Raşitizm Nedir?
Raşitizm, çocuklarda genellikle aşırı ve uzun süreli D vitamini eksikliği nedeniyle görülen kemiklerin yumuşaması ve zayıflaması durumuna verilen isimdir. D vitaminini eksikliğinin yanı sıra nadir vakalarda kalıtsal sorunlar da raşitizme neden olabilir.D vitamini, insan vücudunun gıdalardan kalsiyum ve fosforu emmesine yardımcı olur. Yeterli D vitamini olmaması bireyin kemiklerinde uygun ve sağlıklı kalsiyum ve fosfor seviyelerini korumayı zorlaştırır. Bu da gelişme çağında olan çocuklarda raşitizme neden olabilir.Normal şartlar altında bireyin diyetine D vitamini veya kalsiyum eklemek, raşitizm ile ilişkili kemik sorunlarının düzelmesini sağlayabilir. Ancak raşitizm altta yatan başka bir tıbbi sorundan kaynaklandığında, bireyin ek ilaçlara veya başka bir tedaviye ihtiyacı olabilir. Raşitizmin neden olduğu bazı iskelet deformiteleri için düzeltici cerrahi uygulamaların gerçekleştirilmesi gerekli olabilir.
İnsan vücudundan bulunan kemiklerdeki diğer mineral bileşen olan fosforun nadir görülen kalıtsal bozukluklar nedeniyle düşük seviyelerde olması durumunda, buna bağlı olarak başka ilaçların kullanılması gerekli olabilir.
Raşitizm Neden Olur?
Normal şartlar altında insan vücudunun, özellikle çocukların yiyeceklerden kalsiyum ve fosforu emmesi için D vitaminine ihtiyacı vardır. Eğer çocuklar vücudu yeterli D vitamini almazsa veya vücudunun D vitamini doğru şekilde kullanması sorunu varsa, raşitizm oluşabilir. Bazı vakalarda yeterli kalsiyum almamak veya hem kalsiyum hem de D vitamini eksikliği raşitizme neden olabilir.
D vitamini normal şartlar altında iki kaynaktan düzenli olarak sağlanabilir. Bunlardan ilki güneş ışığıdır. İnsan cildi güneş ışığına maruz kaldığında D vitamini üretir. Ancak büyük şehirlerdeki çocuklar dışarıda daha az zaman geçirme eğilimindedir.
Buna ek olarak cildin D vitamini üretimini tetikleyen güneş ışınlarını engelleyecek şekilde güneş kremi kullanılması da D vitamini üretimine engel olabilir. İkinci olarak besinler bireylere D vitamini sağlar. Balık yağı, yumurta sarısı, somon ve uskumru gibi yağlı balıklar D vitamini içerir. Günümüzde süt, tahıl ve bazı meyve suları gibi çeşitli yiyecek ve içeceklere D vitamini de eklenmiştir.
Ancak bazı vakalarda çocuklar vücudun D vitaminini alma şeklini etkileyen tıbbi koşullarla doğarlar veya bu koşulları sonradan geliştirirler. Bu koşullar arasında en yaygın olanları böbrek sorunları, çölyak hastalığı, iltihaplı bağırsak hastalığı ve kistik fibroz sayılabilir.
Daha az güneş ışığının olduğu kuzey ve güney coğrafi bölgelerde yaşayan çocuklar daha yüksek raşitizm riski altındadır. Bir çocukta raşitizm gelişmesi riskini artırabilen çeşitli faktörler mevcuttur. Örneğin koyu ten, cildin güneş ışığından D vitamini üretme kabiliyetini azaltan pigment olan melanine daha fazla sahiptir.
Hamilelik sürecinde annede ciddi D vitamini eksikliği olması, bebeğin raşitizm belirtileriyle doğmasına veya doğumdan birkaç ay sonra bu belirtileri geliştirmesine neden olabilir. Normal doğum süresinden önce doğan bebeklerin D vitamini seviyeleri daha düşüktür, çünkü annelerinden vitamin almak için daha az zamanları olmuştur.
Yapılan araştırmalar sonucunda HIV enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan bazı nöbet önleyici ilaçlar ile antiretroviral ilaçların vücudun D vitamini kullanma kabiliyetine müdahale edebildiği gözlemlenmiştir.
Bebeği sadece emzirme ile beslemek raşitizme yol açabilir. Anne sütü tek başına raşitizmi önlemek için yeterli D vitamini içermez. Sadece anne sütüyle beslenen bebeklere takviye olarak D vitamini damlası verilmelidir.
Raşitizm İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Raşitizm tedavi edilmeden bırakılırsa çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar arasında anormal eğimli omurga, büyümede duraklama, diş kusurları, kemik deformiteleri ve titreme nöbetleri sayılabilir.
