Psikoloji

Psikoloji Nedir?

Psikoloji, bireylerin zihinsel süreçlerini, davranışlarını ve duygusal tepkilerini inceleyen bilim dalıdır. İnsanların düşünce yapısını, duygularını, algılarını ve davranışlarını anlamak için bilimsel yöntemler kullanır. Psikoloji, insan beyninin nasıl çalıştığını, bireyin çevresiyle ve kendisiyle olan ilişkisini analiz eder ve bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri anlamayı amaçlar.

Psikoloji Neden Önemlidir?

Psikoloji, insan davranışlarını anlamamıza ve zihinsel sağlığımızı korumamıza yardımcı olduğu için büyük önem taşır. Bireylerin stres, kaygı, depresyon ve diğer psikolojik sorunlarla başa çıkmasına katkı sağlar, bu da genel yaşam kalitesini artırır. Psikoloji, eğitim, sağlık, iş hayatı ve sosyal ilişkiler gibi birçok alanda etkili olup, bireylerin ve toplumun sağlıklı, uyumlu bir yaşam sürmesine katkıda bulunur.

Psikolojik Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Psikolojik hastalıkların yaygın belirtileri, hastalığın türüne göre değişse de genellikle günlük yaşamı etkileyen çeşitli zihinsel, duygusal ve fiziksel belirtileri içerir. Bunlar arasında sürekli üzüntü, kaygı, ilgi kaybı, düşük enerji, konsantrasyon güçlüğü ve uyku bozuklukları yer alır. Aynı zamanda sosyal geri çekilme, sinirlilik, umutsuzluk hissi, ani ruh hali değişiklikleri ve iştah dalgalanmaları gibi belirtiler de sıkça gözlemlenir. Bu tür belirtiler, yaşam kalitesini düşürebileceği için uzun sürmesi halinde profesyonel destek alınması önerilir.

Psikolojik hastalıkların yaygın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Sürekli üzgün, karamsar veya umutsuz hissetme,
• Yoğun kaygı veya endişe hali,
• Günlük aktivitelere karşı ilgi ve motivasyon kaybı,
• Sosyal ortamlardan kaçınma veya yalnız kalma isteği,
• Uyku sorunları (uyuyamama veya aşırı uyuma),
• Ani öfke patlamaları veya sinirlilik,
• Konsantrasyon güçlüğü ve unutkanlık,
• İştah değişiklikleri (aşırı yeme veya iştahsızlık),
• Alkol veya madde kullanımında artış,
• Fiziksel ağrılar (baş ağrısı, mide sorunları) sebebi bilinmeyen,
• Duygu durumunda ani değişiklikler,
• Kendine zarar verme düşünceleri veya davranışları,
• Ölüm veya intihar düşünceleri.

Psikolojik hastalıkların belirtileri kişinin günlük yaşamını, ilişkilerini ve işlevselliğini olumsuz etkileyen zihinsel, duygusal ve fiziksel değişimlerle anlaşılır. Sürekli kaygı, üzüntü, ilgi kaybı, enerjide düşüş, uyku ve iştah düzensizlikleri gibi belirtiler yaygındır. Ayrıca, yoğun öfke, odaklanma sorunları, sosyal geri çekilme, umutsuzluk, sebebi bilinmeyen ağrılar ve günlük görevleri yerine getirmekte zorlanma gibi belirtiler de görülebilir. Bu belirtiler birkaç haftadan uzun sürüyorsa veya kişinin hayatını belirgin şekilde etkiliyorsa, profesyonel destek almak önemlidir.

Psikolojik Hastalıkların Nedenleri Nelerdir?

Psikolojik hastalıkların nedenleri karmaşık ve çok yönlüdür. Genetik, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birleşiminden kaynaklanabilir. Genetik yatkınlık, ailede benzer hastalıkların görülmesi risk faktörlerinden biridir. Beyindeki kimyasal dengesizlikler, nörotransmitterlerdeki düzensizlikler gibi biyolojik faktörler de önemli bir rol oynar. Travmatik yaşantılar, çocukluk döneminde yaşanan ihmal veya istismar gibi psikolojik faktörler hastalık riskini artırabilir. Stres, sosyal izolasyon, düşük yaşam kalitesi gibi çevresel faktörler de psikolojik hastalıkların tetikleyicisi olabilir.

