FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Sedef Hastalığı (Psoriasis) Nedir?
Sedef hastalığı (psoriasis) , bağışıklık sisteminin aşırı aktif hale gelmesi sonucu vücutta iltihaplanmaya neden olan kronik bir hastalıktır; bu durum, cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı çoğalmasına yol açar ve beyaz pullarla kaplı engebeli kırmızı lekeler oluşmasına neden olur. Normalde bir ayda büyüyüp dökülen cilt hücreleri, sedef hastalığında 3-4 gün içinde gelişir ve dökülmek yerine cilt yüzeyinde birikir; bu da pullu ve iltihaplı cilt lekeleri oluşturur. Bazı kişiler, bu lekelerin kaşıntıya, yanmaya ve batma hissine neden olduğunu belirtirken, hastalığın yol açtığı iltihaplanma, cilt dışında vücuttaki diğer dokuları ve organları da etkileyebilir.
Kızarıklık, pullanma ve kaşıntı gibi belirtilerle ortaya çıkan sedef hastalığı, cilt hastalıkları konusunda uzmanlaşan dermatoloji (cildiye) bölümü tarafından ele alınır. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkisiyle gelişen bu kronik hastalık, genellikle dirsek, diz ve saçlı deri gibi bölgelerde görülür. Şiddeti kişiden kişiye değişebilen sedef hastalığında tedavi, semptomları hafifletmek ve hastalığı kontrol altına almak için bireye özel olarak planlanır. Topikal tedaviler, ışık terapisi ve diğer yöntemlerle hastaların yaşam kalitesini artırmak mümkündür.
Sedef Hastalığının Tanımı
Sedef hastalığı vücudun tamamını etkileyen bir hastalıktır. Sıklıkla kafa derisi, dirsek veya dizlerde görülür. Sedef hastalığına tam olarak neyin sebep olduğu bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Sedef hastalığı nedir sorusunu cevaplarsak, sedef hastalığı yalnızca ciltte döküntü hastalığı değildir. Sedef hastalarında tüm vücudu etkileyen ve döküntülere eşlik eden başka şikayetler görülebilir. Daha ağır vakalarda vücudun büyük bir bölümünde kırmızı lekeler görülebilir.
Sedef Hastalığının Türleri
Sedef hastalığı genellikle genetik aktarıma bağlı olarak gelişmektedir. Genetik yatkınlığı olan kişilerde bazı faktörler de sedefi ortaya çıkarabilir. Sedef hastalığı strese bağlı olarak da gelişebilmektedir.
Plak Tipi Sedef
Plak tipi sedef hastalığında kaşıntılı ve ağrılı olabilen kabarık, iltihaplı ve pullu cilt lekeleri olarak görünür. Plaklar genellikle vücutta simetrik olarak ortaya çıkar ve vücudun sağ ve sol taraflarında aynı bölgeleri etkiler. Gümüş beyaz kaplı kabarık pullar ve kırmızı lekelerle görülebilir. Buna tırnak sedef hastalığı da eşlik edebilir, tırnaklar parçalanabilir veya tırnak yatağından ayrılabilir. Plaklar bazen çatlayabilir ve kanayabilirler. Daha ağır vakalarda plaklar cildin çok geniş alanlarını kaplayacak şekilde büyüyebilir ve birleşebilirler. El ve ayak tırnaklarında renk değişikliği ve çukurlaşma da dahil olmak üzere bozukluklar görülebilir. Ayakta sedef hastalığı belirtileri ortaya çıkabilir.
Guttat Sedef
Aniden gelişebilen guttat sedef hastalığı çoğunlukla gövde ve uzuvlarda küçük, kırmızı lekelere neden olur. Guttat sedef hastalığı tetikleyicileri arasında solunum yolu enfeksiyonları, strep boğaz enfeksiyonu, bademcik iltihabı, stres, ciltte yaralanma ve antimalaryal veya beta-bloker ilaç kullanımı mevcuttur.
Püstüler Sedef
Yaygın püstüler sedef hastalığı vücudun geniş bölgelerini etkiler. Aniden gelişebilir ve hızla ilerleyebilir. Sıklıkla ateş, titreme, şiddetli kaşıntı, kalp atış hızında değişiklik, yorgunluk ve kas güçsüzlüğü ile birlikte gelir. Lokalize püstüler sedef hastalığı ise avuç içlerini veya ayak tabanlarını etkileyebilir.