Raşitizm Nasıl Önlenir?
Güneş ışığına maruz kalma birey için en iyi ve en etkin D vitamini kaynağı olabilir. Çoğu mevsimde öğle vakti civarında toplam 10 ila 15 dakika güneşe maruz kalmak, ihtiyaç duyulan D vitaminini üretilmesi için yeterlidir. Bununla birlikte, koyu tenli bireyler, veya soğuk enlemlerde yaşayan bireyler özellikle kış mevsiminde sadece az maruz kalmaktan yeterince D vitamini alamayabilirler.
Buna ek olarak cilt kanseri endişeleri nedeniyle özellikle bebekler ve küçük çocuklar doğrudan güneş ışığından kaçırılabilirler veya sürekli güneş kremi ile koruyucu giysiler giymeleri konusunda uyarılırlar.
Bu sebeple raşitizmi önlemek için çocuklara doğal olarak D vitamini içeren besinler verilmelidir. Bunlar arasında somon balığı, ton balığı, balık yağı ve yumurta sarısı gibi besinler bulunur. Ayrıca D vitamini ile zenginleştirilmiş bebek maması, ekmek, tahıllar, süt, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri ile portakal suyu gibi ürünler de çocuklarda D vitamini eksikliğini giderebilir.
Hamile bireyler D vitamini takviyesi kullanmak için doktorlarına danışmalıdır. Normal şartlar altında bütün bebeklerin günde 400 00 IU D vitamini alması önerilmektedir.
İnsan sütü çok az ve yetersiz miktarda D vitamini içerdiğinden, yalnızca anne sütüyle beslenen bebekler günlük D vitamini almalıdır.
Raşitizm Belirtileri Ve Tipleri Nelerdir?
Raşitizm hastalığının belirtileri ve semptomları arasında gecikmiş büyüme, motor becerilerin ortaya çıkmasında gecikme, omurga, pelvis ile bacaklarda ağrı ve kas zayıflığı bulunabilir.Buna ek olarak raşitizm, çocukların kemiklerinin ucunda bulunan büyüme plakalarını yumuşatarak çarpık veya eğik bacak veya diz gelişimine, el ve ayak bileklerinde kalınlaşmaya ve göğüs kemiğinde çıkıntı oluşumuna neden olabilir.
Bu nedenlerle çocuklar kemik ağrısından veya kas zayıflığından şikayet ederse, ya da bariz iskelet deformiteleri geliştirirse bir an önce bir doktor ile görüşmek gereklidir.
Raşitizm Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, normal fizik muayene sürecinde, çocukların kemiklerine hafifçe bastırarak anormallikleri kontrol edecektir.
Doktor çocuğun özellikle kafatasına dikkat edebilir. Raşitizmli bebeklerin genellikle daha yumuşak kafatası kemikleri vardır ve kafataslarının yumuşak noktalarının kapanmasında gecikme görülebilir. Raşitizm olan çocukların genellikle normalden daha büyük veya daha kalın bilekleri ve ayak bilekleri vardır.
Raşitizmli bazı çocukların göğüs kafesleri düzleşip göğüs kemiklerinin ileri çıkmasına neden olabilecek anormallikler gelişir. Her ne kadar Sağlıklı bebeklerin bacaklarında bile biraz çarpıklık olsa da, raşitizmde bacakların abartılı şekilde eğilmesi olarak gözlemlenir.
Doktor eğer raşitizmden şüphelenirse, etkilenen kemiklerin röntgeninin çekilmesini isteyebilir. Bu röntgen filmi kemik deformitelerini ortaya çıkarabilir. Buna ek olarak yapılacak kan ve idrar testleri, hem raşitizm teşhisini doğrulayabilir ve hem de sebebinin belirlenmesine yardımcı olarak nasıl bir tedavinin kullanılması gerektiğini belirleyebilir.
Raşitizm Nasıl Tedavi Edilir?
Birçok raşitizm vakası D vitamini ve kalsiyum takviyeleri ile tedavi edilebilir. Ancak ne kadar D vitamini verileceği konusunda doktorun tavsiyeleri dinlenmelidir. Çok fazla D vitamini vücut için zararlı olabilir. Doktor bireyin durumunun gelişimini röntgen ve kan testleri ile yakından takip edecektir.
Bireyde fosfor oranında düşmeye neden olan nadir bir kalıtsal bozukluk varsa, bunu gidermek üzere bireye takviyeler ve ilaçlar reçete edilebilir.
Bazı çarpık bacak veya omurga deformiteleri vakaları için, doktor kemikler büyüdükçe bireyin vücudunu uygun şekilde konumlandırmak için özel destek aparatları önerebilir. Daha şiddetli iskelet deformiteleri vakalarında ise cerrahi müdahale gerekebilir.