yaşama ihtimali, diğer karaciğer kan testlerinin sonuçları da anormal olduğunda daha olası hale gelir. Sık görülmemekle birlikte yüksek AST seviyeleri vücudunuzun diğer yerlerinde hücre hasarı yaşanmasından kaynaklanabilir.
Yüksek AST seviyesine neden olabilecek karaciğer sorunları arasında şunlar bulunur:
- Alkol nedenli karaciğer hasarı,
- Hepatit,
- Siroz,
- Karaciğere zarar verebilecek ilaçlar kullanmak,
- Karaciğer tümörü veya karaciğer kanseri sorunu yaşamak,
- Karaciğer iskemisi.
AST yüksekliğinin karaciğer dışı nedenleri ise şöyle sıralanır:
- Hemokromatoz yani vücudunuzda kalbinize, karaciğerinize ve pankreasınıza zarar verebilecek çok fazla miktarda demir bulunması,
- Kalp krizi,
- Mononükleoz,
- Kas hastalığı,
- Pankreatit.
Geçici AST yüksekliğine neden olabilecek etkenler arasında şunlar bulunabilir:
- Derin yanıklar,
- Nöbet geçirmek,
- Ameliyat,
- Yoğun egzersiz,
- Hamilelik.
AST test sonuçlarınızın yüksek çıkması mutlaka bir sağlık sorununuz olduğu anlamına gelmez. Pek çok faktör AST seviyenizi etkileyebilir. İstatistiklere göre yaklaşık 20 sağlıklı insandan 1'inde normal referans aralığının dışında bir sonuç görülür.
AST Testine Nasıl Hazırlanılır?
AST kan testi için bir sağlık görevlisi kan örneğinizi alır. AST testinizin yanı sıra aynı kanla daha farklı testler de yapılacaksa muhtemelen test saatinin 10-12 saat önsesinden itibaren bir şey yememeli ve su dahil bir şey içmemelisiniz. Bu konuda sağlık uzmanınızın yönlendirmelerine harfiyen uymalısınız.
Öte yandan aldığınız bazı ilaçlar ya da takviye besinler, vitaminler ve beslenme tarzınız ALT değerlerinize etki edebilir. Bu nedenle sizden ALT testi istenmesi halinde kullandığınız ilaçları ve besin takviyelerini doktorunuza söylemeniz gerekir. Kullandığınız ilaçları kendi kararınızla bırakmayın, doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
AST sonuçlarında bir sorun olması halinde doktorunuz aynı testi bir kez daha yaptırmanızı ya da ek olarak başka kan testleri, görüntüleme yöntemleri isteyebilir.
