Kalça çıkığı tedavisi
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15'i yani bir milyardan fazla kişi çeşitli bedensel ve zihinsel engeller ile yaşamaktadır. 110 -190 milyon insan bedensel fonksiyonlarını yerine getirmekte ciddi sıkıntılarla karşılaşmaktadır. Engellilik ciddiyetine göre çeşitlilik gösteren bir durumdur, nüfusun yaşlanması ve kronik hastalıklardaki artış nedeni ile engelli sayısı da artmaktadır. Savaşlar, trafik kazaları ve afetler de engellilik nedenlerindendir.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre; ülkemizde ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel engellilerin nüfusa oranı yüzde 2,5’tur. Engelliliğin önlenmesi amacı ile her bebeğe; yenidoğan işitme taraması, fenilketonüri, biyotidinaz eksikliği ve hipotiroidi taraması, gelişimsel kalça displazisi erken tanı ve tedavisi, hemoglobinopati taramaları yapılması gerekir. Bu başlıklardan doğumsal kalça çıkığını daha yakından ele alalım.
Bebeklerde kalça çıkığı neden olur?
Ülkemizde her 100 doğumdan 1’inde görülen doğumsal kalça çıkığı, uyluk kemiğinin baş kısmının içinde bulunması gereken yuvadan ayrılması sonucu oluşur. Erken dönemde tedavi edilmezse, ayak kısalığı ve topallama gibi kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Bunların yanı sıra kalça ve belde erken kireçlenme görülebilir. Kızlarda erkeklere nazaran 6 kat daha fazla ortaya çıkar. Bebeklerde gelişen kalça çıkığının nedeni tam olarak bilinmese de genetik, hormonal ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülür. Kalça çıkığı anne karnındayken gelişebileceği gibi, ebeveynlerin hatalı davranışları nedeniyle sonradan da oluşabilir. Bebeklerde kalça çıkığına yol açan 7 hatalı alışkanlığı şöyle sıralayabiliriz.
1- Kundaklamak
Bebeğinizi kundaklamaktan kaçının. Çünkü anne karnındayken bacakları kıvrık duran bebeğin bu pozisyonda bir süre daha kalması gerekir. Bu nedenle doğum sonrasında kalçaların ve bacakların düzeltilerek sıkıca kundağa sarılması kalçaları çıkığa eğilimli hale getirir. Unutmayın, 1-2 günlük uygulama bile kalça çıkığına neden olabilir.
2- Dar kıyafetler giydirmek
Kalçaları ve bacakları sıkan, hareketlerini engelleyen pantolon, pijama, zıbın ve tulum gibi kıyafetler, ince bezler çıkık oluşmasına yol açabilir. Bebeğinize daima bacak hareketlerini engellemeyecek olan rahat kıyafetler giydirin.
3- Ayaklarından tutup kaldırmak
Tıpkı balık gibi bebeği bacaklarından tutup yukarı kaldırmak zararlıdır. Bu hareketle bacaklar birbirine yaklaşır ve kalça çıkabilir. Dolayısıyla altını değiştirirken ayaklarından tutup kaldırmayın. Bunun yerine bacaklarını açarak altını temizleyin.
4- Bacaklarını birleştirmeye çalışmak
Bebeğiniz yatarken bacaklarını iki yana açabilir. Bu durumda bacaklarını birleştirmeye çalışmayın. Çünkü bacaklar birleşince henüz oluşumunu tamamlamamış olan kalça eklemindeki yuvadan kalça topuzu (femur başı) çıkabilir.
5- Yanlış bezlemek
Çok ince bez koymak ve iki bacağı bir arada tutan bağlar koymak kalçayı yuvadan çıkarır. Bu nedenle kalçaları 45 derece kadar açık tutacak şekilde kalın bez kullanın.
6- Kucakta hatalı taşımak
Bebeğinizi kucağınızda ayaklarını birleştirerek tutmayın. Ayaklarını açan özel taşıma aleti ile ya da ata biner gibi bacaklarını açarak yan kalçanız üzerinde tutarak taşıyın.
7- Yürüteç
Kemikleri henüz gelişmeden yürütece konursa, bacakları eğrilir. Bu yüzden 11. aydan önce yürüteç kullanmayın.
Kalça çıkığı belirtileri
Kalça çıkığı yürüyene kadar belirti vermediği için anlamak zordur. Aşağıda yer alan belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde, çocuğunuzu en kısa sürede ortopedi uzmanına muayene ettirmeniz gerekir.
- Bacaklarda uzunluk farkı,
- Ayaklarda şekilsel bozukluk,
- Bacaklardaki kıvrımların farklı olması,
- Bacaklardan birinin diğerine göre daha az hareketli ve daha az esnek olması,
- Altını değiştirirken kalçalardan birinin veya ikisinin yeterince açılmaması,
- Yürüme başlangıcında sendeleyerek yürüme,
- Yaşıtlarına göre geç yürüme,
- İki taraflı çıkıklarda ördek gibi yürüme.
Kalça çıkığının ilk 6 ayda tespit edilmesi son derece önemlidir. Çıkık ilk 3 ayda tespit edildiğinde sadece çift bez uygulaması, Pavlik bandajı ya da Frejka yastığı gibi basit yöntemlerle sorun tedavi edilebilir. 6-10 ay arasında fark edildiğinde alçı tedavisine başvurulur. Bu işlemde, anestezi altında hastanın belinden bacak ucuna kadar uzanan alçı uygulanır. Alçı 1.5 ay kalır, ardından çıkarılıp yenisi yapılır. Sorunlu bacak toplam 3 ay alçıda kalır, bazen üçüncü kez alçıya ihtiyaç duyulabilir.
Kalça çıkığı ameliyatı
Bebek yürüdükten sonra teşhis edildiğinde ise tek çözüm ameliyat olur. Bu nedenle kalça çıkığının erken teşhis edilebilmesi için hiçbir sorunu olmasa her bebeğe doğumdan sonraki 1-3 ay arasında kalça USG (ultrasonografi) uygulanmalıdır.
Kimler risk altında?
- Hem ebeveynlerden birinde hem de çocuklardan birinde kalça çıkığı varsa doğacak çocukta risk yüzde 36 gibi oldukça yüksek bir orandadır.
- Eneveynelerden birinde çıkık kalça sorunu varsa, doğacak çocukta kalça çıkığı olma riski yüzde 12 gibi yüksek bir orandadır.
- İlk çocukta kalça çıkığı varsa ikincide olma riski yüzde 6'dır.