FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Anemi Nedir?
Kana rengini veren ve oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan proteine hemoglobin denir. Hemoglobin, kanda kırmızı kan hücreleri (alyuvar) tarafından taşınır. Kanda bulunan hemoglobin proteinin normal seviyenin altına düşmesi veya alyuvarların sayısının azalması durumuna anemi (kansızlık) adı verilir.
Aneminin tedavi edilmemesi vücutta bazı sorunlara yol açabilir. Anemi, aynı zamanda hipoksi denilen, dokulara yeterli oksijenin iletilemediği durumlara sebep olabilir. Vücuda yeterli miktarda oksijen girmediği için tüm organlar zorlanmaya başlar. Anemi oksijen yetersizliğinden dolayı tüm iç organları ve kasları zorlarken; vücutta ağrılara, duygu durum bozukluklarına, unutkanlığa, el ve ayaklarda da uyuşmalara neden olabilir.
Aneminin tespit edilmesiyle birlikte nedenine göre tedavi planlanmasına bir an önce başlanması gerekmektedir. Kansızlığın nedenleri arasında genetik faktörler olabileceği gibi beslenme eksikliğinden kaynaklı da olabilir. Aneminin tedavi edilmeden önce çok iyi araştırılması ve hekimin de ihtiyaç duyması halinde mide – bağırsak endoskopisi gibi tetkiklerin yapılması gerekir.
Aneminin birçok tipi bulunmaktadır. Sonradan ortaya çıkabileceği gibi doğumsal da olabilmektedir. Aneminin bazı türleri:
- Orak Hücreli Anemi
Hem anne, hem de babadan geçen kalıtsal bir kan bozukluğudur. Kırmızı kan hücreleri yuvarlak, esnek ve halkaya benzer bir şekildedir. Orak hücreli anemiye sahip olan kişiler de ise kırmızı kan hücreleri orak şeklini aldığı ve esnekliğini kaybettiği için ismini de buradan almaktadır. Normal kan hücreleri kılcal damarların içinden geçiş yapabilirken, anormal hücreler ise kılcal damarların içinde saplanır geçiş yapamaz. Bu durumda hayati tehlikeye yol açabilir.
- Aplastik Anemi
Aplastik anemi kemik iliği yetmezliğine bağlı gelişen hastalıklardan biridir. Kemik iliğinde kan hücrelerinin üretilemediği durumlara da denilmektedir. Hem beyaz, hem de kırmızı kan hücrelerinin azalması veya tamamen yok olmasıyla, hastanın hayatını riske atabilen ciddi hastalıklardan biridir.
- Hemolitik Anemi
Periferik kanda kırmızı kan hücrelerinin zamanından önce yaşam sürelerinin kısalmasıyla ortaya çıkan bir anemi türüdür. Hemolitik anemi kalıtsal olabileceği gibi etkenlere bağlı olarak sonradan da gelişebilmektedir. Hemolitik anemide vücut ortalamanın 6 ila 8 katı daha fazla kan hücresi üretmeye başlar fakat hücrelerin tahrip edilmesi, yeni üretilen kan hücrelerinden daha hızlı gelişmektedir. Bu da hemoliz denen kan hücresi yıkımına neden olur.
- Pernisiyöz Anemi
Pernisiyöz Anemi, B12 vitamini ile doğrudan alakalıdır. Pernisiyöz anemisi olan kişiler yiyeceklerden yeterli miktarda B12 vitamini alamazlar. Midede üretilen intrinsik faktör denen proteine sahip değillerdir. Bu proteinin eksikliği B12 vitamini eksikliğine yol açar ve böylece B12 eksikliğinden kaynaklanan pernisiyöz anemisi meydana gelir.
- Megaloblastik Anemi
Megaloblastik anemi, B12 vitamininin ve folik asitin bulunması gerekenden daha düşük olduğunda meydana gelen bir anemi türüdür. B12 vitamini, folat eksikliği anemisi veya makrositik anemi olarak da bilinir.
Anemi (Kansızlık) Neden Olur?
Doğumsal olmayıp, erişkinlik döneminde ortaya çıkan aneminin üç önemli nedeni vardır. Bunlar; demir eksikliği, B12 eksikliği ve folik asit eksikliğidir.