Eritrodermik Sedef
Eritrodermik sedef hastalığı vücudun normal sıcaklığını ve sıvı dengesini tamamen bozabilir. Bu nedenle ayaklar ve ayak bilekleri gibi vücudun bazı bölgelerinde ödeme ve titremeye yol açabilir. Cilt sanki yanmış gibi görünür. Enfeksiyon, zatürre ve kalp yetmezliği gibi çok ciddi durumlar ortaya çıkarabilir.
Ters Yerleşimli Sedef
Ters sedef hastalığı veya ters yerleşimli sedef, göğüs altı, kasık, koltuk altı gibi deri kıvrımlarında pürüzsüz, kırmızı lekeler olarak görülür. Sürtünme ve terleme, deri kıvrımlarında ve hassas bölgelerde yer aldığı için ters sedef hastalığını daha da tahriş edebilir. Genellikle kilolu ve geniş deri kıvrımları olan kişilerde görülür.
Psoriatik Artrit
Sedef hastalığı olan bireylerde sedef romatizması ya da psoriatik artrit adı verilen bir tür artrit görülebilir. Bu durumda eklemlerde ağrı ve şişme olur.
Sedef Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Sedef hastalığı belirtileri türüne göre değişiklik gösterebilir. Ancak sedef hastalığı ya da psoriasis belirtileri arasında şu işaretler görülebilir:
- Cilt üzerinde kırmızı ve pullu alanlar, kırmızı deri lekeleri
- Kaşıntı ve yanma hissi
- Kalın, tırtıklı, çukurlu tırnaklar ve tırnak değişiklikleri
- Saçlı deride pullu plaklar
- Cilt ve eklemde ağrı ile şişlik
- Kuru, çatlamış veya kanayan cilt
- Uyku kalitesinin düşük olması
Cilt Üzerinde Kırmızı ve Pullu Alanlar
Sedef hastalığı genellikle kuru ve pullarla kaplı kırmızı cilt lekelerine neden olur. Plaklar kaşıntılı veya ağrılı veya her ikisi de olabilir. Şiddetli vakalarda eklemlerinizin etrafındaki deri çatlayabilir ve kanayabilir. En yaygın türü olan plak sedef hastalığında görülür, lekeler genellikle vücutta simetrik bir desende gelişir. Kafa derisi, gövde ve uzuvlarda, özellikle dirseklerde ve dizlerde görülme sıklığı olabilir.
Kaşıntı ve Yanma Hissi
Ciltte oluşan plaklar yanma hissine sebep olabilir. Sedef hastalığı kaşıntı yapar mı sorusu bu hastalığın başlangıcında sıklıkla sorulur. Plakların kaşınması yaygındır, ancak kaşımak lekelerin kalınlaşmasına yol açabilir. Bazı durumlarda kaşınmaya kanama da eşlik edebilir. Şiddetli kaşıntı durumu eritrodermik sedef hastalığı sırasında görülebilir ve ciddi bir duruma yol açabilir.
Tırnak Değişiklikleri
Sedef hastalığının belirtileri arasında en sık görülenlerden birisi tırnak değişiklikleridir. Birçok kişi sedef hastalığını cilt hastalığı gibi düşünebilir ancak tırnakta da belirtiler görülebilir. Tırnak yüzeyinde çukurlar meydana gelebilir, tırnak yatağından ayrılma ve tırnakta kalınlaşma oluşabilir. Sedef hastalığı olan kişilerin çoğunda tırnaklar etkilenebilir.
Tırnak Yüzeyinde Çukurcuklar
Sedef hastalığı tırnaklarınızda küçük çukurlar veya çukurlar oluşmasına, renginin değişmesine veya anormal şekilde uzamasına neden olabilir.
Tırnak Yatağından Ayrılma
Tırnak, alttaki tırnak yatağından ayrılır ve tırnağın altında bir boşluk oluşur. Başladığında tırnağın ucunda beyaz veya sarımsı bir leke olur ve bu daha sonra kütiküle kadar uzanır. Tırnak ile tırnak yatağı arasındaki boşluk, pseudomonas gibi belirli bakteriler tarafından kolonize edilebilir ve bu da koyu yeşil bir pigment üretebilir. Tırnak enfekte olabilir ve rengi bozulabilir.
Tırnakta Kalınlaşma
Tırnakların kalınlaşmasına neden olabilen onikomikoz isimli bir mantar enfeksiyonuyla görülebilir. Tırnak sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık %35'inin tırnakları daha da kötüleştirebilecek bir mantar enfeksiyonu da olabileceği tahmin edilmektedir.
