Solunum Fonksiyon Testi Nedir?
Solunum fonksiyon testi temel anlamda akciğerlerinizin performansını ölçmek için yapılan bir testtir.
Soluk alıp verme sırasında oluşan akım ya da volüm değişikliklerinin zamanın türevi olarak ölçülmesi esasına dayanan fizyolojik bir testtir. Solunum fonksiyon testinin yaygın kullanılan adlarından biri de akciğer fonksiyon testidir. Bu testlerle akciğerlere ne kadar hava girip çıktığı, kanınıza giden oksijen miktarı, efor sırasında akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığı ölçülür.
Solunum fonsiyon testleri arasında en yaygın kullanılanı spirometridir. Bu yöntemde soluduğunuz havanın giriş - çıkış hacmi ve hızı ölçülür.
Solunum Fonksiyon Testi Neden Yapılır?
Solunum testi; nefes darlığı, öksürük gibi akciğer sorununa işaret edebilecek semptomlar nedeniyle ya da ameliyat öncesi doktorunuz tarafından istenebilir.
Olası belirtiler arasında şunlar bulunur:
- Göğüste sıkışma hissi,
- Balgamlı öksürük,
- Nefes darlığı,
- Nefes almada ya da derin şekilde nefes almada güçlük,
- Nefes alıp verme sırasında hırıltı.
Solunum fonksiyon testi sayesinde doktorunuz akciğerlerinizdeki hava yollarında daralma olup olmadığını anlayabilir, akciğerlerinizin kanınıza yeterince oksijen taşıyıp taşımadığını tespit edebilir, sigara tüketiminin etkilerini gözlemleyebilir, tedavi için kullanılan ilaçların etkisini değerlendirebilir, hava kirliliği, çalışma koşulları gibi dış etkenlerin akciğerleriniz üzerindeki etkilerini tespit edebilir, ameliyatlar sonrası akciğer sağlığınızı değerlendirebilir.
Solunum fonksiyon testindeki veriler aşağıdaki sağlık sorunlarının teşhisine yardımcı olur:
- Astım,
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH),
- İntestisyel akciğer hastalıkları
- Solunum kaslarının zayıflığı,
- Nefes borusu daralması.
Solunum Testi Nasıl Yapılır?
Solunum fonksiyon testi öncesinde doktorunuz kullandığınız solunum ilaçlarını bir süreliğine kesmenizi isteyebilir. Teste gireceğiniz gün rahat ve bol giysiler giyinin, test öncesi egzersiz yapmayın, sigara kullanıyorsanız test günü sigara tüketmeyin, test öncesinde ağır yemekler yemeyin, kahve ve çay içmeyin. Bu önlemler testten doğru sonuçlar almanıza katkıda bulunacaktır.
Gelelim solunum testi nasıl yapılır sorusunun yanıtına… Solunum fonksiyon testi sırasında sizden spirometre adlı verilen bir cihaza burnunuz kapalı olacak şekilde üflemeniz istenir. Burnunuzdan nefes almamanız için burnunuza bir klips takılır. Ölçüm sırasında ölçümü yapacak kişinin nefes alma ve nefes verme isteklerine göre hareket etmelisiniz. Test sırasında normal ya da derin nefes almanız, üfleme sırasında da normal ya da sert üflemeniz istenebilir. Hasta 4-5 defa normal solunum yapar. Olabildiğince derin ve kuvvetli bir nefes alır. Hiç beklenmeden, hızlı ve kuvvetli bir şekilde nefes verir. Bu şekilde zorlayarak en az 6 saniye süreyle nefes vermeye devam eder. Yeterli sürede nefes verdikten sonra tekrar derin nefes alması sağlanarak test sonlandırılır.
Doğru şekilde art arda yapılmış en az üç test içinden en yüksek değerlere sahip olan seçilir.
Testin ilerleyen aşamalarında vücut plestimografisi için kapalı bir odada ölçüm yapılabilir. Bu aşamada spinometre akciğer hacminizin ölçümünü yapar.
Bir diğer aşama olan gaz difüzyon ölçümünde soluduğunuz havaya düşük miktarda karbon monoksit verilir ve ciğerlerinizin verilen gazı ne miktarda emdiği ölçülür.
Kardiyopulmoner egzersiz testi denilen aşamada ise siz bir koşu bandında yürürken kalp atışınız, tansiyonunuz ve kanınızdaki oksijen miktarı tespit edilir.
Solunum fonksiyon test güvenli bir testtir. Test sırasında derin nefes aldığınız için başınız dönebilir, yorulabilir, öksürmeye başlayabilirsiniz. Bu tip durumlarda testi yapan uzmana rahatsızlığınızı söyleyin. Biraz mola verip dinlenmeniz sağlanır ve teste daha rahat devam edebilirsiniz. Ölçümler 15 ila 45 dakika arasında sürebilir.
Solunum Fonksiyon Testi Değerleri Kaç Olmalıdır?
Solunum fonksiyon testinin normal aralığı olarak kabul edilen değerler testten önce yaşınıza, cinsiyetinize, boyunuza göre hesaplanır. Ölçüm sırasında elde edilen değerler, belirlenen bu normal aralıklarla kıyaslanır. Teşhisinize bağlı olarak, tedavinizin ilerleyen aşamalarında belirli aralıklarla yeniden test yaptırmanız istenebilir.
Test Sonuçlarındaki Hangi Değer Ne Anlama Gelir?
Tidal Volüm (VT): Normal solunum sırasında alınan veya verilen hava miktarı.
Dakika Hacmi (MV): 1 dakikada dışarı verilen toplam hava miktarı.
Vital Kapasite (VC): Alabildiğiniz kadar nefes aldıktan sonra dışarı atılabilen toplam hava hacmi.
Fonksiyonel Rezidüel Kapasite (FRC): Normal bir şekilde nefes verdikten sonra akciğerlerde kalan hava miktarı.
Rezidüel Volüm (RV): Verebildiğiniz kadar nefes verdikten sonra akciğerlerde kalan hava miktarı.
Total Akciğer Kapasitesi (TLV): Mümkün olduğu kadar fazla hava ile doldurulduğunda akciğerlerin toplam hacmi.
Zorlu Vital Kapasite (FVC): Alabildiğiniz kadar nefes aldıktan sonra kuvvetli ve hızlı bir şekilde dışarı verilen hava miktarı.
1. Saniye Zorlu Ekspirasyon Hacmi (FEV1): FVC testinin birinci saniyesinde verilen hava miktarı.
Zorlu Ekspirasyon Akışı (FEF): FVC testinin orta yarısındaki ortalama akış hızı.
Tepe Ekspiratuar Akış Hızı (PEFR): Zorlu nefes verme sırasında elde edilen maksimum hava akım hızı.