Psikolojik hastalıkların yaygın nedenleri şu şekildedir:

• Genetik yatkınlık : Ailede psikolojik hastalık öyküsünün bulunması, hastalık riskini artırabilir,
• Beyin kimyasındaki dengesizlikler : Serotonin, dopamin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, duygu durum bozukluklarına yol açabilir,
• Travmatik yaşantılar : Çocuklukta veya yetişkinlikte yaşanan travmalar, psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebilir,
• Çocukluk dönemi ihmali veya istismarı : Çocukluk döneminde yaşanan ihmal, duygusal ya da fiziksel istismar, ilerleyen yaşlarda ruh sağlığı sorunlarına sebep olabilir,
• Kronik stres : Uzun süreli iş, ilişki veya maddi sorunlara bağlı stres, psikolojik sağlığı olumsuz etkileyebilir,
• Hormonal dengesizlikler : Özellikle ergenlik, hamilelik veya menopoz dönemlerinde hormon seviyelerindeki değişiklikler, ruh sağlığını etkileyebilir,
• Madde veya alkol bağımlılığı : Madde veya alkol kullanımı, beyin kimyasını ve düşünce yapısını olumsuz etkileyerek psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir,
• Sosyal izolasyon veya yalnızlık : Sosyal çevreden uzaklaşma veya yalnız hissetme, depresyon ve anksiyete gibi rahatsızlıklara neden olabilir,
• Uyku düzensizlikleri : Kalitesiz uyku veya uyku bozuklukları, zihinsel sağlığı olumsuz etkileyebilir,
• Fiziksel sağlık sorunları : Kronik hastalıklar veya uzun süren fiziksel rahatsızlıklar, psikolojik sağlığı bozabilir,
• Olumsuz düşünce kalıpları : Sürekli kendini eleştirme, olumsuz düşünce yapıları, kaygı ve depresyon gibi bozuklukları tetikleyebilir.

Psikolojik Hastalıklar Nelerdir?

Psikolojik hastalıklar bireyin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını olumsuz etkileyen ve günlük yaşamı zorlaştıran zihinsel rahatsızlıklardır. En yaygın psikolojik hastalıklar arasında depresyon, anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), şizofreni, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve yeme bozuklukları bulunur. Ayrıca kişilik bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlar da bu kategoride değerlendirilir. Bu hastalıklar, genetik, biyolojik, çevresel ve psikososyal faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkabilir ve bireylerin yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilir.

Depresyon

Depresyon, kişinin sürekli bir üzüntü, değersizlik ve umutsuzluk hissi içinde olmasıyla ilişkilendirilen ciddi bir duygu durum bozukluğudur. Bu hastalık, bireyin yaşam kalitesini ve günlük işlevselliğini ciddi şekilde etkiler. Depresyonda olan kişiler, çoğunlukla eskiden keyif aldıkları aktivitelerden zevk alamaz, enerji kaybı, uyku ve iştah değişiklikleri, konsantrasyon sorunları gibi belirtiler yaşar. Majör depresif bozukluk olarak da bilinen bu durum, tedavi edilmezse intihar riski doğurabilecek kadar tehlikeli bir hale gelebilir. Depresyonun tedavisinde ilaç, terapi ve destekleyici yöntemler kullanılabilir.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)

Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istenmeyen ve tekrarlayan düşüncelere (obsesyonlar) ve bu düşünceleri hafifletmek için yapılan zorlayıcı davranışlara (kompulsiyonlar) sahip olduğu bir kaygı bozukluğudur. OKB hastaları, mikroplardan korkma, sürekli bir şeyi kontrol etme veya düzen takıntısı gibi düşünce ve davranışları sürekli tekrarlar. Bu davranışlar kişinin günlük yaşamını büyük ölçüde kısıtlayabilir ve işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilir. OKB’nin tedavisinde bilişsel davranışçı terapi, ilaç tedavisi ve çeşitli destek yöntemleri kullanılmaktadır.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bireyin yaşamını tehdit eden ya da büyük bir korku yaratan bir olaydan sonra ortaya çıkan bir anksiyete bozukluğudur. Bu durum, şiddetli korku, travmatik olayın tekrar tekrar zihinde canlanması, kabuslar, yoğun stres, olayla ilgili ortamlardan kaçınma ve uyarılma durumunun artması gibi belirtilerle kendini gösterir. TSSB, bireyin sosyal ilişkilerini ve iş hayatını olumsuz etkileyerek günlük yaşamını zorlaştırabilir. TSSB’nin tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi ve destek grupları gibi yöntemler kullanılabilir.

Bipolar Bozukluk

Bipolar Bozukluk, kişinin aşırı yükselme (manik dönem) ve aşırı düşüş (depresif dönem) olarak iki uç arasında dalgalandığı bir duygu durum bozukluğudur. Manik dönemde birey kendini aşırı enerjik, özgüvenli ve taşkın hissederken, depresif dönemde derin bir umutsuzluk, enerji kaybı ve ilgi eksikliği yaşar. Bu hızlı ve şiddetli ruh hali değişiklikleri, bireyin ilişkilerini, iş hayatını ve günlük aktivitelerini olumsuz etkileyebilir. Bipolar bozukluk tedavisinde ruh hali dengeleyici ilaçlar, terapi ve yaşam tarzı değişiklikleri önemli bir rol oynar.

Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar

Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar, kişinin gerçeklik algısının bozulmasıyla ilişkilidir. Şizofreni hastalarında halüsinasyonlar, sanrılar ve düşünce dağınıklığı gibi belirtiler görülür, bu durum bireyin sosyal ilişkilerini ve günlük işlevselliğini ciddi şekilde etkiler. Tedavi için antipsikotik ilaçlar ve psikoterapi yöntemleri kullanılır.

Yeme Bozuklukları

Yeme bozuklukları, kişinin yeme alışkanlıkları ve beden algısı ile ilgili sağlıksız düşünce ve davranışları içerir. Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza gibi bozukluklar, kişinin sağlığını ciddi şekilde tehdit edebilir ve tedavi edilmezse yaşamı tehdit edici hale gelebilir. Tedavi sürecinde psikoterapi ve beslenme danışmanlığı önemlidir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

DEHB, dikkati sürdürmede, dürtü kontrolünde ve hiperaktivitede sorunlara yol açan bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu durum, özellikle okul ve iş hayatında performans sorunlarına neden olabilir. DEHB tedavisinde ilaç, davranış terapisi ve destekleyici stratejiler kullanılır.

Kişilik Bozuklukları

Kişilik bozuklukları, kişinin düşünme, hissetme ve başkalarıyla ilişkilerinde sürekli ve kalıcı anormalliklerle ilişkilidir. Sınırda kişilik bozukluğu gibi alt türler, yoğun duygusal değişikliklere ve ilişkilerde dengesizliklere yol açabilir. Tedavi genellikle uzun süreli terapi ile desteklenir.

Somatizasyon Bozukluğu

Somatizasyon bozukluğu, kişinin fiziksel sağlıkla ilgili yoğun endişeler yaşaması ve sürekli çeşitli bedensel şikayetlerle doktora başvurması durumudur. Fiziksel bir hastalık bulunmamasına rağmen kişi bu belirtileri yoğun bir şekilde hisseder. Tedavide psikoterapi ve bazen ilaç tedavisi kullanılır.

Yaygın Uyku Bozuklukları

Uyku bozuklukları, kişinin uykuya dalmada veya uykuyu sürdürmede sorun yaşaması olarak tanımlanır. İnsomniya, uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu gibi bozukluklar, kişinin günlük yaşam kalitesini ve genel sağlığını olumsuz etkiler. Uyku bozukluklarının tedavisinde uyku düzenlemeleri, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı durumlarda ilaç tedavisi uygulanır.

