FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Yüksek Ateş Nedir?
Yüksek ateş , bireyin vücut sıcaklığında genellikle bir hastalık nedeniyle meydana gelen geçici artışa verilen isimdir. Ateş, kendi başına bir hastalık değildir, onun yerine başka tıbbi durumların belirtilerinden birisidir. Ateşin yüksek olması, hemen her vakada bireyin vücudunda olağan dışı bir sürecin devam ettiğine dair bir işarettir.
Yetişkin bireylerde yüksek ateş rahatsız edici olabilir, ancak 39.4 ° C veya daha üstünde bir değere ulaşmadığı sürece genellikle endişe nedeni olarak kabul görmez. Ancak bebekler ve yeni yürümeye başlayan çocuklar için biraz yüksek ateş bile ciddi bir enfeksiyonun varlığına dair bir işaret olabilir.
Yüksek ateş genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ateşin düşürülmesi için reçetesiz ilaç kullanılması mümkün olsa da, bazı vakalarda ateşin tedavi edilmeden doğal sürecini tamamlamasına izin verilmesi daha iyidir, çünkü ateş bireyin vücudunun çeşitli enfeksiyon türleri ile savaşmasına yardımcı olmada önemli bir rol oynar.
Yüksek Ateş Neden Kaynaklanır?
İnsanlarda vücut ısısını beyinde hipotalamus adı verilen bir bölge ayarlar. Hipotalamus normal vücut ısısının ayar noktasını bir termostat gibi yükselttiğinde yüksek ateş ortaya çıkar. Bu süreç başladığında birey üşüme duygusu hissetmeye başlar, kat kat giyinebilir ya da bir battaniyeye sarılabilir veya daha fazla vücut ısısı üretmek için titreyebilir. Bu sürecin sonucunda bireyin vücut ısısı yükselir.
Vücut ısısının normal değeri gün boyunca değişiklik gösterir. Sabahları daha düşük değerlerden öğleden sonra ve akşamları daha yüksek değerlere doğru kayar. Normal şartlar altında 37 ° C ortalama değer olarak kabul edilse dahi, 36.1 dereceden 37.2 dereceye kadar değişen değerler de normal kabul edilebilir.
İnsanlarda yüksek ateş görülmesinin birkaç nedeni vardır. Bu nedenler arasında bakteriyel bir enfeksiyon, bir virüsün varlığı, difteri, tetanoz, aselüler boğmaca, (DTaP), dünya çapında meydana gelen koronavirüse (COVID-19) veya pnömokok aşısı sonrası, sıcak vurması, kötü huylu bir tümör, romatoid artrit ve gibi bazı iltihaplı durumlar nedeniyle bireyin eklemlerinin iç yüzeyinin iltihaplanması, yüksek tansiyon veya nöbetleri tedavi etmek için kullanılan antibiyotikler ve çeşitli ilaçların kullanılması sayılabilir.
Bazı vakalarda ise ateşin nedeni tespit edilemez. Üç haftadan daha uzun süre devam eden ateşi olan bireyler için, doktor tarafından gerçekleştirilen kapsamlı bir değerlendirmeden sonra bir neden belirlenemezse, tanı nedeni bilinmeyen ateş olabilir.
Yüksek Ateş Nasıl Önlenir?
Bulaşıcı hastalıklara karşı alınacak önlemler aynı zamanda yüksek ateşi önlemeye yardımcı olabilirler. Öncelikle elleri sık sık yıkamak gereklidir. Çocuklara özellikle yemek yemeden önce, tuvaleti kullandıktan sonra, kalabalığın içinde veya hasta birinin yanında bulunduktan sonra, hayvanları sevdikten sonra, toplu taşıma kullandıktan sonra veya uzun süreli seyahat sonrasında elleri yıkama alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Eller iyice yıkanmalı, iki elin hem önü hem de arkası sabunla kaplanmalı, en az yirmi saniye sabunlanmalı ve akan suyun altında tamamen durulanmalıdır. Çocuklara ellerini bu şekilde nasıl iyice yıkayacakları gösterilmelidir. Sabun ve suya erişim olmadığı zamanlar için bireyler yanlarında el dezenfektanı taşımalıdır. Bireyler başkaları ile bardak, bıçak, çatal, su şişesi ve tabak gibi mutfak eşyalarını paylaşmaktan kaçınmalı ve bu yönde çocuklarını eğitmelidir.
Yüksek Ateş Belirtileri Nelerdir?
Yüksek ateşin belirtisi vücut ısısının normal değer aralığının üzerine çıkmasıdır. Normal şartlarda insanlar için ortalama vücut ısısı 37 ° C civarındadır ve bu değerin biraz altı ya da üstüne olabilir.
Bireyin yüksek ateşine aslen neyin sebep olduğuna bağlı olarak aynı zamanda bir takım ek belirti ve semptomlar görülebilir. Yüksek ateşin diğer belirtileri arasında baş ağrısı , dehidrasyon yani susuzluk, genel anlamda zayıflık, i̇ştah kaybı, kas ağrıları, sinirlilik, terleme ve titreme bulunmaktadır.
