FOR INTERNATIONAL PATIENTS
EGFR Nedir?
Böbreklerdeki filtrelerin her dakika ne kadar kan temizlediğini ölçen bir kan testi olan EGFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) böbreklerin işleyişi hakkında bilgi veren en önemli parametrelerden biridir.
Böbrekler bel bölgesinin biraz üzerinde, omurganın sağ ve sol tarafında konumlanan hayati organlardır. Böbreklerin temel görevi kirli kandaki zararlı maddeleri süzmek ve bu atıkları kandan ayrıştırmaktır. Böbreklerde yer alan glomerül yapılarıysa bir nevi biyolojik filtre görevi görür. Böbreklere ulaşan kan glomerüllerden geçerken toksinlerden arınır, ayrıştırılan toksinlerse idrar yoluyla vücuttan atılır. Süzülerek vücuttan uzaklaştırılan toksin maddelere örnek olarak kreatinin ve sistatin C verilebilir.
EGFR Testi Nasıl Yapılır?
EGFR değeri kan tahlili yapılarak kontrol edilebilen değerlerdendir. Kan örneğiniz alınırken filtrasyon hızı hesaplanmasında kullanılan, temel parametrelerden biri olan kreatinin miktarı baz alınabilir. Kaslara enerji sağlamakla görevli kreatin metabolize edildikten sonra toksin bir madde olan kreatinine dönüşür. Sağlıklı bir insanda kandaki kreatinin böbreklerde filtrelenir ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Böbreklerin işleyişini olumsuz yönde etkileyebilecek sağlık sorunları kandaki kreatininin süzülmesini engelleyebilir. Kreatinin değerleri bazı faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Laboratuvarlarda EGFR hesaplaması sırasında göz önünde tutulan bazı faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Yaş,
- Cinsiyet,
- Irk,
- Mevcut kas kütlesi,
- Boy ve kilo,
- Sağlık durumu (kronik rahatsızlık varlığı),
- Beslenme rutini.
Yapılan bazı araştırmalarda pişmiş et tüketmenin kreatinin düzeyini geçici olarak yükselttiği görülmüştür. Bu nedenle aç karna numune alımı önerilirse test gününden bir gece önce yeme ve içmeyi sınırlandırmanız gerekebilir. Düzenli kullandığınız ilacınız veya takviyeniz varsa onlara ara vermeniz de istenebilir. Kan tahlili öncesi hekiminizle konuşmanız ve sağlık durumunuza yönelik bilgi almanız tavsiye edilir.
EGFR Testi Hangi Durumlarda Yapılır?
EGFR sonucu çeşitli böbrek rahatsızlıklarının erken teşhisinde ve gerekli tedaviye başlanmasında büyük öneme sahiptir. Özellikle bazı sağlık sorunlarının ilerleyen dönemlerde böbrek rahatsızlığına yakalanma riskini arttırabildiği görülmüştür. Bu durumun önüne geçebilmek için EGFR değerinin hekim kontrolünde düzenli aralıklarla ölçtürülmesi tavsiye edilir.
Bahsi geçen sağlık sorunlarına örnek vermek gerekirse:
- Şeker hastalığı (diyabet),
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon),
- Obezite gibi vücut kitle endeksini aşan aşırı kilo,
- Yaşlılık (özellikle 60 yaş üzeri kişiler),
- Genetik olarak aile öyküsünde böbrek rahatsızlığı bulunması,
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları,
- İdrar yolu tıkanıklığı,
- Böbreğin çalışmasını aksatabilecek doğuştan gelen sorunlar,
- Kalp ve damar sağlığını etkileyen hastalıklar (Koroner arter hastalığı gibi),
- Sigara gibi tütün ürünlerinin uzun süreli kullanımı.
Aynı zamanda böbrek rahatsızlıklarının gidişatını izlemek ve uygulanan tedavi yönteminin işe yarayıp yaramadığını görmek için de düzenli EGFR takibi yapılabilir.
EGFR Değeri Kaç Olmalıdır?
EGFR değeri bir kişinin ortalama vücut yüzey alanı başına düşen, her bir dakikada temizlenen mililitre kanın ölçüsüdür. Birimi mL/dak/1, 73m2’dir.
- Geç yaşlardaki sağlıklı bir yetişkinde olması gereken EGFR değeri yaklaşık 116 mL/dak/1, 73m2’dir.
- 60'lı yaşlardaki bireylerde bu değerin 85 mL/dak/1, 73m2 olması normal olarak değerlendirilebilir.
Yetişkinlerde normal kabul edilen değer yaşa bağlı olmakla birlikte 90 ila 120 arasındadır. Yaş artışıyla birlikte kas kütlesinde düşüş meydana gelebilir. Buna bağlı olarak EGFR değerinde de bir düşüş görülebilir. Bu son derece doğal bir durumdur.
Gündelik hayatta karışıklığı önlemek ve sonucun daha rahat anlaşılmasını sağlamak için EGFR değeri yüzde şeklinde ifade edilebilir. Örneğin, EGFR değerinin 70 civarında olması böbreklerinizin en az %70 oranında işlevsel olduğunu anlamına gelebilir. Bu sayı ne kadar yüksekse böbrek fonksiyonlarınızın da aynı oranda yüksek olması beklenir.