Eklemlerde Ağrı ve Şişik
Bir cilt rahatsızlığı eklemlerinizi nasıl ağrıtır? İlk başta mantıksız gibi gelse de sedef hastalığı ve eklem ağrısı arasında bağlantı vardır. Sedef hastalığı bağışıklık sisteminizin kendi dokularına saldırmasıyla oluşur. Bazı insanlarda bu mücadele eklemlerde de gerçekleşir. Buna psoriatik artrit denir. Oluşan iltihap nedeniyle eklemlerde ağrı ve şişlik meydana gelebilir. Parmak uçlarınız ve omurganız dahil olmak üzere vücudunuzun herhangi bir bölümü etkilenebilir. Hafiften şiddetliye kadar değişebilir, aniden alevlenmeler görülebilir.
Sedef Hastalığı Neden Olur?
Sedef hastalığının oluşmasında en etkili faktör genetik yatkınlıktır. Bağışıklık sistemi bozuklukları, çevresel ve yaşam tarzı faktörleri sedef hastalığı neden olur sorusunun cevabı olarak kabul edilebilir.
Genetik Yatkınlık
Sedef hastalığında en büyük etkenlerden birisi genetik faktörlerdir. Ailesinde sedef hastalığı öyküsü olan bir kişinin bu hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Bilim insanları, bağışıklık sisteminin ve genlerin sedef hastalığında rol oynadığını düşünmektedir.
Yapılan araştırmalar, sedef hastalığının gelişiminde pek çok farklı genin etkili olduğunu ve farklı gen kombinasyonlarının insanları bu hastalığa karşı daha savunmasız hale getirebileceğini gösteriyor.
Ancak bu genlere sahip olmak mutlaka sedef hastalığına yakalanacağınız anlamına gelmiyor.
Bağışıklık Sistemi Bozuklukları
Bağışıklık sisteminin bir parçası olan beyaz kan hücreleri bakteri ve virüsler gibi bize zarar verebilecek şeylere saldırarak hastalanmamızı önlemeye yardımcı olur. Sedef hastalığında ise bu hücreler cilt hücrelerine saldırır ve vücut daha sık yeni cilt hücresi üretmeye başlar. Fazlalaşan cilt hücrelerinin sonucu olarak sedef hastalığının semptomları ortaya çıkar.
Bağışıklık sistemindeki bu soruna tam olarak neyin sebep olduğu bilinmemekle birlikte, bazı genlerin ve çevresel tetikleyicilerin rol oynayabileceği düşünülüyor.
Çevresel ve Yaşam Tarzı Faktörleri
Stres, enfeksiyon gibi faktörler sedef hastalığı nedenleri arasında yer alabilir. Günlük hayatta karşılaştığımız birçok şey sedef hastalığını tetikleyebilir. Bunlar arasında şu faktörler bulunabilir:
• Stres
• Cilt yaralanmaları
• Enfeksiyonlar (Boğaz enfeksiyonu)
• Soğuk ve kuru hava
• Tütün
• Alkol
• HIV gibi bağışıklık bozukları
Sedef Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Sedef hastalığı (psoriasis) bir dermatolog, yani cilt hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilir.
Fiziksel Muayene
Sedef hastalığını teşhis etmek için bir dermatolog cildinizi, tırnaklarınızı ve derinizi bu rahatsızlığın belirtileri açısından inceleyecektir. Saçta sedef hastalığı ile ilgili belirtiler dikkatlice görüntülenir ve takip edilir. Ayrıca kaşıntılı cilt, tırnakların durumu, eklem sorunları, stres gibi faktörlerin olup olmadığını sorabilir.
Deri Biyopsisi
Fizik muayene ile kesin bir tanı konulamazsa, dermatolog küçük bir deri örneği alarak (biyopsi) laboratuvara gönderebilir. Alınacak küçük cilt örneği ile sedef hastalığı olup olmadığı belirlenebilir. Yapılacak biyopsi ile sedef hastalığının türü ortaya çıkabilir.
Farklı Hastalıklardan Ayırma
Benzerliği nedeniyle sedef hastalığı ile karıştırılabilen parapsoriasis ise farklı şekilde gelişen bir grup nadir cilt sorununa verilen tıp terimidir. Bireyde parapsoriasis olduğuna emin olmak için deri örneği alınarak biyopsi yapılması gerekebilir. Parapsoriasis kanser vakalarına varacak kadar çok ciddi sorunlara yol açabilir, bu nedenle mutlaka tedavisinin gerçekleştirilmesi gereklidir.
Sedef Hastalığı Nasıl Geçer?