- Demir hemoglobin proteininin en önemli bileşenlerinden biridir; demir eksikliği durumunda hemoglobin üretilemez ve anemi meydana gelir. Bu duruma demir eksikliği anemisi adı verilir. Demir eksikliği anemisi, demir bakımından fakir beslenme ve bir takım mide-bağırsak sorunları neticesinde ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra bazı kadınlarda demir eksikliği regl döneminde gereğinden fazla kan kaybetmelerinden dolayı ortaya çıkmaktadır.
- Folik asit ve B12 vitamini de alyuvarların üretiminde önemli rollere sahiptir. Bu nedenle folik asit ve B12 yönünden fakir beslenmek de anemiye yol açabilmektedir. Özellikle kırmızı etin az tüketimi veya hiç tüketilmemesi B12 vitamini ve demir eksikliğine yol açarken, sebze tüketmeyen kişilerde de folik asit eksikliği görülebilir. Anemileri engellemek için besinlerin dengeli bir şekilde tüketilmesi gereklidir.
- Travma veya iç kanama gibi nedenlerle yaşanan kan kayıpları da anemilere yol açabilen nedenler arasındadır.
- Doğumsal olarak gelişen anemiler genellikle genetik faktörlere bağlıdır. Akdeniz Anemisi (Talasemi) ve orak hücre hastalıkları bunlara örnektir.
Tüm bunların yanı sıra, kronik hastalıkların da anemiye sebep olabileceği unutulmamalıdır.
Anemi (Kansızlık) Belirtileri Nelerdir?
Kansızlığın belirtilerinden bazıları şöyledir:
- Halsizlik
- Yüzde, gözde veya tırnak yataklarında solgunluk
- Baş dönmesi
- Çarpıntı
- Unutkanlık
- Saç dökülmesi
- Kulak çınlaması
- Erken yorulma
- Üşüme
- Nefes darlığı
- Dudakta çatlaklar
- Göz kararması
- Huzursuz bacak sendromu
- Konsantrasyon bozukluğu şeklinde görülebilir.
Anemi (Kansızlık) Nasıl Teşhis Edilir?
Anemi en sık görülen durumlardan biridir. Hemen hemen her toplumda, her ırkta ve her yaş grubunda gözlemlenebilir. Anemi tanısı için öncelikle doktorunuz tarafından tıbbi öykünüz ile talasemi, orak hücre anemisi gibi hastalıklar için aile öykünüz alınacaktır. Sonrasında ise fizik muayene ile birlikte tahlil ve tetkikler yapılarak anemi teşhisi konulabilir.
Fizik muayenede kalp atış hızı dinlenir, soluk alıp verme fonksiyonları kontrol edilir, dalak ve karaciğerde şişme olup olmadığı kontrol edilir.
Aneminin tipini ve seviyesini öğrenmek için kan testleri istenilebilir. Kansızlık şüphesi var ise doktorunuz sizden öncelikle tam kan sayımı testi yaptırmanızı isteyecektir. Tam kan sayımı testinde hematokrit, hemoglobin değerlerine ile birlikte alyuvarların, akyuvarların ve plateletlerin yani trombositlerin sayısı kontrol edilir.
Eğer tam kan sayımı testi anemi teşhisi için yeterli olmazsa hekiminiz sizden hemoglobin elektroforezi, retikülosit sayımı, serum demiri ve serum ferritin testlerini de isteyebilir.
Aneminin bir başka kronik hastalığın belirtisi olduğunün düşünülmesi halinde o hastalıkla ilgili tetkikler yürütülebilir.
Doktorunuz bağırsaklardan kaynaklı bir kanamadan şüpheleniyorsa dışkıda gizli kan ve kolonoskopi tetkikleri isteyebilir. Bunun yanı sıra, kadınlarda üreme sisteminden kaynaklandığı düşünülen kanamalar için jinekolojik muayene olmanız önerilebilir.
Anemi (Kansızlık) Nasıl Tedavi Edilir?
Anemi (kansızlık) tedavisi kişinin anemi türüne göre değişiklik gösterebilir.
