Ampute Ne Demek? Amputasyon Nedir, Nasıl Yapılır?

Ampute Ne Demek?

Ampute etmek tıbbi literatürde; el, kol, ayak, bacak ve diğer uzuvlardan birinin veya birkaçının cerrahi operasyonla çıkarılması işlemine verilen isimdir. Ampute sözcüğü aynı zamanda “ampute sporcu” tanımlamasında kullanıldığı üzere; bir uzvu cerrahi girişimle alınmış kişileri tanımlamakta da kullanılır.

Amputasyon Neden Yapılır?

• Amputasyonun en sık görülen nedeni iyileşmeyen yaralardır. Genellikle bu sorunun arkasında yatan neden, uzva ihtiyacı olan kanın ulaşamamasıdır. Bunun dışındaki amputasyon sebepleri şunlardır:
• Periferik arter hastalığı,
• Vasküler hastalıklar,
• Kanser,
• Kangren,
• Bir türlü tedavi edilemeyen önemli boyutta enfeksiyon,
• Uzuv kemik ya da kas bölgelerine kanser,
• Kaza ve yaralanama vakalarında (özellikle ezilme ve patlama) cerrahi girişimle uzvun tedavi edememesi,
• Ciddi yanıklar,
• Donma,
• Diyabet kaynaklı iyileşmeyen yaraların oluşması,
• Nöroma denilen sinir dokusu kalınlaşması.

Tüm amputasyonların yüzde 54’ü vasküler hastalıkların komplikasyonlarından ve diyabet-periferik arter hastalığı benzeri uzva kanın ulaşasına engel olan başka sorunlardan kaynaklanır.

Kansere bağlı amputasyonların amacı bazı kanserlerin yayılmasına engel olmaktır. Bu durum tüm amputasyonların yaklaşık yüzde 2’sini oluşturur.

Bu nedenlerin dışında bir diğer amputasyon nedeni ise doğuştan gelen amputasyondur.

Amputasyon Ne Zaman Yapılır?

Yukarıda verilen nedenlerden biri, uzva geri dönüşü olmayan bir hasar verdiyse ya da oluşan hasarın kişinin hayatını tehlikeye atacak bir süreci başlatma durumu varsa amputasyon kararı verilir. Eğer acil müdahale edilmesi gereken bir vaka değilse doktorlar duruma en uygun amputasyon türünü seçmek ve kişinin sonraki hayatını düzenlemek için bir planlama yaparlar. Amputasyon öncesinde kişinin beslenmesi, kalp ve kan damarları, akciğerleri ve bağırsakları detaylı şekilde kontrol edilir. Yine amputasyon öncesinde psikolojik destek hasta açısından büyük önem taşır.

Amputasyon Sonrası Süreç

Her cerrahi operasyonda olduğu gibi amputasyonda da bazı komplikasyonlar yaşanabilir. Olası komplikasyonlar arasında enfeksiyon, kas zayıflığı, kanama, şişme, yara ve kas zayıflığı bulunabilir. Amputasyon sonrası en sık görülen komplikasyon ise hayalet uzuv ağrısı olarak tanımlanır. Hayalet ağrı olarak tanımlanan bu hissin arkasında kesilen uzvun gerisindeki sinirlerin beyine ağrı sinyalleri göndermeye devam etmesi bulunur. Hayalet ağrı zamanla geçen bir ağrı hissidir. Hayalet ağrıdan kurtulmanın bir yolu da egzersiz yapmaktır.

Amputasyon işleminin ardından birkaç gün ile 2 hafta arasında bir yatış süreci gerekir. Ameliyat sonrası ağrıların giderilmesi için ağrı kesici kullanılır. Enfeksiyon riskine karşı antibiyotiklerden yararlanılır. Amputasyon operasyonun ardından hasta toparlanmaya başlar başlamaz fizyoterapi sürecine geçilir. Yaklaşık 2-3 ay kadar sonra protez uzuv hazırlanır ve bu uzvun kontrolü üzerine odaklanılır. Bu noktada önemli olan amputasyonun ardından uzun bir adaptasyon süreci geçirileceğidir. Taburcu olduktan sonra amputasyon bölgesinde yara ya da enfeksiyon belirtileri görülürse zaman kaybetmeden doktora başvurulması gerekir. Ampütasyon işleminin hemen ardından psikolojik destek almak da büyük önem taşır.

Amputasyon Bölgesinde Şişme Olabilir

Amputasyondan hemen sonra ilgili bölgede şişme görülür. Hastane çıkışında da aynı durum devam edebilir. Yaraların düzelmesinin ardından işlemin yapıldığı yere takılmak üzere hastaya amputasyon çorabı kullanması söylenir. Amputasyon çorabının ampute bölgeye yaptığı baskı şişmeleri ve ağrıyı azaltmanın yanı sıra ameliyat yerinin şekil almasını sağlar. Amputasyon çorabı hayalet ağrılara da iyi gelir. Çorabın her gün mutlaka ampute edilen bölgede kullanılması ve yatmadan önce çıkarılması gerekir.

Amputasyon Sonrası Düşme Riskine Dikkat!

Özellikle bacak amputasyonlarının hemen sonrasındaki dönemde düşme riskine karşı dikkatli olunması gerekir. Bunun nedenlerinden biri kişinin yataktan kalkarken uzvunun alındığını unutmasından kaynaklanır. Bir diğer neden ise denge kontrolünde yaşanabilecek olası sorunlardır. Her iki durum da yara bölgesinde olumsuz etkilere neden olabilir.