Anti HBs Nedir?

Anti HBs Nedir?

Hepatit B virüsü Hepadnaviridae ailesine ait bir DNA virüsüdür. Hepatit B virüsünde antijenik özellikte çeşitli proteinler bulunur. Bunlardan birisi de virüsün yüzeyinde yer alan ve İngilizce ‘surface’ (yüzey) kelimesinin baş harfinden köken alan S proteinidir. Bu protein yapıya karşı vücutta antikor oluşup oluşmadığını anlamanın yolu kanda Anti HBs değerine bakmaktır.

Anti HBs Pozitif Ne Demektir? (Anti HBS Yüksekliği)

Anti HBs pozitif demek (anti HBS yüksekliği), Hepatit B virüs enfeksiyonuna karşı, kandaki değeri ile de ilişkili olmak üzere, genel anlamda kişinin Hepatit B virüs enfeksiyonuna karşı korunmakta olunduğunun bir göstergesidir. Hepatit B virüsü, vücuda girdikten sonra semptomatik/asemptomatik akut viral hepatit B virüs enfeksiyonuna yol açar. Akut viral hepatit B virüs enfeksiyonu gelişen bir kişide en geç 6 ay içerisinde Anti HBs testi kanda pozitif olarak saptanırsa bu durum hastalıktan iyileşildiğinin bir göstergesidir. Yani Hepatit B virüs enfeksiyonuna maruz kalan bir kişide bir süre sonra (en geç 6 ay içinde) kanda Anti HBs pozitif olarak saptanıyorsa bu durum; Hepatit B virüs enfeksiyonundan iyileşildiğini ve buna karşı korunulduğunu, bir daha hastalığa yakalanılmayacağını ve artık bulaştırıcılığın söz konusu olmadığını gösterir.

Anti HBs pozitifliği hastalığa yakalanmaksızın da sağlanabilir. Bu da Hepatit B virüsüne karşı mevcut aşılar ile aşılama şeması çerçevesinde dozlar tamamlanarak sağlanır. Zira aşı ile amaçlanan Hepatit B virüsünün S proteinine karşı antikor oluşumunun (Anti-HBs) sağlanmasıdır. Ancak bunun için öncesinde kişinin Hepatit B virüsü ile karşılaşmadığı gösterilmelidir.

Hepatit B virüsünün S proteinine karşı antikor (anti HBs) ya hastalık bulaşarak vücuda giren Hepatit B virüsüne karşı aradan belirli bir süre (en geç 6 ay) geçtikten sonra ya da Hepatit B’ye karşı hastalanmaktan korumak amacıyla yapılan Hepatit B virüs aşılarının uygulanmaları sonucunda oluşur. Gerek hastalığı geçiren, gerekse Hepatit B aşıları ile aşılanan herkeste anti HBs gelişmeyebilir yani reaktifleşmeyebilir. Bu durum;

1. Hastalığa yakalanan kişilerde hastalığın iyileşmediğinin, hastalığın kronikleştiğinin bir göstergesidir (aradan 6 ay ve daha fazla süre geçtikten sonra). Böyle kişiler hastalığı kan, çeşitli vücut sıvıları ve dokular aracılığıyla başkalarına bulaştırırlar. Yanı sıra zaman içerisinde böyle kişilerin bir kısmı karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gelişimine aday kişiler haline gelirler. 
2. Hastalıktan korunmak amacıyla aşılanan kişilerde aşılanma sonucu istenilen etkinin oluşmadığının ve Hepatit B’ye karşı korunma sağlanamadığının bir göstergesidir.

Normal Anti HBs Değeri Kaç Olmalıdır?

“Anti HBs değeri kaç olmalı?” sorusuna verilecek cevap şöyle açıklanabilir: Gerek hastalığı geçirerek, gerekse aşı şeması sonrası kanda oluşacak Anti HBs değerinin ≥10 mIU/mL olması koruyucu düzeyde antikor oluştuğunun bir göstergesidir. Değerin bu düzeyin altında yani <10 mIU/ml olması istenen bir durum değildir. Anti HBs değeri 10 mIU/ml ve üzerinde (10 – 100 mIU/ml) bir değerde saptanan bir kişide yıllar içerisinde <10 mIU/ml’e düşebileceği akılda bulundurulmalıdır. Böyle durumlarda bir doz hatırlatma Hepatit B aşısı uygulaması gerekli olabilir. “Anti HBs 1000 ne anlama geliyor?” sorusuna karşılık şöyle bir cevap verilebilir: Anti-HBs değerinin koruyuculuğundan bahsedildiğinde değerin ≥10 mIU/mL’nin üzerinde herhangi bir değerde olması ile bu değerin 1000 mIU/mL düzeylerine ulaşması arasında bir fark yoktur. Bu durum vücuda giren virüse karşı oluşan antikorun miktarını gösterir. Ancak Anti-HBs değerinin ≥10 mIU/mL değerinde olması yeterli düzeyde bir koruyuculuğun olduğunun göstergesidir.

