Panik Atak Nedir?
Panik atak, ani ve düzenli olarak bir panik ya da korku hissinin etkisi altında kalınan bir anksiyete bozukluğudur.
Hemen herkes belli zamanlarda endişe ve panik hissi yaşayabilir. Bu his gergin, stresli veya tehlikeli durumlara karşı verilen doğal bir tepkidir.
Ancak panik atak bozukluğundan muzdarip bir kişi için anksiyete, endişe, panik ve stres duyguları hem düzenli olarak, hem de genellikle belirgin bir sebep olmaksızın ortaya çıkar.
Panik Bozukluğu ise panik atak ile ilişkili bir ruhsal rahatsızlıktır. Beklenmedik şekilde tekrarlayan panik atakları, bu atakların gerçekleşmesi beklentisinin ortaya çıkardığı bir kaygı, ve panik atak sırasında gerçekleşen semptomlardan dolayı ölme ya da zarar görme kaygısı nedeniyle hayatın doğal akışına uyum sağlamakta güçlük çekme şeklinde gözlemlenir.
Çocuklarda Panik Atak
Panik bozukluğu, ergenlerde ve gençlerde küçük çocuklardan daha yaygın görülür. Ancak panik atak ile başa çıkmak özellikle çocuklar ve gençler için zor bir deneyim olabilir.
Şiddetli panik bozukluğu gelişim ve öğrenmelerini etkileyebilir. Panik atak belirtilerini gösteren çocuklar mutlaka bir hekime götürülmelidir.
Hekim, çocuğun tıbbi geçmişini gözden geçirip, semptomların herhangi bir fiziksel nedeni olup olmadığını anlamak için kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır.
Çocuklarda panik ataklarına neyin sebep olduğunu belirlemeye yardımcı olması için diğer anksiyete bozukluklarının taranması da gerekebilir, bu nedenle de genel fizik muayenenin ardından eğer gerekli olursa daha fazla değerlendirme ve tedavi için uygun bir uzmana yönlendirme yapacaktır.
Panik Atak Nedenleri Nelerdir?
Diğer birçok ruhsal rahatsızlık durumunda olduğu gibi, panik atağın da kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak durumun muhtemelen yaşamda yas gibi travmatik veya çok stresli bir dönem, ya da beyindeki nörotransmitter dengesizliği veya benzeri faktörlerle bağlantılı olduğu düşünülmektedir.
Panik atak esnasında kişi anksiyetenin yanı sıra çeşitli fiziksel ve zihinsel semptomlar ile karşılaşır. Bu belirtiler belirgin bir sebep olmadan ve oldukça hızlı belirebilir ortaya çıkabilir. Panik atak kişi için çok korkutucu ve stresli bir durum olabilir.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik atak belirtileri arasında aşağıda verilen listedeki semptomlar gözlenir.
- Ani tuvalet ihtiyacı,
- Ateş basması,
- Baş dönmesi,
- Baygın hissetme,
- Boğulma hissi,
- Dehşet hissi ya da ölme korkusu,
- Genel Titreme,
- Göğüs ağrısı,
- Hızlı kalp atışı,
- Kulaklarda çınlama,
- Kuru ağız,
- Mide bulantısı,
- Nefes darlığı,
- Parmaklarda karıncalanma,
- Terleme,
- Üşüme,
- Uyuşma veya iğne batması hissi,
- Vücuttan kopuk hissetmek.
Bir panik atakta yukarıdaki semptomlardan en az dört tanesi aynı anda gözlemlenir. Daha azının gözlemlendiği durumlara ise kısıtlı panik atak adı verilir. Panik ataklar genellikle 5 - 20 dakika arasında sürse de, bunun bir saate kadar uzadığı vakalar gözlemlenmiştir.
Durumun şiddetine göre panik atak sayısı değişebilir. Bazı bireyler ayda bir defa bu duruma maruz kalırken, diğer bireyler haftada birkaç defa panik atak geçirebilir.
Panik atak her ne kadar korkutucu olsa da tehlikeli değildir. Görülen semptomlar kişiye doğrudan zarar vermez. Aynı zamanda bu belirtilerin çoğu kolaylıkla başka şartlardan kaynaklanabilir. Mesela düşük tansiyon kalp atışının hızlanmasına neden olabilir.
Panik Atak Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Panik atak tanısı ancak konusunda uzman bir psikolog tarafından konulabilir. Öncelikle hastanın tıbbi geçmişi alınır ve gerekli fiziki muayeneler yapılır. Panik atağın teşhis edecek direk bir laboratuvar testi bulunmamaktadır. Fakat hekimler, atakların altta yatan başka bir hastalıktan mı, yoksa panik ataktan mı kaynaklandığını öğrenmek için bazı testler isteyebilir.Özellikle atakların sıklığı, nefes darlığı yaşayıp yaşamadığınız, baş dönmesi, uyuşma veya terleme gibi belirtiler teşhis açısından oldukça önemlidir.
Panik atak tanısının netleşmesi ve diğer hastalıkları elemek için öncelikle kalp (EKG) si istenebilir. Çarpıntıların farklı bir kalp hastalığı sonucu meydana gelip gelmediği araştırılır. Sonrasında tiroid hormonlarının seviyesini ölçmek ve hormonal dengesizlik olup olmadığını için hekim tarafından bazı kan testleri istenebilir.
Panik Atak Tedavisi Nedir?
Eğer bir birey panik bozukluğu ya da panik atak belirtileri yaşıyorsa bir doktora başvurmalıdır. Doktor bireyin tıbbi geçmişini gözden geçirirken görülen belirtileri, atakların hangi sıklıkta meydana geldiğini ve ne kadar süredir devam ettiğini soracaktır.