Sedef hastalığını geçirmek için belirlenmiş kesin bir tedavi yoktur. Hastalar, sedef hastalığı geçer mi sorusuna sık sık cevap arayabiliyor. Bu hastalıkta, günlük aktivitelerinize devam edebilmeniz ve daha rahat bir uyku çekmeniz için semptomları kontrol altında tutan tedaviler mevcuttur. Sedef hastalığının türüne göre farklı tedavi yöntemleri vardır. Gerçekleştirilen son araştırmalar sonucunda, sedef hastalığının iltihaplanması iyi bir şekilde kontrol edildiğinde, bu iltihaplanma ile ilişkili kalp hastalığı, inme, metabolik sendrom ve diğer hastalıkların riskinin azaldığı görülmektedir. Sedef hastalığının semptomlarını geçirmek için topikal ve sistematik tedaviler uygulanabilir.
Sedef Hastalığına Ne İyi Gelir?
Sedef hastalığı, semptomları hafifletmek ve cilt sağlığını iyileştirmek için çeşitli ilaçlarla yönetilebilen bir cilt rahatsızlığıdır. Sedef hastalığı nasıl geçer sorusunun kesin bir cevabı yoktur.
Cildi iyi nemlendirmek kuruluğu ve pullanmayı önleyebilir. Özellikle banyodan sonra cilt hala nemliyken doktorunuzun önerdiği kremler ve merhemler kullanılabilir.
Banyo yağları, Epsom tuzları veya diğer adıyla “İngiliz Tuzu”, Lut Gölü tuzları eklenmiş ılık suda banyo yapmak cildi yatıştırmaya ve pulları gidermeye yardımcı olabilir. Sıcak su ve sert sabun kullanmaktan kaçınılmalıdır.
Salisilik asit, kömür katranı ve aloe vera gibi reçetesiz satılan topikal tedaviler pullanma ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir. Yeni bir tedaviye başlamadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışın.
Sedef Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Sedef hastalığı tedavisi farklı metotları içerebilir. Topikal tedavilerin yanı sıra, ışık tedavisi (fototerapi), sistematik tedaviler, biyolojik tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri sedef tedavisi sırasında tercih edilebilir.
Topikal Tedaviler
Sedef hastalığında uygulanan topikal tedaviler arasında; yağlar, merhemler, kremler, losyonlar, jeller ve şampuanlar bulunur.
Kortikosteroidler
Kortikosteroidler (kortizon, prednizon, deksametazon v.b.) vücutta böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormon olan kortizole benzer steroid yapıda ilaçlardır. Çok sayıda tipi geliştirilmiştir, ilk geliştirilen ve halk arasında ismi en bilinen kortizondur. Bu ilaçlar hafif ila orta şiddette sedef hastalığının tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardandır. Yağlar, merhemler, kremler, losyonlar, jeller, köpükler, spreyler ve şampuanları mevcuttur. Doktorunuzun önerdiği topikal kortikosteroidler sedef hastalığı alevlenmesi sırasında da kullanılabilir.
D Vitamini Analogları
Sentetik D vitamini analogları cilt hücresi büyümesini yavaşlatabilir ve sedef hastalığı tedavisinde kullanılabilir. Bu tür ilaçlar tek başına veya topikal kortikosteroidlerle birlikte kullanılabilir. Salisilik asit şampuanları ve saç derisi solüsyonları saç derisi sedef hastalığının pullanmasını azaltmada yardımcı olabilir.
Şampuan, krem, yağ gibi formlarda olan kömür katranı, pullanmayı, kaşıntıyı ve iltihabı azaltabilir. Antralin, cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatan bir katran kremidir. Ayrıca pulları temizleyebilir ve cildi daha pürüzsüz hale getirebilir.
Işık Tedavisi (Fototerapi)
Işık tedavisi, diğer adıyla fototerapi, tek başına veya ilaçlarla birlikte orta ila şiddetli sedef hastalığı tedavisi için tercih edilen yöntemlerden birisidir.
UVB Fototerapi
Işık tedavisinde UVB geniş ve dar bant yöntemleri kullanılabilir. Yapay bir ışık kaynağından verilen kontrollü UVB geniş bant ışığı, deri hastalıkları ve sedef hastalığı lekelerinin giderilmesinde ve yaygın sedef hastalıklarının tedavisinde yardımcı bir yöntemdir. Kısa vadeli yan etkiler arasında iltihaplı, kaşıntılı, kuru cilt yer alabilir.
