Seboreik Dermatit Nedir?
Seboreik dermatit, esas olarak kafa derisini etkileyen yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Pullu lekelere, ciltte kızarmaya ve inatçı, sürekli devam eden kepeklere neden olur. Seboreik dermatit kafa derisinin yanı sıra ayrıca vücudun daha yağlı olan burun kenarları, göğüs, göz kapakları, kaşlar, kulaklar ve yüz gibi bölgelerini de etkileyebilir.
Seboreik dermatit vakalarının bir kısmında durum herhangi bir tedavi uygulanmadan kendiliğinden ortadan kaybolabilirken, diğer vakalarda belirti ve semptomlar kaybolmadan önce çok sayıda tekrarlanan tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Durum daha sonra tekrar edebilir. Hassas ciltlere uygun bir sabun ve şampuanla günlük temizlik, deride yağlılık ile ölü cilt birikimini azaltmaya yardımcı olabilir.
Seboreik dermatit ayrıca kepek, seboreik egzama ve seboreik sedef hastalığı olarak da adlandırılır. Seboreik dermatit bebeklerde de görülebilir ve bebeğin kafa derisinde kabuklu, pullu lekelere neden olur.
Seboreik Dermatit Neden Olur?
Tıp uzmanları henüz seboreik dermatitin kesin nedenini henüz saptayabilmiş değillerdir. Ancak durumun derideki yağ salgısında bulunan malassezia adı verilen bir tür mantar ya da bağışıklık sisteminin bir tepkisinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Çeşitli faktörler bireyin seboreik dermatit geliştirme riskini artırır. Bu faktörler arasında Parkinson hastalığı ve depresyon gibi nörolojik ve psikiyatrik durumlar, organ nakli alıcılarında, nakil sürecinde bağışıklık zayıflatıcı ilaçların kullanımı, HIV/AIDS, alkolik pankreatit ve bazı kanser hastalarında görülen zayıflamış bir bağışıklık sistemi, kalp krizi gibi stresli tıbbi durumlardan iyileşme ile çeşitli ilaçların kullanımı bulunur.
Seboreik Dermatitin Belirtileri Nelerdir?
Seboreik dermatit hastalığının belirti ve semptomları arasında öncelikle kafa derisinde, saçta, kaşlarda, sakalda veya bıyıkta pullanma, yani kepek oluşumu bulunur. Seboreik dermatitin diğer belirtileri arasında kafa derisi, yüz, burun kenarları, kaşlar, kulaklar, göz kapakları, göğüs, koltuk altı, kasık bölgesi veya göğüslerin altında beyaz veya sarı pullarla veya kabuklarla kaplı yağlı cilt lekeleri, kaşıntı ve deride kızarıklık yer alır.
Seboreik dermatitin belirti ve semptomları bireyin stresli olduğu dönemlerde daha şiddetli olabilir ya da soğuk ve kuru mevsimlerde alevlenme eğilimi gösterebilir.
Seboreik dermatitin verdiği rahatsızlık dolayısı ile uyku düzeni bozulan veya günlük rutin sırasında dikkati dağılan bireyler, durumdan utanç ve endişe duyan bireyler, ciltte enfeksiyon olduğunu düşünen bireyler ile kişisel bakım adımlarını atmalarına rağmen belirti ve semptomları kaybolmayan bireyler doktora başvurmalıdır.
Seboreik Dermatit Nasıl Teşhis Edilir?
Seboreik dermatit hastalığının tanısının konulması için doktor öncelikle bir fizik muayene gerçekleştirir ve hastanın sağlık geçmişi hakkındaki bilgileri soracağı çeşitli sorular ile öğrenmeyi hedefler. Birey gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde doktor ile konuşmalı ve sahip olabileceği diğer koşullar veya hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır.
Doktor fizik muayene sırasında bireyin cildini inceleyerek seboreik dermatitiniz olup olmadığını belirleyebilecektir. Doktor seboreik dermatite benzer semptomları olan durumları dışlamak üzere laboratuvarda incelenmeleri için cilt hücrelerini kazıyarak bir biyopsi örneği alabilir.
Seboreik dermatit ile benzerlik gösteren tıbbi durumlar arasında yaygın olarak atopik dermatit yani egzama, gül hastalığı, sedef hastalığı ve tinea versicolor bulunur.