Aynı zamanda semptomların herhangi bir başka sağlık nedeni olup olmadığını anlamak için kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Tekrarlayan panik ataklarda ise panik bozukluğu teşhisi konulabilir.
Panik bozukluğu tedavi edilebilir ve tam iyileşme sağlanabilir bir durumdur. Bunun için mümkün olduğunca erken tıbbi yardım almak en iyisidir.
Tıbbi yardım olmadan panik bozukluğu yükselebilir ve baş etmek çok zor olabilir. Aynı zamanda panik atak geçirilen mekanlardan kaçınma, agorafobi gibi diğer zihinsel sağlık durumlarını geliştirme riskini de ortaya çıkarabilir.
Panik bozukluğu tedavisinde panik atak sayısının azaltılması hedeflenirken, panik atak tedavisinde belirtilerin hafifletilmesi amaçlanmaktadır. Ana panik atak tedavileri Psikolojik tedavi ile ilaçlardan meydana gelir. Görülen belirtilere bakılarak bu tedavilerin biri, diğeri ya da bir kombinasyonu kullanılabilir.
Psikolojik tedavi sırasında doğrudan bir terapist danışmana başvurarak bilişsel davranışçı terapiden faydalanılabilir. Bu sırada terapist danışmana atak sırasında nasıl tepki verildiği ve ne düşünüldüğü anlatılabilir ve terapist tarafından bir atak sırasında sakin kalmaya yardımcı olacak nefes alma teknikleri önerilebilir.
Eğer doktor ve hasta bir fayda sağlayacağını düşünüyorsa, reçeteli ilaçlara başvurulabilir. Antidepresanlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleri ve benzeri başka ilaçlar bu dönemde hastaya verilebilir.
Antidepresanların etkilerini iki ila dört hafta arasında göstermeye başladığı ve tam etkisini sekizinci haftadan itibaren gösterdiği unutulmamalıdır. İlaçlar işe yaramıyor hissi gelse bile doktor tarafından ilacın bırakılması tavsiyesi gelmezse, kullanımı sürdürülmelidir.
Eğer bilişsel davranışçı terapi ya da ilaç kullanımından sonra belirtiler düzelmezse, hasta doktor tarafından bir psikiyatrist veya klinik psikolog gibi bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirilebilir.
Panik Atak Sırasında Ne Yapmalı?
- Atak ile savaşmayın.
- Mümkünse bulunduğunuz yerde kalın.
- Olumlu, huzurlu ve dinlendirici yerlere odaklanın.
- Saldırının geçeceğini kendinize hatırlatın.
- Unutmayın, bu hayatınıza yönelik bir tehdit değildir.
- Yavaş ve derin nefes alıp verin.
Panik Atakları Önlemek için Kendi Kendinize Ne Yapabilirsiniz?
- Bilişsel davranışçı terapi prensiplerine dayalı bir şekilde anksiyete için hazırlanmış kendine yardım kitapları okunabilir.
- Pilates veya yoga gibi sağlıklı yaşam sporlarının yanı sıra sakinleştirici masajlar veya aroma terapilerinden faydalanılabilir.
- Semptomları hafifletmeye yardımcı olacak nefes alıp verme teknikleri öğrenilebilir.
- Stresi ve gerginliği azaltmak için düzenli fiziksel egzersiz yapılabilir.
- Atakları daha kötüleştirebileceği için şekerli yiyecek ve içecekler, alkol, kafein ve sigara kullanımı azaltılabilir.
Panik Atak Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Panik atak nasıl teşhis edilir?Panik atak belirtileri çoğu zaman başka hastalık belirtilerini andırabilir. Panik atak belirtileri taşıyan hasta, ateş basması, baş dönmesi, baygın hissetme, boğulma hissi, dehşet hissi ya da ölme korkusu, genel titreme, göğüs ağrısı, hızlı kalp atışı, kulaklarda çınlama, kuru ağız, mide bulantısı gibi belirtiler yaşadığı için bu durumu psikolojik değerlendirmez. Bu yüzden öncelikle hastaya EKG, solunum testi ve bazı kan testleri yapılabilir. Bu testlerden çıkan sonuçlar neticesinde hasta psikiyatriye sevk edilebilir. Psikiyatri tarafından hastanın durumunun altında yatan sebepler araştırılır ve belirtiler dinlenir. Bunun sonucunda teşhis koyulur.
Panik atak neden olur?Panik atak hastalığının sebebi tam olarak bilinmemektedir. Kişinin daha önce yaşadığı travmatik bazı olaylar panik atak hastalığını tetikleyebilir.
Panik atak anında ne yapılmalı?Panik atak nasıl geçer? Atak anında ilk yapılması gereken şey sakin kalmak ve bu durumun geçici bir durum olduğunu hatırlamaktır. Derin ve yavaş nefes bu süreçte size yardımcı olacaktır. Düzenli ilaç kullanımı atakları kontrol altında tutar. Bu yüzden ilaçların düzenli bir şekilde kullanılması önemlidir.
Panik atak öldürür mü?Panik atak hastalığı kişinin ölümüne sebep olmaz. Panik atak hastaları, atak sırasında yüksek düzeyde korku ve kaygı duygusuna kapıldıkları için ölüm korkusu yaşayabilirler. Ancak panik atak hastalığı ölümle sonuçlanmaz.
Panik atak olduğumu nasıl anlarım?Panik atak krizi, anlık gelen korku ve endişe durumu olarak başlar. Bu durum sadece içsel bir kaygı olmamakla birlikte kişinin davranışlarına da etki eder. Vücudun titremesi, hızlı kalp atışı, ölme korkusu, mide bulantısı gibi belirtiler panik atak krizi anında yaşanması olası durumlardır.