UVB dar bant ışık terapisi, UVB geniş bant tedavisinden daha etkili olabilir. Cilt iyileşene kadar haftada iki veya üç kez uygulanabilir. Ardından bakım terapisi için daha az sıklıkta uygulanır. Ancak geniş bant ışık terapisine göre yan etkileri daha fazla olabilir.
PUVA Tedavisi
PUVA veya fotokemoterapi cildin UVA'ya (uzun dalga ultraviyole radyasyon) maruz bırakılmasından oluşan bir kombinasyon tedavisidir. 1970’li yıllardan beri uygulanmaktadır.
PUVA'nın kullanıldığı ve ilk olarak geliştirildiği cilt hastalıklarından biri sedef hastalığıdır. PUVA tedavisinde, psoralen içeren ilaç, ultraviyole ışığa maruz kalmadan 45-60 dakika önce alınır. Miktar hastanın ağırlığına göre belirlenir. Kullanılan ekipmana bağlı olarak, hastayı çevreleyen ve genellikle 48 inç uzunluğunda, floresan ampul görünümlü dikey uzanan ampullere sahip metal bir ışık kutusunda uygulanır. Hastanın radyasyona maruz kalmasını önlemek için mutlaka gözlük takması gerekmektedir. Genellikle, tüm vücut tedavisi için sadece iç çamaşırı giyilir. Bazen sadece kollar ve bacaklar radyasyona maruz kalabilir, yeni bir cilt bölgesine etki edilmemesi için her tedavide aynı kıyafetlerin giyilmesi önerilir.
PUVA tedavisi, geniş cilt bölgelerini tedavi etmek için kullanılabilir ve ilacın yalnızca UV ışığının varlığında aktif hale gelmesiyle sistemik uygulama gerektirir. Yan etkileri yalnızca ciltle sınırlı olmayan diğer tedavilerden daha az toksik olabileceği anlamına gelir.
Sistemik Tedaviler
Sistemik sedef ilaçları 10 yıldan uzun süredir piyasadadır. Ağızdan sıvı veya hap şeklinde alınmakta ya da enjeksiyon yoluyla verilmektedir.
Oral İlaçlar
Yeni oral sistemik tedaviler bağışıklık hücrelerinin içindeki molekülleri seçici olarak hedef alır. Hücre içindeki karmaşık iltihaplanma süreçlerini dengeler. Böylelikle sedef hastalığı olan kişilerde iltihaplanmaya neden olan aşırı aktif bağışıklık tepkisini düzeltir. Kızarıklıkta iyileşmelere, sedef hastalığı pullarında hassasiyette ve şişlikte azalmaya yol açabilir.
Enjeksiyon ve İnfüzyon Tedavileri
Sedef hastalığınız şiddetliyse ve diğer tedaviler işe yaramadıysa, bir uzman tarafından sistemik tedaviler reçete edilebilir. Sistematik sedef hastalığı tedavileri tüm vücudu etkileyebilir. Bu ilaçlar sedef hastalığının tedavisinde çok etkili olabilir ancak ciddi yan etkileri olabileceği unutulmamalıdır.
Genellikle enjeksiyon yoluyla uygulanan bu ilaçlar, hastalık döngüsünü bozmayı amaçlar. Hastalığın semptomlarını ve belirtilerini haftalar içinde iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu tip tedaviler dikkatli kullanılmalıdır çünkü ciddi şekilde bağışıklık sistemini baskılama riski taşırlar.
İnfüzyon terapisi, yavaş damlalı bir IV infüzyonu yoluyla vücudunuza biyolojik ilaçlar vererek çalışır. Sedef hastalığı ilaçları, hastanın kollarına, karnına veya bacaklarına infüzyon yöntemiyle uygulanır.
Biyolojik Tedaviler
Diğer sedef hastalığı tedavileri istediğiniz gibi işe yaramazsa, doktorunuz sadece semptomları hafifletmek yerine nedenlerle savaşan bir ilaç önerebilir. Bu ilaçlara biyolojikler adı verilir. Bağışıklık sisteminizin belli bir bölümünü hedefler. Ancak zayıf bir bağışıklık sistemi hastayı enfeksiyona ve hastalıklara karşı açık hale getirebilir.