Orak hücreli anemi için oksijen terapisi, antibiyotik ve folik asit takviyesi gibi tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin şekillerinin korunmasında ve ağrıları azaltacak ilaçlar reçete edilebilir.
Demir eksikliği anemisi bulunması durumunda doktor bu duruma göre doktor bazı takviyeler önerebilir ve bir beslenme disiplini önerebilir.
Hemolitik anemi bulunması durumunda doktorunuz immün sistemi güçlendirecek ilaç ve takviyeler önerebilir.
Aplastik anemi ve akdeniz anemisi durumunda özellikle durum ciddi ise kan nakli, kemik iliği nakli ve ameliyat gibi işlemler gerekebilir.
Anemi (Kansızlık) Nasıl Geçer?
Anemi tedavisi, aneminin türüne, seyrine ve şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Tedavide temel hedef anemiye neden olan durumu ortadan kaldırmaktır. Demir eksikliği ve folik asit nedeniyle oluşan anemi için hekimin tavsiye edeceği yeşil ağırlıklı sebze ve meyvelerin tüketilmesi önerilmektedir. Aynı zamanda demir ve hemoglobin takviyeleri de alınabilir. Demir takviyesinin C vitamini açısından zengin olan C vitamini ağırlıklı (portakal, mandalina gibi) meyve sularıyla alınması demirin emilimini arttırabilir. Ancak bu gibi takviyeleri kullanmadan önce mutlaka doktora danışılması gerekir. Bununla birlikte demir sadece takviye olarak değil, doğal yollarla da alınabilir. Yulaf, pirinç, arpa, balık, ıspanak, et, yumurta, fasülye ve mısır gibi besinler demir açısından zengindir.
Ayrıca bunları dışarıdan alınacak bir takım takviyelerle yapmak da mümkündür. B12 eksikliğine bağlı gelişen anemi içinse damla veya enjeksiyon yardımıyla vitamin takviyesi verilebilir.
Eğer anemi ilerlemiş ve tehlikeli bir noktaya gelmişse kan ve ilik kök hücre nakli yapılabilir. Ya da anemiye neden olan ve hayatı tehdit eden ciddi bir kanamanız varsa hekiminiz tarafından cerrahi bir operasyon da tavsiye edilebilir.
Anemi (Kansızlık) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Orak Hücreli Anemi Nedir?
Orak hücreli anemi genetik bir hastalıktır. Kan hücrelerinin şekilleri anormal bir görüntüye sahiptir ve orak görünümlü bir hale gelen kan hücreleri kılcal damarlardan geçiş yapamadığı için hayati bir tehlike yaratabilir.
Anemi Ne Demek?
Anemi, alyuvarların miktarının azalması ve hemoglobinin düşmesi kansızlık (anemi) olarak adlandırılır.
Anemi Hangi Vitamin Eksikliğinde Görülür?
Anemi (kansızlık) B12 eksikliği, folik asit ve demir eksikliğinde görülebilir.
Pernisiyöz Anemi Nedir?
Bu tür anemiye sahip kişiler tükettikleri besinlerden B12 vitaminini alamazlar. Ortaya çıkan B12 eksikliği pernisiyöz anemiye sebebiyet verebilir.
Aplastik Anemi Nedir?
Aplastik anemi kemik iliği yetmezliği sonucu ortaya çıkabilir. Kemik iliğinde kan hücrelerinin üretilememesi aplastik anemiye sebep olabilir ve hayati riske sahip ciddi bir hastalıktır.
Mikrositik Anemi Nedir?
Mikrositik Anemi eritrositlerin normal boyutlarından çok daha ufak çapta görüldüğü bir hastalıktır.
Kansızlık Ne Zaman Tehlikelidir?
Hemoglobin değerinin yaşamı tehdit edecek düzeyde düşmesi ya da aneminin önemsenmeyerek tedavi edilmemesi ve geciktirilmesi istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Kansızlık Ve Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir?
Doktor kontrolünde demir takviyesi ya da demir ağırlıklı bir beslenme programı kansızlık ve demir eksikliğinin tedavisini olumlu yönde etkileyebilir.
Kansızlık Mide Bulantısı Yapar Mı?
Anemi(Kansızlık) bazı durumlarda mide bulantısı gibi semptomların yaşanmasına sebep olabilir.