Atopik dermatit cildin bir reaksiyonudur ve dirseklerin kıvrımlarında, dizlerin arkasında veya boynun ön kısmında kaşıntılı, iltihaplı cilt şeklinde belirti ve semptomları içerir. Atopik dermatit sıklıkla tekrarlayan bir hastalıktır. Gül hastalığı yüzde meydana gelir ve çok az pullanma ile kendisini gösterir. Sedef hastalığı eş zamanlı olarak kepek ve pul ve pullarla kaplı kızarık deriye neden olur. Sedef hastalığı sebebiyle deride görülen pullanma genellikle çok miktardadır ve gümüşi beyaz renge sahiptir. Tinea versicolor ise bir döküntü olarak gözlemlenir, gövdede görülür ancak birçok vakada yaygın olarak seboreik dermatitte görüldüğü üzere ciltte kırmızılaşmış alanlar yoktur.
Seboreik Dermatit Nasıl Tedavi Edilir?
Seboreik dermatit hastalığının ana tedavi yöntemleri arasında ilaçlı şampuanlar, kremler ve losyonlar yer almaktadır. Doktor tedavi sürecinde yaygın olarak reçeteli ilaçları düşünmeden önce, reçetesiz satılan kepek şampuanları gibi seçenekleri denemesini. Bu tür şampuanların yardımcı olmadığı durumlarda ise doktora ilaçlı şampuanları denemek için danışmak mümkündür.
Enflamasyonu kontrol eden kremler arasında, şampuanlar veya merhemler genel olarak reçeteli satılan hidrokortizon, fluosinolon, klobetasol ve desonid içeren kafa derisine veya diğer etkilenen bölgeye uygulanabilen kortikosteroidler bulunur. Bu kremler etkili ve kullanımı kolay olsa dahi mutlaka doktor tavsiyesi ile ve dikkatle kullanılmalıdır. Kortikosteroid içeren ilaçların ara vermeden haftalarca veya aylarca kullanılırsa, ciltte incelme ve kırışıklık oluşumu gibi yan etkilere neden olabilirler.
Kalsinörin inhibitörleri takrolimus ve pimekrolimus içeren kremler veya losyonlar da seboreik dermatit hastalığının tedavi sürecinde kullanılabilir. Bu ürünler kortikosteroidlerden daha az yan etkiye sahip olabilir. Ancak yapılan tıbbi araştırmalar bu maddelerin kanser ile olası bir ilişkisi olduğu konusunda endişelere sahip oldukları için, ilk önerilen tedaviler değildir.
Etkilenen bölgeye ve bireyin semptomlarının ciddiyetine bağlı olarak, doktor yüzde 2 ketokonazol veya yüzde 1 siklopiroks içeren antifungal jeller, kremler veya başka bir ilaçla dönüşümlü şampuanları reçete edebilir. Bazı vakalarda doktor her iki ürünü de dönüşümlü olarak reçete edebilir.
Durumunuz diğer tedavilerle düzelmeyen bireyler için, doktor hap şeklinde mantar önleyici bir ilaç önerebilir. Bunlar olası yan etkiler ve ilaç etkileşimleri nedeniyle tedavi için ilk seçenek değildir.
Seboreik Dermatit Nasıl Geçer?Seboreik dermatit hastalığı bazı durumlarda normal hijyen önlemlerinin alınması ile kendiliğinden düzelebilir, ancak bazı nadir vakalarda daha uzun bir tedavi süreci gerekli olabilir.
Birçok vakada seboreik dermatiti yaşam tarzı değişiklikleri ve reçetesiz satılan ürünler ile kontrol etmek mümkündür. Bireyin durumunu düzeltmeden önce farklı ürünleri veya ürün kombinasyonlarını denemesi gerekebilir.
Birey için en iyi yaklaşım cilt tipine, durumun ciddiyetine ve semptomların kafa derisini veya vücudun diğer bölgelerini etkileyip etkilemediğine bağlıdır. Ancak durum düzelse bile, bir noktada geri gelmesi muhtemeldir. Bu sebeple semptomlar takip edilmeli ve durum tekrarlarsa tedavi sürecine yeniden başlanmalıdır.