TNF Alfa İnhibitörleri
Şiddetli sedef hastalıklarında TNF-alfa’yı bloke eden biyolojik ilaçlar kullanılabilir. TNF-alfa, vücudu iltihaplanmaya teşvik eden bir sitokindir. Sedef hastalığı ve psoriatik artritte, ciltte veya eklemlerde aşırı TNF-alfa üretimi vardır. TNF-alfa üretimini bloke etmek, hastalığın iltihaplı döngüsünü durdurmaya yardımcı olur.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Evde Tedavi Yöntemleri
Sedef hastalığınız varsa doktorunuz bazı yaşam tarzı önerilerinde bulunabilir. Sigara ve alkolü bırakmak, kilo vermek ve sağlıklı bir diyet sedef hastalığında tavsiye edilir.
Sedef hastalığının evde tedavi yöntemleri arasında şunlar bulunur:
Tuz banyosu: Pullarınızın bir kısmını kaldırabilir ve daha az kaşınmanıza yardımcı olabilir. Ilık suya İngiliz Tuzu ekleyin ve 15 dakika bekletin. Cildiniz çok kurumasın diye banyodan sonra nemlendirici uygulayın.
Suda çözünen yulaf: Bazı kişiler yulaf ezmesi banyosunda beklediklerinde veya ciltlerine bir macun sürdüklerinde ciltlerinin daha az kırmızı ve kaşıntılı olduğunu söylüyor. Bunu gösteren net bir kanıt olmadığını belirtelim.
Aloe vera: %0, 5 aloe vera içeren bir krem, pullarınızı azaltabilir ve kızarıklığı kısa bir süreliğine hafifletebilir. Kaşıntılar şiddetlendiğinde günde birkaç kez kullanılabilir.
Elma sirkesi: Kafa derisinde meydana gelen sedef hastalığından kaynaklanan kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir. Haftada birkaç kez yapılabilir. Suyun miktarı sirkeden fazla olmalıdır. Aksi takdirde sirke cildinizi yakabilir. Açık yaralara uygulanmamalıdır.
Sedef Hastalığı ile Nasıl Yaşanır?
Sedef hastaları oluşan rahatsızlık ve görüntü nedeniyle zamanla sosyal hayattan soyutlanma eğilimine girebilir. Hastalığın bulaşıcı olduğuna yönelik inanış sedef hastalarını yalnızlaştırabilir. Sedef hastalığı bulaşıcı mı sorusu hastalara sık sık sorulmakta ve endişe edilmektedir.
Diyet ve Beslenme Önerileri
Beslenmeniz ve sedef hastalığı arasında önemli bir bağlantı vardır. Birçok yiyeceğin vücutta iltihaplanmaya neden olduğu bilinmektedir. Bazı kişilerde, bu yaygın tahriş sedef hastalığının semptomlarını daha da kötüleştirebilir.
Kaçınılması Gereken Gıdalar
Aşırı alkol tüketimi karaciğerinizin fazla mesai yapmasına neden olur. Vücut, alkolü metabolize etmek için kimyasallar üretmek zorundadır, bu da uzun vadede iltihaplanmaya neden olur ve sedef hastalığını tetikler.
Birçok süt ürününün yağ oranı yüksek olma eğilimindedir ve bu da iltihaplanmaya yol açabilir. İnek sütü içeren ürünler bazı insanların sindiriminde zorluk oluşturabilir. Bu rahatsızlıklardan kaynaklanan kronik gastrointestinal tahriş iltihabı daha da kötüleştirebilir.
Beyaz ekmek, beyaz pirinç, makarna, hamur işleri ve bazı kahvaltılık gevrekler rafine karbonhidrat içerir. Bu gıdalar kanınızdaki iltihaplanmaya yol açan maddeleri artırabilir.
Kırmızı et, peynir, kızarmış yiyecekler, margarin, fast food ve birçok işlenmiş atıştırmalıktaki yağlar vücuttaki iltihaplanmayı yükseltebilir.
Önerilen Besinler
Sedef hastalığınız varsa en iyi besinler şunlardır:
• Balık, yağsız protein gibi bitki bazlı proteinler
• Meyve ve sebzeler
• Baklagiller (fasulye ve mercimek)
• Kuruyemişler ve tohumlar
• Zeytinyağı
• Az miktarda yağsız süt ürünleri
• Tam tahıllar
Stres Yönetimi Teknikleri
Stres ve sedef hastalığı sıklıkla birbirini tetikler. Sedef hastalığını azaltmak için stresi azaltmanın yollarını öğrenmek gerekir. Derin nefes alıp verme, meditasyon, yoga gibi stresi azaltan egzersizler yapabilirsiniz. Uzun yürüyüşler ve uzun banyolar rahatlamanıza yardımcı olabilir.
Stres ve sedef hastalığıyla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, çok endişeli veya depresif hissediyorsanız, bir ruh sağlığı terapistine görünmeyi düşünün.