EGFR Yüksekliği Nedir?
EGFR yüksekliği glomerül yapıların filtreleme hızının normale kıyasla yüksek olduğu durumdur. 90-120 aralığı çoğu zaman sağlıklı olarak kabul edilse de sürekli yüksek seyreden değerler böbreklerin kanı hızla süzmeye çalıştığını gösterebilir. Bu durum böbrek rahatsızlıklarının varlığına dikkat çekebilir. Böbrekler normal şekilde çalışırken idrarda protein görülmesine yol açan böbrek hasarı bu duruma örnek olarak verilebilir. Tahlil sonucunuzu değerlendiren hekiminiz doğru teşhisi koyarak durum hakkında sizi bilgilendirecektir.
EGFR Nasıl Yükseltilir?
EGFR düşüklüğü rutin alışkanlıkların değişimi ve hekim gözetiminde ilaç kullanımıyla normal seviyeye çıkartılabilir. Özellikle tütün veya alkol bağımlılığınız varsa bırakmak, vücut kas kütlenizi artırmaya çalışacak şekilde sağlıklı beslenmek oldukça önemlidir. Diyabet ya da hipertansiyon gibi kronik rahatsızlıklarınız varsa bu süreçte hastalıkların takibine devam etmek de önem taşır. Bu süre zarfında doktorunuz gerekli gördüğü takdirde böbrek rahatsızlığının ilerlemesini yavaşlatacak çeşitli ilaçları reçetelendirebilir.
EGFR Düşüklüğü Nedir?
EGFR değerinin 90'ın altına düşmesi, özellikle 60’ın altında seyretmesi EGFR düşüklüğü olarak kabul edilir. Bu durum böbreklere gelen kanın süzülme hızının normale göre daha yavaş ilerlediğini gösterir. İlerleyen dönemde EGFR değeri düşmeye devam eder ve bu durumun önüne geçilemezse süzülme neredeyse durma noktasına gelir. Hafif, orta ve ciddi olarak derecelendirilen böbrek fonksiyon bozukluklarında veya idrar yolları tıkanıklığı sonucunda EGFR düşüklüğü görülebilir. EGFR değerinin 15’in altına düşmesi böbrek fonksiyonunun ciddi oranda azaldığına ve böbrek iflası olarak da bilinen sağlık sorununa işaret edebilir.
EGFR Nasıl Düşürülür?
İlk etapta genel böbrek sağlığına olumlu etkisi bulunan tuz tüketiminin kısıtlanması, su tüketimine dikkat edilmesi, kan basıncının kontrol altına alınması gibi alışkanlıklar edinebilirsiniz. Doktorunuz size gerekli gördüğü taktirde ilaç tedavisine başlamayı önerebilir.
EGFR Bozulması Belirtileri
Böbreklerde meydana gelen herhangi bir sorun EGFR düşüklüğü belirtileri olarak değerlendirilebilir ve EGFR bozulmasının birer işaretçisi olabilir. Bu belirtiler şu şekilde özetlenebilir:
- İdrara çıkma sıklığında artış,
- İdrarda kan görülmesi,
- Kaşıntı hissi,
- Cilt renginde koyulaşma,
- Yorgunluk,
- Kaslarda kramp şeklinde kasılma veya ağrı,
- Mide bulantısı veya kusma,
- Nefes darlığı,
- Kollarda, bacaklarda, el veya ayak bileklerinde şişlik,
- İştahta azalma.
EGFR Bozulması Neyin Göstergesidir?
EGFR bozulması böbreklerin işleyişinde sorun yaşandığının öncü sinyalleridir. Böbreklerde meydana gelen herhangi bir hasar kanın etkin şekilde süzülmesini olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin, çeşitli böbrek rahatsızlıkları glomerül yapıların bozulmasına ve beraberinde süzme fonksiyonlarında tahribata yol açabilir. Kanın olması gerekenden daha yavaş süzülmesine sebep olabilen bu durum EGFR değerinde azalmaya, dolayısıyla kreatinin gibi çeşitli toksinlerin kanda birikmesine neden olabilir.
EGFR Bozulması Nasıl Düzeltilir?
EGFR bozulması böbrek sağlığınızı koruyacak çeşitli alışkanlıklarla olması gereken değerde tutulabilir. Gündelik hayatınızda yapabileceğiniz bazı değişiklikler uzun vadede etkili çözümlerdir.
Bu değişikliklere örnek vermek gerekirse:
- Kas kütlenizi ve gücünüzü artırıp kan basıncınızı dengeleyerek böbrek sağlığınızı koruyacak fiziksel aktivitelerde bulunabilirsiniz.
- Tuz ve işlenmiş gıdaların kısıtlandığı, daha çok bitkisel gıdalardan oluşan beslenme rutini oluşturabilirsiniz.
- Yüksek kan basıncıyla şeker böbreği yoran ve glomerül yapılara zarar veren sorunlardır. Kan basıncınızı ve kan şekerinizi dengede tutacak tedbirler alabilirsiniz.
- Su tüketiminde azalma kanın süzülme hızını yavaşlatacağından günlük tüketmeniz gereken su miktarının altına düşmemeye çalışabilirsiniz.