Donuk Omuz Nedir?
Omuz 3 kemikten oluşmaktadır. Bunlar; üst kol (humerus), kürek kemiği ve köprücük kemiğidir. Omuz eklemini çevreleyen ve her şeyi bir arada tutan dokuya da omuz kapsülü denmektedir.
Yapışkan kapsülit ya da adezif kapsülit olarak da bilinen donuk omuz, omuz ekleminde meydana gelen sertlik ve ağrı ile karakterize bir durumdur. Yaşam kalitesini ileri derecede bozabilen, kişinin hareketlerini kısıtlayabilen veya ağrı semptomlarıyla kendini gösteren donuk omuz sendromu, ciddi bir sağlık problemidir.
Omuz eklem kapsülünün daralması, kalınlaşması, iltihaplanması ve eklem içi sıvının azalmasına bağlı olarak eklem hareketinin sınırlanması ile meydana gelir. Donmuş omuz ve kapsül o kadar kalın ve sıkı hale bürünür ki hareket etmesi güçleşir. Yara dokusu bantları oluşur ve eklemi kayganlaştıran sıvı azalır. Bu da kişinin hareket kabiliyetini sınırlandırır. Belirtiler tipik olarak yavaş yavaş başlar, zamanla kötüleşir ve sonrasında 1 ila 3 yıllık bir süre zarfında düzelir. Çoğunlukla tek omuzda rastlansa da her iki omuzda da görülen vakalar mevcuttur.
Donuk omuz sendromu tedavisi için hareket egzersizleri, kortikosteroidleri ve eklem kapsülüne enjekte edilen ilaçlar verilir. Vakaların bir kısmında, eklem kapsülünün daha rahat hareket edebilmesini sağlamak için artroskopik cerrahi gerekli olabilir.Donuk Omuz Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Donuk omuz sendromu çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelebilir fakat çoğu vakada altta yatan sebep bilinmemektedir. Omuz eklemini oluşturan kemikler, bağlar ve tendonlar bir bağ dokusu kapsülü içerisinde yer alır. Donuk omuz, kapsül omuz eklemi etrafında kalınlaşıp sıkılaşarak hareketini kısıtladığında ortaya çıkar.Omuz ekleminin uzun bir süre hareketsiz kalmasına sebep olan rahatsızlıklar, düşme ya da çarpma gibi durumların ardından gelişebilir. Ayrıca omuzda yaşanan kireçlenme, omuz sıkışma sendromu, kas tendon yırtıkları, iltihaplı romatizmalar, şeker hastalığı, tiroid problemleri, kolestrol yüksekliği, kalp problemleri, kadınlarda görülen meme hastalıkları da donuk omuz sendromunu tetikleyebilir. Günümüzde donuk omuz sendromu vakalarının çoğu genellikle yoğun stres altında olan kişilerdir.
Donuk Omuz Risk Faktörleri Nelerdir?
Bazı faktörler donuk omuz geliştirme ihtimalinizi artırabilir:
Yaş: 40 yaş üstü kişilerin donuk omuz olma olasılığı daha fazladır.Hareketsizlik: Uzun süreli hareketsizlik ya da omuz hareketliliği azalmış kişilerde donuk omuz sedromu gelişme riski daha yüksektir. Hareketsizlik durumu ise rotator (döndürücü) manşet yaralanması, kırık kol, inme, ameliyat sonrası süreçlere bağlı olarak gelişebilir. En yaygın nedenleri, omuz yaralanması, kırık kol veya felç sonrası hareketsizliktir. Kişi, omzu hareket ettirmeyi güçleştiren bir rahatsızlık geçirmiş ise omuz eklemlerindeki hareketi korumak amacıyla yapabileceği egzersizler için bir doktora danışması gerekir.Sistemik Hastalıklar: Diyabet, hipertiroidizm, hipotiroidizm, tüberküloz, parkinson, kalp ve damar hastalıkları gibi rahatsızlıklar donuk omuz sendromu riskini artırır.Donuk Omuz Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Donuk omuz sendromunun belirtileri, omzu hareket ettirmeyi zorlaştıran ağrı ve sertlikle gözlemlenir. Ağrılar geceleri daha şiddetli olabilir ve uyku düzenini bozabilir.Donuk omuz sendromu yavaş ve 3 aşamada gerçekleşebilir. Her aşama birkaç ay sürebilir.
1. Aşama-Yangı: Omuzun herhangi bir hareketi ağrıya neden olabilir ve omzun hareket açıklığında sınırlanma meydana gelebilir. Yavaş yavaş kötüleşir ve geceleri daha fazla ağrıya sebebiyet verebilir. Bu aşama 6 ila 9 ay arasında sürebilmektedir.2. Aşama-Donma: Bu aşamada ağrı azalmaya başlayabilir. Ancak omuz sertleşir ve onu kullanmak daha zor hale gelir. Omzu hareket ettirmek güçleştiği için kıyafet değiştirmek, banyo yapmak gibi günlük aktiviteleri yerine getirmek de zorlaşabilir. Bu aşama 4 ila 12 ay arasında sürebilmektedir.3. Aşama- Çözülme Aşaması: Omuzdaki hareket açıklığı iyileşmeye başlar. Bu aşama 6 aydan 2 yıla kadar sürebilmektedir.Donuk Omuz Kimlerde Görülür?
Donuk omuz sendromu 40 ila 65 yaş aralığında daha yaygın olarak görülmektedir. Kadınlarda erkeklere kıyasla daha fazla vakaya rastlanmaktadır. Eğer bir omuzda donukluk mevcutsa diğer tarafta da görülme oranı yaklaşık olarak %30 artar.