Cilt Bakım Önerileri
Sedef hastalığında cilt bakımı ihmal edilmemelidir. Böylelikle hastalığın semptomları hafifletilebilir. Tahriş edilmiş cildinizi nemli tutarak kuruluğu, kaşıntıyı, kızarıklığı ve ağrıyı azaltabilirsiniz. Banyo veya duştan sonra kokusuz bir nemlendirici sürebilirsiniz.
Hafif bir sabunla günlük ılık banyo yapmak kaşıntılı bölgeleri yatıştırmaya ve kuru cildi yumuşatmaya yardımcı olabilir. Güneş ışığındaki ultraviyole (UV) ışık cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatabilir, bu nedenle kısa süreli güneş ışığına maruz kalmak hastalığı yavaşlatabilir.
Hassas cildinizi tahriş etmemek için alkollü losyonlar, deodorant sabunlar, asitler (glikolik, salisilik ve laktik asit) ve hatta bazı çamaşır sabunlarından kaçının.
Egzersiz ve Sporun Önemi
Sedef hastaları için yoga matı ve direnç bantları setleri bile egzersize başlamak için başlangıç olabilir. Yüzme ve diğer su egzersizleri sedef hastalığı ve sedef artriti gibi ağrılı rahatsızlıkları olan kişiler için idealdir.
Psikolojik Destek ve Danışmanlık
Sedef hastalığının tedavisini sürdürürken beraberinde gelebilecek stres ve duyguları yönetmenin bir yolunu bulduğunuzdan emin olmanız önemlidir. Sedef hastalığının duygusal iniş çıkışlarını yönetmek zorlu olabilir. Örneğin planlarınız olduğunda veya stresli bir iş görüşmesine giderken semptomlarda alevlenme görülebilir. Bu hastalıkla başa çıkmakta zorluk yaşadığınızı düşünüyorsanız, ruh sağlığı uzmanlarından destek almak faydalı olur.
Aile ve Sosyal Destek
Sedef hastalığı tedavisi sürecinde ailenize ve sosyal çevrenize açık olmanız önem taşır. Ebeveynleriniz, eşiniz veya yakın akrabalarınızın büyük yardımı olabilir. Ailenizin, tedavilerin neleri içerdiğini ve neden önemli olduğunu anlamalarına yardımcı olun. Tedavi sürecinde ailenizin yanında olmasını isteyin. Arkadaşlarınıza sizden sedef hastalığı kapmayacaklarına dair güvence verin. Bu hastalığın kesin bir tedavisi olmadığını ve bununla yaşamak zorunda olduğunuzu çevrenizle paylaşın. Hastalığınızla ilgili iş hayatınızdaki yöneticinizle ve ilgili birimlerle konuşun, size yardımcı olmalarını isteyin.
Sedef Hastalığına Benzer Hastalıklar
Sedef hastalığı, belirtileri ve görünümleri dolayısıyla diğer cilt hastalıklarıyla kolaylıkla karıştırılabilir. Ciltte beyaz lekeler oluşturan vitiligo, hafif kızarıklık oluşturan parapsoriasis gibi hastalıklar düşünülebilir. Egzama ve mantar enfeksiyonları da benzer kaşıntı ve kızarıklık belirtileri gösterir, bu nedenle doğru teşhis için dermatolog kontrolü şarttır.
Vitiligo
Vitiligo , ciltteki pigment hücrelerinin kaybına bağlı olarak beyaz lekelerin oluşmasına neden olan bir hastalıktır. Genellikle simetrik olarak vücudun her iki tarafında da görülebilir. Ağrısızdır ve herhangi bir rahatsızlık vermez. Ancak görünüşü estetik açıdan rahatsız edici olabilir.
Parapsoriasis
Parapsoriasis, sedef hastalığına benzer ancak daha hafiftir. Genellikle kaşıntıya nede nolmayan küçük veya büyük kırmızı noktalar şeklinde ortaya çıkabilir. Bu hastalığın uzun süreli seyri nedeniyle düzenli dermatolog kontrolü gereklidir.
Egzama
Egzama genellikle çevresel ve genetik etkenlerle ortaya çıkar. Ciltte kızarıklık, kaşıntı ve kurulukla görülür. Atopik dermatit olarak da bilinen egzama, genellikle çocuklukta başlar ve yetişkinlikte devam edebilir. Strese bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Mantar Enfeksiyonları
Mantar enfeksiyonları, ciltte kaşıntı, kızarıklık ve pul pul dökülmeye neden olan enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonlar, genellikle nemli ve sıcak bölgelerde, örneğin ayak parmakları arasında veya kasık bölgesinde gelişir. Tedavi edilmediğinde, mantar enfeksiyonları yayılabilir ve kronikleşebilir.