Anti HBs Negatif Ne Demektir?

Hepatit B virüs enfeksiyonunu serolojik olarak değerlendirirken tek başına Anti HBs yeterli bir bilgi sunmaz. Bu değerlendirilirken Hepatit B virüsüne ilişkin diğer serolojik testler de bir arada değerlendirilir. Birlikte değerlendirme yapıldığında Anti HBs negatif sonucu Hepatit B virüsü ile daha önce hiç karşılaşılmamış, enfekte olunmamış bir durumu açıklamakla birlikte, daha önce karşılaşılmış ancak virüsün vücuttan temizlenemediği, kronikleştiği ve bulaştırıcılığının devam ettiği durumuna da işaret edebilir. Bu durumu da yine hem hastanın hikayesinden hem de serolojik testleri değerlendirerek anlamak mümkündür.

Bir kişinin Hepatit B virüsü ile daha önce karşılaşıp/karşılaşmadığı ya da Anti HBs’nin hastalığı geçirerek mi yoksa aşı ile mi pozitifleştiğini kanda serolojik göstergelere bakarak anlamak mümkündür. Şöyle ki;

Hepatit B Virüs Enfeksiyonu

Hepatit B virüsünün neden olduğu enfeksiyon hastalığı dünyada yaygın olarak görülmektedir. Virüsün bulaşması sıklıkla; enfekte anneden bebeğe doğum sırasında, yine enfekte kişi ile cinsel ilişki sonucu, virüsü içeren kan ve vücut sıvıları ile bütünlüğü bozulmuş deri ve mukozalara temas ile ya da enfekte kan ve vücut sıvısı içeren bir iğnenin madde bağımlılarında olduğu gibi ortak şekilde kullanılması ve damar içerisine uygulanması sonucu oluşur. Bunun dışında da enfekte tıbbi aletlerin ya da ortak kullanılan bazı araç ve gereçlerin sterilize edilmeden kullanılması da Hepatit B virüsünün bulaşmasına yol açar.

Virüs vücuda girdikten sonra hedef organ karaciğerdir. Oraya ulaşınca akut ve kronik enfeksiyon hastalığının ortaya çıkmasına neden olur. Dünyada 300 milyona yakın kişinin kronik Hepatit B virüs enfeksiyonu ile yaşadığı ve yine her yıl ortalama 1,5 milyon kişinin Hepatit B virüsü ile enfekte olduğu tahmin edilir. Takip edilmeyen kronik Hepatit B virüs enfeksiyonları zaman içerisinde olgularda siroz ve karaciğer kanseri gelişimi ile sonuçlanır. Bu durum hayatı tehdit eder niteliktedir.

Hepatit B virüs enfeksiyonu tanısı, hastanın yakınmaları, fizik muayene bulguları ve laboratuvar testlerinin bir arada değerlendirilmesi ile konulur. Virüs vücuda yukarıda belirtildiği gibi girdikten sonra önce akut viral Hepatit tablosuna neden olur. Bu durum 5 yaşı üstü çocuk ve erişkinlerde yüzde 90 oranında yakınmaların görülmesine neden olur ve 6 ay içerisinde virüsün vücuttan temizlenmesi ile sonuçlanır. Bu yaş gruplarında kronik viral Hepatit B enfeksiyon gelişimi yüzde 10’dur. Bebeklikte hastalığa yakalananlarda ise akut viral Hepatit B yüzde 90 semptomsuz seyreder. 5 yaşlarına gelindiğinde bunların yüzde 20’sinde enfeksiyon kronikleşir. 