6 ay ile 5 yaş arasındaki bebekler ve çocuklarda yüksek ateş nöbetleri gözlemlenebilir. Yüksek ateşli nöbet geçiren çocukların yaklaşık üçte biri, nöbetten sonraki 12 ay içerisinde yüksek ihtimalle bir başka nöbet daha geçirebilir.
Ateş Nasıl Ölçülür?
İnsanların vücut ısılarını ölçmek ve yüksek ateş varlığını belirlemek için termometre adı verilen bir araç kullanılır. Termometreler oral yani ağızdan kullanılan, rektal yani makattan kullanılan, kulaktan kullanılan ve alından yani temporal arterden kullanılan farklı türlerde bulunabilir.
Oral ve rektal termometreler genellikle en doğru vücut içi sıcaklık değeri ölçümünü sağlar. Kulak veya alından kullanılan termometreler ise kullanışlı olmalarına rağmen, ölçüm sonuçları her zaman aynı hassasiyete sahip değildir.
Tıp uzmanları bebeklerde genellikle rektal termometre ile ateş almayı tavsiye eder. Doktora gidildiğinde, eğer önceden ateş ölçümü yapıldıysa, hangi yöntemin kullanıldığı beyan edilmelidir.
Yüksek Ateş Neye Yol Açar?
Yüksek ateşin varlığı tek başına endişeye yol açacak veya doktora başvurmayı gerektirecek bir neden değildir. Ancak bireyin bebeği, çocuğu veya kendisi için tıbbi tavsiye almasını zorunlu kılabilecek bazı durumlar ve sorunlar mevcuttur.
Öncelikle bebeklerde ya da çocuklarda görülen ve nedeni açıklanamayan yüksek ateş yetişkinlere göre daha ciddi sorunlara işaret edebilir.
Eğer bebek 3 aydan küçükse ve rektal sıcaklığı 38 ° C derece veya daha üzerindeyse; 3 - 6 ay arasında ise ve 38.9 ° C dereceye kadar bir rektal sıcaklık ölçülmesinin yanı sıra normalden farklı bir şekilde huzursuz, uyuşuk veya rahatsız görünüyorsa ya da 38.9 ° C dereceden yüksek bir ateş değerine sahipse; 6 ile 24 ay arasında ise ve bir günden uzun süren ancak başka hiçbir belirti göstermeyen 38.9 ° C dereceden daha yüksek bir rektal sıcaklığa sahipse, bir an önce çocuk doktoruna başvurulması gereklidir.
Her durumda eğer bebekte soğuk algınlığı , öksürük veya ishal gibi diğer belirti ve semptomlar da gözlemleniyor ise, bu semptomların şiddetine bağlı olarak doktora daha erken başvurmak daha sağlıklı sonuçlar verebilir.
24 aydan daha büyük çocuklarda yüksek ateş görüldüğünde, eğer çocuk tepki veriyorsa, yani birey ile göz teması kuruyor, yüz ifadelerine ve sese cevap veriyorsa ya da yeterince sıvı tüketirken, normal bir şekilde oyun oynuyorsa, muhtemelen endişelenmek için bir neden yoktur.
Ancak eğer çocuk halsiz veya huzursuzsa , tekrar tekrar kusuyorsa , şiddetli baş ağrısı, mide ağrısı veya ciddi rahatsızlığa neden olan başka semptomları varsa, üç günden daha uzun süren ateşi varsa ve göz teması zayıfsa , doktora başvurmak gereklidir. Sıcak bir arabada bırakıldıktan sonra ateşi çıkan çocuklar için derhal tıbbi yardım aranmalıdır.
Önceden var olan hastalıkları, ya da bağışıklık sistemi sorunları olan çocuklarda yüksek ateş değerleri görülmesi durumunda ne yapılması gerektiğini, durum ile ilgilenen uzman doktordan öğrenmek faydalı olacaktır.
6 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklarda yüksek ateş genellikle bilinç kaybına ve vücudun her iki tarafında kol ve bacakların titremesini içeren ateşe bağlı konvülsiyonlara, yani ateşli nöbetlere neden olabilir. Bu durum her ne kadar ebeveynler için endişe verici olsa da, ateşli nöbetlerin büyük çoğunluğu kalıcı etkilere neden olmaz.
Ateşli nöbet durumunda çocuğu yan ya da karnı yere bakacak şekilde zemine yatırmak gereklidir. Bu fazla vücut ısısının zemine ve toprağa aktarılmasını kolaylaştıracaktır. Çocuğun yanında bulunabilecek keskin nesneler uzaklaştırılmalı ve sıkı kıyafetler gevşetilmelidir.
Titreme dolayısıyla yaralanmayı önlemek için çocuğu tutmak gerekli olabilir. Titreme nöbetini durdurmaya kalkışmamak ve kesinlikle çocuğun ağzına bir şey koymamak önemlidir. Titreme nöbetleri birçok vakada kendiliğinden durur. Bu durumun ve yüksek ateşin nedenini belirlemek için nöbet geçtikten sonra çocuk en kısa sürede doktora götürülmelidir. Ancak eğer nöbet beş dakikadan uzun sürerse acil tıbbi yardım çağırmak gereklidir.