Madde Bağımlılığı ve Kötüye Kullanımı

Madde bağımlılığı, kişinin alkol veya uyuşturucu gibi maddeleri kontrolsüzce kullanmasıyla ortaya çıkar ve fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlara yol açar. Bağımlılıkla mücadelede terapi, destek grupları ve ilaç tedavileri önemli rol oynar. Erken müdahale, bağımlılık tedavisinin başarısı için kritik öneme sahiptir.

Sağlık Anksiyetesi (Hipokondriyazis)

Sağlık anksiyetesi, kişinin sağlığı hakkında aşırı endişe duyması ve sürekli hastalık korkusu yaşamasıyla ilişkilidir. Bu kişiler sık sık sağlık kontrolleri yaptırır ancak endişeleri devam eder. Sağlık anksiyetesi tedavisinde bilişsel davranışçı terapi ve bazen ilaç tedavisi kullanılır.

Dissosiyatif Bozukluklar

Dissosiyatif bozukluklar, kişinin kimlik, hafıza ve bilinç durumlarında bozulmalara yol açar. Dissosiyatif kimlik bozukluğu gibi durumlar, kişinin farklı kimlikler geliştirmesine neden olabilir. Bu bozukluklar genellikle geçmişte yaşanmış travmatik olaylarla ilişkilidir ve tedavisi uzun süreli terapi gerektirir.

En tehlikeli psikolojik hastalıklar arasında şizofreni, bipolar bozukluk, majör depresif bozukluk, sınırda (borderline) kişilik bozukluğu ve anoreksiya nervoza gibi rahatsızlıklar bulunur. Bu hastalıklar bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını ciddi şekilde etkileyerek günlük yaşamlarını sürdürebilmelerini zorlaştırır. Özellikle şizofreni gibi rahatsızlıklar gerçeklikten kopmaya, majör depresyon ise derin umutsuzluk hissiyle intihar riskine yol açabilir. Anoreksiya nervoza, bedensel sağlığı doğrudan etkileyen psikolojik bir hastalık olup, tedavi edilmediğinde yaşamı tehdit edebilir. Bu hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi, bireylerin yaşam kalitesini korumak ve ölümcül riskleri azaltmak için büyük önem taşır.

Psikoloji Bölümünde Tanı ve Testler

Psikoloji bölümünde tanı ve testler, bireyin ruhsal sağlığını değerlendirmek ve uygun tedavi planını oluşturmak için kullanılan çeşitli yöntemleri kapsar. Tanı sürecinde psikiyatrist veya psikologlar, öncelikle ayrıntılı bir psikiyatrik değerlendirme yaparak kişinin geçmişini, semptomlarını ve yaşam koşullarını analiz eder. Sıklıkla kullanılan testler arasında Beck Depresyon Ölçeği, Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI), Hamilton Anksiyete Ölçeği ve Rorschach Mürekkep Testi gibi psikometrik testler yer alır. Bazı durumlarda nöropsikolojik testler ve beynin işlevlerini inceleyen görüntüleme teknikleri de kullanılır.

Psikoloji bölümünde uygulanan testler şu şekildedir:

• Klinik görüşme : Bireyin ruh sağlığı durumunu anlamak için uzmanla yapılan detaylı görüşme; belirtiler, geçmiş yaşantılar ve çevresel faktörler hakkında bilgi edinmeyi sağlar,
• Psikolojik değerlendirme testleri : Zekâ düzeyi, kişilik özellikleri, duygusal durum ve düşünce yapıları hakkında bilgi sağlayan çeşitli testler uygulanır, örneğin MMPI (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri),
• Duygu durum ölçekleri : Bireyin depresyon, anksiyete gibi durumlarını ölçen testler kullanılır; Beck Depresyon Envanteri ve Hamilton Anksiyete Ölçeği gibi.
• Zekâ testleri : Bireyin zihinsel işlevlerini değerlendirmek amacıyla kullanılan testlerdir; Wechsler Yetişkinler İçin Zekâ Ölçeği (WAIS) veya Stanford-Binet Zekâ Testi gibi.
• Nöropsikolojik testler : Beyin fonksiyonlarını değerlendiren testlerdir; hafıza, dikkat, problem çözme becerileri gibi bilişsel işlevleri incelemek için kullanılır, örneğin Wisconsin Kart Eşleme Testi.
• Kişilik testleri : Bireyin kişilik özelliklerini değerlendirmek için kullanılan testlerdir; Rorschach Mürekkep Lekesi Testi ve TAT (Tematik Algı Testi) gibi projektif testler örnek verilebilir.
• Davranış gözlemi : Bireyin belirli durumlara verdiği tepkileri gözlemleyerek davranış örüntülerini inceleme yöntemidir.
• Öz bildirim ölçekleri : Bireyin kendi duygu ve düşüncelerini bildirdiği anket veya testlerdir; genel ruh hali, kaygı seviyesi veya işlevsellik hakkında bilgi edinmek için kullanılır.
• Biyolojik testler ve görüntüleme : Psikiyatri ile iş birliği içinde bazı durumlarda EEG, beyin MR’ı veya kan testi gibi biyolojik yöntemlerle beyin işlevlerinin ve hormon düzeylerinin incelenmesi gerekebilir.
• Aile ve çevresel değerlendirme : Bireyin sosyal ilişkilerini ve aile dinamiklerini anlamak için yapılan değerlendirmeler, tanı sürecine katkı sağlar.

Acıbadem Sağlık Grubu Psikoloji bölümleri; bireysel psikoterapi, aile terapisi, evlilik ve çift terapisi, ergen ve çocuk psikoterapisi hizmeti sunmaktadır.

Psikologlar tarafından hizmet verilen alanlar; depresyon , anksiyete bozuklukları , fobiler, obsesif kompulsif bozukluklar (OKB) , travma bozuklukları (TSSB) , ilişki problemleri, boşanma problemleri, boşanması sonrası depresyon, yaşlılıkta depresyon, yalnızlık, yas süreciyle ilgili depresyon, doğum sonrası depresyonu, iş yaşamı sorunları ve stres, sosyal fobi , kişilik bozuklukları , okul problemleri, dikkat bozuklukları, ders çalışma problemleri, üniversite hazırlığı sırasında oluşan anksiyete ve korkular, kariyer danışmanlığı, infertilite , obezite , kronik rahatsızlıklar (kanser, kalp rahatsızlıkları, şeker vb.) ve ölümcül hastalıklara eşlik eden psikolojik sorunlar olarak sıralanabilir.

Psikoloji Bölümü Tanı Tedavi Hizmetleri

Acıbadem Sağlık Grubu Psikoloji bölümlerinde bütün psikoterapi programları psikologlar tarafından haftalık seanslar halinde uygulanmaktadır. Uygulanacak olan program gizlilik ve sınır prensipleri dahilinde, danışan kişiye etraflıca açıklanır. Gerekli görüldüğü durumlarda psikiyatri departmanı ile birlikte vaka takip edilir.

Aile Terapisi

Aile Terapisi programlarında aile içi iletişim problemleri, koalisyon ve sınır problemleri, ifade edilmeyen duygular, kişisel ve ailesel farkındalık, empati geliştirmeye yönelik tedaviler yapılmaktadır.

Evlilik ve Çift Terapisi

Evlilik ve Çift Terapisi programlarında açık iletişim kurma, duyguları ifade etme, dürüstlük, kendine güven ve empati geliştirme, kendilik ve çift farkındalığı, etkin problem çözme üzerine terapötik çalışmalar yer almaktadır. İnfertilite sorunu olan veya tedavi gören çiftler için bir psikolojik destek programı bulunmaktadır.

Ergen ve Çocuk Psikoterapisi

Ergen ve Çocuk Psikoterapisi programlarında anne-baba danışmanlığı, okul dönemindeki çocuklar için psikoterapi, ergen depresyonu, kendine güven geliştirme, okula uyum sorunları, sınav döneminde yaşanan anksiyete ile baş etme, kariyer danışmanlığı, davranış problemleri, ilişki problemleri, cinsel sorunlar ve ergenlik döneminde aile içi çatışma gibi çok geniş yelpazede hizmet verilmektedir. Ayrıca, ameliyat olacak çocuk hastalara ameliyat öncesi psikolojik destek de sunulmaktadır.