Saçları düzenli olarak şampuanla yıkamak etki bir ilk adım olabilir. Eğer normal şampuanlar kepek oluşumuna yardımcı olmazsa, reçetesiz satılan kepek şampuanlarını denemek birey için etkili olabilir. Birey belirtileri ve semptomları azalmaya başlayana kadar her gün şampuan kullanmalı, ardından belirti ve semptomların ortadan kalkmaya başlaması ile birlikte haftada bir ila üç kez kullanmalıdır.
Bazı vakalarda bir şampuan türü belirli bir süre işe yarar ve ardından etkinliğini kaybedebilir. Bu tür durumlarda iki veya daha fazla tür arasında geçiş yapmayı denemek gereklidir. Şampuan ile yıkama sürecinde şampuan önerilen süre boyunca etkilenen bölgede tutulmalıdır. Bu şampuanın bileşenlerinin etkin bir şekilde çalışmasına izin verir. Şampuanlar yüze, kulaklara ve göğüse ve diğer etkilenen bölgelere nazikçe sürülebilir ve tamamen durulanabilir.
Çeşitli kişisel bakım ipuçları bireyin seboreik dermatiti kontrol etmesine yardımcı olabilir. Örneğin saçları zeytinyağı ya da uygun mineral yağları ile yumuşatıp, ardından kepekleri temizlemek için saçları taramak, fırçalamak ve yıkamak bireye yardımcı olabilir. Cilt düzenli yıkanmalı, yıkandıktan sonra sabun ciltten ve saçtan tamamen durulanmalıdır. Sert sabunlardan kaçınmak ve nemlendirici kullanmak faydalı olabilir.
Hijyen alışkanlıklarına dikkat etmek ile durumun düzelmediği vakalarda etkilenen bölge üzerinde hafif bir kortikosteroid kremi denemek, o işe yaramazsa mantar önleyici kremlere başvurmak ta etkili olabilir. Bu kremler gözlerden uzak tutulmalıdır.
Sakal veya bıyığı olan bireyler düzenli olarak bunları şampuanlamalıdır. Seboreik dermatit bıyık ve sakal altında daha ağır seyredebilir. Belirtileriniz düzelene kadar günlük yüzde 1 ketokonazol içeren şampuan kullandıktan sonra haftada bir kez şampuanlamaya geçmek kişi için etkili olabilir. Düzenli traş olmak ve temiz bir yüzle kalmak bireyin semptomlarını hafifletebilir.
Seboreik dermatiti olan bireyler şekillendirici ürünlerden kaçınmalı ve tedavi süreci boyunca saç spreyleri, jeller ve diğer şekillendirici ürünleri kullanmayı bırakmalıdır. Benzer şekilde alkol içeren cilt ve saç ürünlerinden kaçınmak gereklidir. Bunlar hastalığın alevlenmesine neden olabilir.
Düz dokulu, pamuklu giysileri tercih etmek temiz havanın bireyin cildinin etrafında serbest bir şekilde dolaşmasına yardımcı olur ve tahrişi azaltır.
Göz kapaklarında kızarıklık veya pullanma belirtileri olan bireyler, göz kapaklarını her gece nazikçe bebek şampuanı ile yıkamalı, deri pullarını pamuklu çubukla silmelidir. Sıcak kompres göz kapağının rahatlamasına yardımcı olabilecek bir başka yöntemdir.
Seboreik dermatit görülen bebekleri saç derisi günde bir kez ilaçsız bebek şampuanı ile nazikçe yıkanmalıdır. Şampuanı durulamadan önce küçük, yumuşak kıllı bir fırça ile kabuk ve deri pullarını nazikçe gevşetmek mümkün olabilir. Eğer pullanma devam ederse önce kafa derisine birkaç saat doktorun önereceği uygun mineral yağını uygulamak etkili olabilir.
Bazı vakalarda çay ağacı yağı, balık yağı takviyeleri ve aloe vera kullanımının bireye yardımcı olduğu görülmüştür. Ancak bu yöntemlerin etkinliği kesin kanıtlanmamıştır. Kişiler bireysel bakım rutinlerine herhangi bir alternatif ilaç eklemeden önce mutlaka doktora başvurmalıdır.