Sedef Hastalığında Sıkça Sorulan Sorular
Sedef hastalığı bulaşıcı mıdır?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Hastalığı, sedef hastası birine dokunarak kapmazsınız. Modern tıp öncesi sıklıkla cüzzamla karıştırılan sedef hastaları bulaşıcı kabul edilirdi. Aynı suda yüzmeyle, dokunmayla, seks veya öpüşmeyle bu hastalığı kapmanız söz konusu değildir.
Sedef hastalığı tamamen iyileşir mi?
Şu anda sedef hastalığının bilinen bir tedavisi yoktur, ancak çeşitli tedaviler semptomları yönetmeye ve etkilenen kişilerin yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Sedef hastalığı olanlar nelere dikkat etmelidir?
Sedef hastalığı olanlar, ciltlerini nemli tutmak ve tahriş edici ürünlerden kaçınmak için düzenli olarak nemlendirici kullanmalıdır. Stres, hastalık alevlenmelerini tetikleyebileceği için, stres yönetimi teknikleri ve düzenli egzersiz önemlidir. Ayrıca, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzı benimsemek, hastalığın kontrolünde yardımcı olabilir.
Sedef hastalığı nasıl başlar?
Vücutta görülen renk olarak değişken görüntüler, küçük pullu lekeler, kuru ve çatlamış cilt, kaşıntı, yanma ve ağrı, sedef hastalığı başlangıcı sırasında görülebilir.
Sedef hastalığı kimlerde daha sık görülür?
Sedef hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir. Ailede sedef hastalığı öyküsü olan kişilerde hastalığın gelişme riski daha yüksektir. Ayrıca, stres, enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar tetikleyici olabilir.
Sedef daha çok kimlerde görülür?
Sedef hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir ve iki yaş grubunda zirve yapma eğilimindedir. 20-30 yaş ve 50-60 yaş aralığında zirve yapabilir. Kadın ve erkekte görülme sıklığı arasında fark yoktur. Eğer ebeveynlerden biri sedef hastalığına sahipse, çocukta görülme riski %14 iken, her iki ebeveynde de mevcutsa bu oran %41'e yükselir. Çocuklarda sedef hastalığı daha nadir ortaya çıkar. Birinci derece akrabalarında sedef hastalığı öyküsü olanlar risk grubundadır.
Sedef, hastaların yaşamlarını nasıl etkiliyor?
Sedef hastalığı hayatın tüm yönlerini etkileyebilir; iş, aile, cinsel ilişkiler, duygusal refah bozulabilir. Çalışmalar, sedef hastalarında yaşam kalitesinin düşmesinin diyabet veya astım gibi diğer kronik hastalıkları olan hastalarınkine benzer veya hatta daha fazla olduğunu göstermiştir. Etki fiziksel, sosyal veya duygusal olabilir. Giyinme, yazma, yürüme, iş performansında zorluklar görülebilir.
Sedef ağrılı bir hastalık mıdır? Ölüme sebep olur mu?
Kaşıntı ve ağrı sedef hastalığının tipik semptomlarından birisidir. Sedef hastalığı eklem ağrısına da sebep olabilir. Sedef hastalığı, eritrodermik sedef hastalığı vakaları dışında genellikle hayatı tehdit edici olarak kabul edilmez. Bu nadir sedef hastalığı türü tüm vücudu etkileyebilir. Eritrodermik sedef hastalığı titremeye ve sıvı tutulmasına neden olabilir, zatürre ve kalp yetmezliği riskini artırabilir.
Sedefin iç organlar ile bir ilişkisi var mıdır?
Sedef hastalığının neden olduğu iltihaplanma vücuttaki diğer organ ve dokuları da etkileyebilir. Sedef hastalığı olan kişilerde başka sağlık sorunları da görülebilir. Sedef hastalığı olan her üç kişiden birinde psoriatik artrit de gelişebilir.
Sedef hastalığına iyi gelen öneriler nelerdir?
Sedef hastalığı olan tüm hastalara nemlendiriciler önerilebilir. Özellikle banyodan hemen sonra sürülebilir. Kömür katranı iltihap giderici etkisiyle kullanılabilir. Ayrıca İngiliz tuzu, Lut Gölü tuzu gibi tuzlarla banyo yapmak da faydalı olabilir.