Yetişkinlerde ise, ateş değeri 39, 4 ° C veya daha üzerindeyse doktora başvurmak gereklidir. Bundan daha düşük yüksek ateş değerlerinin yanı sıra birey başını öne doğru eğildiğinde boyun tutulması ile ağrı, i̇drar yaparken karın ağrısı veya genel ağrı, sürekli kusma, konvülsiyonlar , nöbetler, nefes almada güçlük , göğüs ağrısı, parlak ışığa karşı normal dışı veya beklenmedik hassasiyet, şiddetli baş ağrısı, özellikle hızla kötüleşen sıradışı deri döküntüsü veya kafa karışıklığı belirtileri görülürse, yetişkin bireyler de acilen doktora başvurmalıdır.
Yüksek Ateş Tanısı Nasıl Konulur?
Ateşi değerlendirmek sürecinde doktorlar öncelikle bireyin belirtileri ve tıbbi geçmişi hakkında sorular soracak ve fiziksel bir muayene gerçekleştirecektir. Bireyin tıbbi geçmişine ve fiziksel muayene sonuçlarına dayalı olarak gerekli olan durumlarda kan testleri veya göğüs röntgeni gibi daha derinlemesine tetkik yapılması uygun görülebilir. Yüksek ateş küçük bebeklerde, özellikle de 28 günden daha küçük çocuklarda çok ciddi hastalıkların belirtisi olabileceği için bebek test ve tedavi sürecinin gerçekleştirilmesi amacıyla hastaneye kaldırılabilir.
Yüksek Ateş Nasıl Geçer?
Çok büyük değerlere sahip olmayan yüksek ateş durumlarında doktor vücut ısısını düşürmek üzere bir tedavi önermeyebilir. Bu tür hafif yüksek ateşler, bireyin hastalığına neden olan mikropların sayısını azaltmada yardımcı olabilir. Her şekilde yetişkinlerde 3 günden daha uzun süren yüksek ateş tıbbi tedavi süreci gerektiren bir duruma işaret edebilir.
Yüksek Ateş Nasıl Tedavi Edilir?
Çok yüksek ateş veya ağır rahatsızlığa neden olan düşük ateş durumlarında doktor tarafından reçetesiz satılan ateş düşürücü ilaçlar tavsiye edebilir. Bu ilaçları kullanırken, ilacın kullanım kılavuzunda yazan talimatlara veya doktorun önerilerine uymak önemlidir. Özellikle çok fazla almaktan kaçınmak gereklidir. Yüksek ateş için ilaçların yüksek dozlarda veya uzun süreler boyunca kullanımı bireyde karaciğer veya böbrek hasarına neden olabilirken, aşırı dozlarda ölümcül sonuçlara yol açmaları mümkündür.
İlaçlar, çocuklarda kullanırken tavsiye edilen dozdan sonra çocuğun ateşi yüksek seyretmeye devam ederse, daha fazla ilaç verilmemeli, onun yerine hemen doktora başvurulmalıdır.
Eğer doktor bireyin yüksek ateşinin nedeni için özellikle zatürre veya boğaz ağrısı gibi bakteriyel bir enfeksiyondan şüpheleniyorsa, bir antibiyotik reçete edebilir. Ancak antibiyotikler viral enfeksiyonları tedavi etmez. Sadece belirli viral enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan birkaç antiviral ilaç vardır. Bununla birlikte, virüslerin neden olduğu küçük çaplı hastalıkların çoğu için en iyi tedavi genellikle dinlenmek ve bol miktarda sıvı almaktır.
Özellikle 28 günden küçük bebeklerin yüksek ateş sürecinde test ve tedavi işlemleri için hastaneye yatırılması gerekebilir. Bu kadar küçük bebeklerde yüksek ateş, intravenöz (IV) yani damar içinden verilen ilaçlar ve 24 saat takip gerektiren ciddi bir enfeksiyona işaret edebilir.
Yüksek Ateş Süresince Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Evde Bakım
Bireyler yüksek ateş süresince kendilerini veya çocuklarını daha rahat ettirmek için birkaç adım atabilir. Öncelikle bol sıvı tüketmek önemlidir. Yüksek ateş vücutta sıvı kaybına ve dehidrasyona neden olabilir, bu nedenle su, meyve suları veya et suyu içilmesi tavsiye edilir. Bunlar vücudun kaybettiği vitamin ve minerallerin de yenilenmesine yardımcı olacaktır.
1 yaşın altındaki çocuklar için oral rehidrasyon çözeltisi kullanmak faydalı olabilir. Bu oral rehidrasyon solüsyonları vücudun kaybettiği sıvıları ve elektrolitleri yenilemek için uygun orantılı su ve tuzları içerir.
İyileşmek için bireyin dinlenmesi gereklidir. Gereksiz aktiviteler vücut ısısını yükseltebilir. Aynı şekilde birey kendisini serin tutmalıdır. Hafif giysiler giymek, oda sıcaklığını serin tutmak ve sadece bir ince çarşaf veya hafif bir battaniye ile uyumak yardımcı olabilir.