FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Histamin Nedir?
Alerjik belirtilere yol açan rolüyle tanınan histamin, vücudumuzda bağışıklık sistemi tarafından salgılanan bir kimyasaldır. Ancak yalnızca bununla sınırlı kalmaz, uyku-uyanıklık döngüsü ve bilişsel işlevleri düzenlemek gibi başka önemli görevleri de vardır. Histamin, çoğu proteinin temel bileşeni olan histidine ve amonyaktan türetilen organik bir bileşik olan amine isimli iki kelimenin birleştirilmesiyle 20. yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır. İnsanlarda olduğu gibi histaminler pek çok bitki ve hayvanda da bulunur.
Histamin Ne İşe Yarar?
Histamin vücutta çeşitli fonksiyonlara sahip bir biyolojik bileşiktir. H1, H2, H3 ve H4 reseptörleri histaminin vücutta farklı bölgelerde ve farklı işlevlerde etkileşime girdiği yerlerdir.
Histamin, vücutta sinir hücrelerinden sinyal göndermek veya inflamasyonu başlatmak için mast hücreleri tarafından salınabilir. Vücutta dört tür histamin reseptörü bulunur: H1, H2, H3 ve H4. H1 reseptörleri, hücre içinde kalsiyumun hareketini düzenler. H2 reseptörleri ise, hücredeki siklik AMP'yi artırır. H3 ve H4 reseptörleri ise, siklik AMP birikimini engeller. Bu reseptörler vücudun birçok yerinde bulunur; sinirlerde, düz kaslarda (damarlar, mide ve bronşlar), kan, kalp, bağışıklık sistemi ve endokrin sistemde. Histamin reseptörleri, tıpta anti-enflamatuar, antiülser ve uyku indükleme tedavilerinde hedef olarak kullanılır.
H1 Reseptörleri
H1 reseptörleri, histaminin etkilerini çoğunlukla damarlar, solunum sistemi, sindirim sistemi ve deride gösterdiği yerlerde bulunur. Bu reseptörler, alerjik reaksiyonlarda ve inflamasyon süreçlerinde rol oynarlar. Histaminin H1 reseptörleriyle etkileşimi sonucunda aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:
- Kaşıntı
- Kızarıklık
- Ödem
- Kan damarlarının genişlemesi (vazodilatasyon)
- Düşük kalp basıncı
- Kızarma
- Solunum yollarında daralma (bronkokonstriksiyon)
- Ağrı
- Sıvıların kan damarı duvarlarından geçmesi (vasküler geçirgenlik)
H2 Reseptörleri
H2 reseptörleri, histaminin gastrik (mide) asit salgısını artırıcı etkisinden sorumlu olan reseptörlerdir. Bu reseptörler, mide asidi salgısını artırarak mide asidi düzeylerini düzenler. Ayrıca H2 reseptörleri, kalp hızı ve kan basıncı gibi diğer fonksiyonlarda da rol oynarlar.
H3 Reseptörleri
H3 reseptörleri, çoğunlukla merkezi sinir sisteminde bulunur. Burada histaminin düzenleyici rol oynarlar. H3 reseptörlerine bağlı olarak histamin, nörotransmitter salınımını düzenler ve uyku-dinlenme döngüsü gibi çeşitli nörolojik işlevleri etkiler.
H4 Reseptörleri
H4 reseptörleri, immün sistemde bulunur ve histaminin bu sistemdeki rolünü düzenler. Özellikle bağışıklık hücrelerinin (lenfositler, nötrofiller) aktivasyonunu ve migrasyonunu etkilerler. Bu reseptörler, iltihaplanma ve bağışıklık reaksiyonları gibi süreçlerde önemli bir rol oynarlar.
Bu reseptörlerin her biri, histaminin vücutta çeşitli fonksiyonları düzenlemesine yardımcı olur ve histaminin hücresel etkilerini kontrol eder.
Histamin İntoleransı (Alerjisi) Nedir?
Gıda intoleransı, ya vücudun yenilen gıdayı düzgün bir şekilde sindiremediği ya da belirli bir gıdanın sindirim sistemini tahriş edebileceği anlamına gelir. Başka bir deyişle gıda intoleransları, vücudun bazı yiyeceklere ya da içerdikleri maddeye karşı alerjik olmayan, yani bağışıklık sistemiyle ilgili olmayan anormal tepkiler vermesidir. Histamin intoleransı da bunlardan biridir.
Bu durumda, histamin isimli bir bileşenin normal şekilde metabolize edilememesi sonucu vücutta birikmesi ve semptomlara yol açması söz konusudur. Histaminin parçalanmasında rol oynayan iki enzim, diamin oksidaz (DAO) ve Histamin N metil transferaz (HNMT), bu sürecin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Ancak çeşitli nedenlerle bu enzimlerin üretimi veya etkinliği azalabilir, bu da histaminin birikmesine ve intoleransın gelişmesine neden olabilir. Semptomlar kişiden kişiye değişebilir ancak genellikle aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:
- Karın şişkinliği
- Karın ağrısı
- Kaşıntı
- Egzama
- Kabarcıklar
- Baş ağrısı
- Burun tıkanıklığı
- Burun akıntısı
Gıda ve Histamin
Eğer bir gıda alerjiniz varsa, histaminler bu tepki sürecinde yer alır. Yanlışlıkla yememeniz veya içmemeniz gereken bir şeyi yediğinizde, histaminler bağırsaklarınızda alerjik reaksiyonunuzu tetikler.
Diyelim ki ceviz alerjiniz var ve yanlışlıkla ceviz içeren bir kurabiye yediniz. Bu durumda, histaminler devreye girerek alerjik reaksiyonunuzu tetikler, örneğin karın ağrısı veya kaşıntı gibi belirtiler gösterir.
Bazı yiyecekler doğal olarak yüksek histamin içerir. Bunlar arasında yaşlandırılmış ve fermente edilmiş yiyecekler ile alkol (özellikle kırmızı şarap) bulunur. Bazı insanlar buna hassas olabilir. Ayrıca fermente edilmiş lahana turşusu veya yaşlandırılmış peynirler yüksek histamin içerir.
Balıklar güvenli sıcaklıklarda saklanmadığında ve bozulduğunda yüksek düzeyde histamin biriktirebilir. Bu balıkları tüketmek sizi hasta edebilir. Doktorlar bu durumu "scombrotoxin balık zehirlenmesi" veya SFP olarak adlandırır. Örneğin, eğer ton balığı gibi bir balık uygun olmayan sıcaklıkta uzun süre bekletilmişse, bu balık yüksek miktarda histamin içerir ve tüketildiğinde baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtilerle histamin zehirlenmesine yol açabilir.