Sepmtomatik akut viral Hepatit B enfeksiyonunda en sık görülen yakınmalar şunlardır:

• Halsizlik, yorgunluk, bitkinlik
• İştahsızlık
• Vücut normal ısısında hafif artış (38 dereceye kadar)
• Mide bulantısı, kusma
• İdrar renginde koyulaşma
• Vücutta deride ve gözlerde sararma
• Kas ve eklem ağrısı

Akut viral Hepatit seyri sırasında nadiren akut karaciğer yetmezliği gelişebilir. Böyle bir durumda;

• Bilinç değişikliği,
• Kanamaya eğilimde artış, görülebilir.

Akut viral Hepatit B enfeksiyonu olan hastaların muayenesinde en tipik bulgu karaciğer büyüklüğüdür. Buna dalak büyüklüğü eşlik edebilir. Laboratuvar incelemelerinde ise karaciğer enzimlerinde belirgin bir artış söz konusudur. Normalin 10 katından daha fazla bir yüksekliğe ulaşır. Yukarıdaki yakınmaları ve fizik muayene bulguları olan olgularda kesin tanı seroloji sonuçları ile konulur. Akut viral Hepatit B enfeksiyonu olgularında;

• Hbs Ag Pozitif
• Anti - Hbc IgM Pozitif
• Anti - Hbs Negatif olarak saptanır. Hbs Ag testi de pozitiftir.

Akut viral Hepatit B enfeksiyonu geçiren bir kişide yakınmalar haftalarca, bazen ayları bulan sürelerde devam edebilir. Olguların yüzde 90’ında en geç 6 ay içerisinde serolojik göstergelerin;

• Hbs Ag Negatif
• Anti - Hbc Total Pozitif
• Anti - Hbs Pozitif olarak saptanması hastalıktan iyileşmenin gerçekleştiğinin göstergesidir.

Akut viral Hepatit B enfeksiyonu geçiren bir kişide başlangıçtan 6 ay sonra hala daha serolojik göstergeler;

• Hbs Ag Pozitif
• Anti - Hbc Total Pozitif
• Anti - Hbs Negatif ise bu durum hastalığın kronikleştiğini gösterir.

Kronik Hepatit B virüs enfeksiyonunda olgularda herhangi belirgin bir yakınma olmayabilir. Kişiler bazen kendilerini yorgun, halsiz hissedebilirler. Ancak akut viral Hepatit B’de görülen yakınmaların çoğu yoktur. Hastalık sırasıyla 4 farklı süreçte gelişir. Bunlar; immun tolerans dönem, immun aktif dönem, immun eliminasyon dönemi ve reaktivasyon dönemi. Bu dönemler serolojik testler ile saptanır ve bunların saptanması tedavinin gerekip gerekmediğinin belirlenmesi açısından önemlidir. Bu nedenle kronik Hepatit B virüs enfeksiyonu tanısı konulan kişiler belirli aralıklarla takipleri yapılmalıdır. Bu yapılmadığı, tedavi edilmesi gerektiği dönemde tedavilerin uygulanmadığı uzamış olgularda karaciğer sirozu ve hepatoselüler kanser gelişimi ile karşı karşıya kalınır. Serolojik testleri;

• Hbs Ag Negatif
• Anti - Hbc Total Negatif
• Anti - Hbs Negatif olarak saptanan kişiler Hepatit B virüsü ile hiç karşılaşmamış demektir.

Böyle kişilerin Hepatit B enfeksiyonuna karşı aşı yapılarak korunmaları sağlanmalıdır. Normal sağlıklı bireylerde Hepatit B virüsüne karşı koruyuculuğun oluşabilmesi için belirli aralıklarla yapılan 3 doz Hepatit B aşısına gereksinim vardır. Aşı uygulamaları sonrası Hepatit B virüsüne karşı vücutta koruyuculuğun oluşup oluşmadığı Anti Hbs testinin sonucuna göre değerlendirilir. Aşılar tamamlandıktan sonra seroloji sonucu Anti Hbs pozitif olmuş  ve düzeyi de ≥10 mIU/mL ise bu kişinin Hepatit B virüse karşı korunduğunun göstergesidir. Bir diğer anlatımla böyle bir kişinin vücuduna Hepatit B virüsü bulaşsa bile mevcut antikorlar (Anti Hbs) sayesinde vücuda giren virüs nötralize edilecek ve hücreye giremeyecek, hastalık oluşturamayacaktır.