Donuk Omuz Tanısı Nasıl Konulur?
Donmuş omuz sendromu hem aktif hem de pasif hareket aralığını etkiler. Hekiminiz, fiziki muayene esnasında, ağrıyı kontrol etmek ve aktif hareket açıklığını değerlendirmek amacıyla sizden belirli şekillerde hareket etmenizi isteyebilir. Daha sonra pasif hareket açıklığını kontrol etmek için kolunuzu hareket ettirdiğiniz sırada kaslarınızı gevşetmenizi isteyebilir. Aktif tarafta, omzunuzu kendi başınıza hareket etmeniz beklenirken, pasif tarafta ise doktorlar omzu hareket ettirip farklılıkları not ederler.Bazı durumlarda ise, hekim pasif ve aktif açıklığı belirlemek amacıyla omuz bölgesine anestezik ilaç verebilir. Donuk omuz sendromu tanısı için fiziki muayene genellikle yeterlidir. Fakat doktorunuz meydana gelebilecek artrit, yırtılmış rotator (döndürücü) manşet gibi ağrıya sebebiyet veren sorunları dışlamak amacıyla röntgen, ultrason veya MRI gibi görüntüleme testleri isteyebilir.
Donuk Omuz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Donuk omuz sendromu tedavisi genellikle, omuz ağrısının kontrol altına alınmasını ve omuzda mümkün olduğunca fazla hareket açıklığının korunmasını içerir. Birçok donuk omuz sendromu vakasında, hareket yeteneğinin tümüyle geri gelmesi mümkündür. Ancak bu uzun bir süreçtir. Donuk omuz sendromu hastalığı genellikle 12 ila 18 ay içerisinde kendiliğinden iyileşebilir, fakat yine de donuk omuz sendromu tedavisinde hastaların bu süreci daha kolay atlatmasına yardımcı olur. Donuk omuz sendromu tedavisinde kullanılan bazı yöntemler ise;İlaçlar: Doktorun önereceği bazı ilaçlar, donuk omuz sendromuyla ilgili gelişen ağrı ve iltihabın azalmasına yardımcı olabilir.Terapi: Fizik tedavi uzmanı eşliğinde, omuzdaki hareketliliği artırmak amacıyla hareket açıklığı egzersizleri yapılabilir. Bu egzersizleri yapmak, hareket kabiliyetinin iyileşmesini optimize etmek için oldukça mühimdir.Cerrahi ve diğer prosedürler:Doktorunuz kalıcı belirtileri kontrol altına alabilmek için:
Enjeksiyonlar: Omuz eklemine enjekte edilen bazı ilaçların aracılığıyla ağrıların azalması ve omuz hareketliliğinin artması amaçlanır.Eklem gerginliği: Eklem kapsülüne steril su enjekte edilmesi, eklemi hareket ettirmeyi kolaylaştırabilir.Omuz manipülasyonu: Bu prosedür gereği alınan anesteziden dolayı ağrı hissetmezsiniz. Doktor, gerilmiş dokuyu hafifletmek amacıyla omuz eklemini farklı yönlere hareket ettirir. Ancak artroskopik cerrahi ortaya çıktıktan sonra çok nadiren yapılması tercih edilmektedir. Çünkü artan bir komplikasyon riski barındırıyor.Ameliyat: Donuk omuz sendromu ameliyatı çok nadiren yapılır. Uygulanan tedaviler çözüm olmadıysa, doktorunuz yara dokusunu ve yapışıklıkları omuz ekleminden çıkarmak için ameliyat önerebilir. Bu (artroskopik) ameliyatta eklemin etrafında açılan küçük kesilerden ilgili bölgeye ulaşan artroskopik ameliyat aletleri kullanılır.Ameliyat sonrası rehabilitasyon mutlaka yapılmalıdır. Fizik tedavi uygulamalarında genellikle ameliyatın ertesi günü başlamaktadır. Hekim, hastaya yapacağı egzersizleri anlatır ve hasta hareketleri uygulamaya başlar. Asıl amaç, hastanın omuz ekleminin hareket kabiliyetini tam manasıyla kazanmasıdır.
Donuk Omuz Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi olmayan vakalarda hastalık 2 ila 10 yıl süresince devam edebilir. Hastaların çoğunda harekette kısıtlılık meydana gelmekte ve sekel kalmaktadır. Hareket kısıtlılığının yaşandığı tedavi edilmeyen vakaların ileri dönemlerinde omuz eklem kısıtlaması meydana gelebilir.
Yaşam Tarzı ve Ev İlaçlarıAğrıları ve hareket aralığı sınırlarını göz önüne alıp, omuz ve kol bölgesini mümkün olduğu derecede kullanmaya özen gösterin. Omuza sıcak ya da soğuk uygulamak, ağrının hafiflemesine destek olabilir.
Tamamlayıcı Tıp YöntemleriAkupunktur: Vücudun belirli noktalarına ince iğneler sokulmasını içerir. İğneler 15 ila 40 dakika boyunca vücutta kalır. İğneler ince, esnek olduğu ve yüzeysel yerleştirildiğinden, çoğu akupunktur tedavisi genellikle ağrısızdır.Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS): TENS ünitesi, sinir yolundaki kilit noktalara küçük bir elektrik akımı sağlar. Cilde bantlanmış elektrotlarla iletilen akım, ağrılı veya zararlı değildir. TENS’in endorfin salınmasını uyardığı ve uyarıları taşıyan ağrı liflerini bloke edebileceği düşünülmektedir.