Uyurgezerlik Nedir?
REM uyku döneminde, rüya görürken el ve kol hareketleri yapılmasına engel bir mekanizma bulunur. Bu mekanizma çalışmadığında rüya içeriğine bağlı olarak ve genellikle şiddet içeren hareketler görülebilir. Bağırma, küfretme, saldırma ve eşe yumruk atma da sık görülen davranışlar arasında yer alır. Kişi uyuyan eşini yumruklayabilir veya boğazını sıkabilir. Daha çok 50 yaş civarındaki erkeklerde görülen bu durumun ilerleyen vakalarında yumuşak doku yaralanmaları ve kırıklar yaşanabilir. Hatta eşini öldürmeye kadar giden sonuçları nedeniyle hastalığın tedavisi zorunlu hale gelir. Peki acaba uyurgezerlik neden olur?
Parkinson Hastalığı Riski
REM uykusu davranış bozukluğu bulunan kişilerde zeminde nörolojik bir hastalık bulunma olasılığı çok yüksektir. Yapılan çalışmalar, bu kişilerin yüzde 35-50’sinde zaman içinde Parkinson Hastalığı geliştiğini gösterir. Bu nedenle bu kişilerin dikkatli izlenmesi gerekir. Parkinson hastalarının ise en az yarısında REM uykusu davranış bozukluğu bulunur.
Stres Altında Çalışanların Hastalığı: Uyurgezerlik
Uyurgezerlik en sık rastlanan uyku davranış bozukluklarından birisidir. Hemen herkesin bildiği gibi derin uykudan uyanan kişi oturur, yürür, konuşur ve hatta araba bile kullanabilir. Genetik geçişli olan bu rahatsızlık 6-12 yaş arası çocukların yüzde 17’sinde yaşanır. Yaşla beraber düzelen bu sorunda koruyucu tedbirler almak çok önemlidir.
Uyurgezerlik Belirtileri
Uyurgezerlik sırasında gözleri açıktır ama sabit ve boş bakarlar. Konuşur, dolaşır, bir şeylerle ilgilenebilirler fakat aslında uyku halindedirler. Beden hareketleri tam olarak kontrol altında değildir. Çoğu zaman uyandırıldıklarında ne yaptıklarını hatırlamazlar. Onlarla iletişime geçmeye çalıştığınızda genellikle sizi duymazlar ya da mantıklı cevaplar vermezler.
Uyurgezerlik Tedavisi
Uyurgezerliğin belirli bir tedavisi yoktur. Bu sorunu yaşayan kişiler için alınması gereken en elzem önlem uyurgezerlik sırasında kişinin kendisine zarar vermesini önleyici tedbirler almaktır. Mesela balkon-pencere kapılarının kilitlenmesi, kişinin uyuduğu odanın düşmelere neden olmaması için derli toplu tutulması, bıçak gibi kesici aletlerin ortalıkta bırakılmaması gibi önlemler alınabilir. Stres önemli bir etken olduğu için stres yönetimi konusunda psikolojik destek alınabilir. Psikolojik bir sebebe bağlı uyurgezerlik yaşanması halinde, bir hekime başvurarak uygun görülen yöntemlerle şikayetlerde azalma sağlanabilir.
Uyurgezer Çocuğu Koruma Yolları
Uyurgezer çocuk uyandığında kendisine zarar verecek cisimler odada bulundurulmamalı, evin dış kapısı ve balkon kapıları kilitlenmeli ve hatta kilidi de açabileceği göz önüne alınarak kapının üstünde bırakılmamalı. Ayrıca uyurgezer çocuk birden uyandırılmamalı, sakin bir ses tonu ile çocuk yatağına gitme ve tekrar uyuma yolunda telkin edilmeli. Yetişkinlerde uyurgezerliğin en sık nedeni stres ve uyku düzeni bozukluğudur. Vardiyalı çalışanlar, üniversite öğrencileri risk altındadır.
Yüz Çocuktan 3'ünde Uyku Terörü Yaşanır
Uyku, insanın belki de en savunmasız olduğu anlardan biri. Ancak en sakin olduğu düşünülen bu saatlerde bile bazı insanlarda anormal davranışlar sergilenebiliyor. Sinir sisteminin çocukluk döneminde tam olarak gelişmemesi bu yıllarda uyku terörü denilen davranış bozukluğunun yaşanmasına neden olur. Özellikle 5- 7 yaş arası çocuklar derin uykularından çığlık atarak ve korku dolu bir ifadeyle uyanır. Yatakta oturan veya ayağa fırlayarak anlamsızca etrafına bakan bu çocukların göz bebeklerinde büyüme, terleme, çarpıntı, hızlı nefes alıp verme gibi hareketler yaşanabilir. Çocukların yüzde 3’ünde gözlenen uyku teröründe herhangi bir tedaviye gerek duyulmaz. Ancak hastalık 4 yıl içinde kendiliğinden düzelir. Uyku terörünün erişkinlerde görülme oranı ise yüzde 1'dir.
Kabus Bozukluğu
Sadece korku ya da endişe değil aynı zamanda öfke, üzüntü, nefret içeren, rüyaların yoğun bir şekilde hatırlanması ve uykudan yineleyici uyanma ataklarının yaşanması da uykuda davranış bozukluğunun bir türüdür. Kabus bozukluğu olarak adlandırılan bu durumda tam bir uyanıklık, sersemlik hali, nerede olduğunu bilememe durumu var. Uykudan sonra ise kabuslar oldukça net hatırlanır. Yaşanılan şokun etkisiyle tekrar uykuya dalmakta güçlük çekilir. En sık 3 ile 6 yaş arasında görülen bu bozukluğun en önemli etkenleri ise çevre ve televizyon. Çok sık olmadığı sürece tedavi gerektirmeyen kabus bozukluğunu yaşayan çocukların mutlaka psikiyatrik açıdan incelenmesi gerekir.
Uykusunda Yemek Yiyerek Obezite Sınırına Gelenler Var
Uyku davranış bozukluklarının birisi de gece boyunca gözlemlenen anormal yeme düzenidir. Bu kişiler gün içinde yenmeyecek çeşitte yemekleri (donmuş et, soğuk çorba, katı yağ vb.) yeme, tehlikeli yemek hazırlama davranışı ve sigara içme gibi kendine ve etrafa zarar verme eğiliminde olur. Atak sayısı ise gecede 1 ile 7 arasında değişir. Bilinci tam ya da kısmen açık olsa da genellikle bu kişiler sabah uyandıklarında olayları hatırlamaz. Engellenmeye çalışıldıklarında ise agresif ve saldırgan olabilirler.
Gece uyanma atakları nedeniyle sabah yorgunluğu ve gün içinde uykululuk hali ortaya çıkar. Uykuya bağlı yemek bozukluğunun sık olması kilo alımına ve hatta Tip 2 diyabet riskinin artmasına bile neden olabilir. Bu durum genelde 30 yaşlarındaki kadınlarda yaşanır. Kişilerin yüzde 40’ında ise kilo sorunu ortaya çıkar. Uyku yoksunluğu ve kilo problemi olan hastaların hekimlerine başvurarak reçete edilen ilaçları kullanmaları ve bir diyetisyenden yardım almaları büyük önem taşımaktadır.
