Kemik İliği Hastalıkları Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Genel Tanıtım

Kök hücre nakli ya da sık bilinen adıyla kemik iliği nakli kan ve lenf sisteminde değişikliklere neden olan kanser ve çeşitli hastalıkların tedavisi amacıyla uygulanan yöntemdir. Aşağıdaki hastalık türlerinin tedavisi ilik nakli ile mümkündür.

Akut Myeloblastik Lösemi

Kemik iliğinde hastalıklara karşı mücadele eden lökositleri oluşturan granülosit ve monositler, kemik iliğinde genç (blast) hücreleri oluştururlar. Bu hücreler zamanla olgunlaşarak bağışıklık sisteminde önemli rol alır.

Akut myeloblastik lösemi bulgularında genç hücrelerin olgunlaşma süresinde görülen anormallik sonucu, normal seyrini devam ettiremeyen hücrelerin kan ve kemik iliğinde toplanmasıyla birlikte bağışıklık sistemindeki görevini de yerine getiremez. Bu klinik bulguya “Akut Myeloblastik Lösemi” denir.

Belirtileri

Halsizlik: Kansızlığa (anemi) bağlı
Nefes darlığı
Ciltte morluklar
Çabuk yorulma
Ateş: Enfeksiyonlara bağlı
Kemik ağrıları
Diş eti ve burun kanamaları

Tanı

Periferik yayma
Kemik iliği aspirasyonu ve gerekirse kemik iliği biyopsisi
Akış sitometrisi
Genetik testler

Tedavi

Kemoterapi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Primer Amiloidoz

Kemik iliği tarafından üretilen proteinlerin düzensiz bir biçimde organlarda birikmesiyle oluşan bir hastalık türüdür.

Belirtileri

Yorgunluk
Nefes darlığı
Kilo kaybı
Cilt problemleri
Eklem ağrısı
Dilde büyüme
İshal
Mide ve bağırsak problemleri
Kalp ritim bozukluğu

Tanı

Kan ve idrar tahlili
Belirtilere bağlı olarak EKG (eko-kardiyogram)
Bölgeye bağlı olarak biyopsi

Tedavi

Kemoterapi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Aplastik Anemi

Kemik iliğinde bulunan hematopoetik kök hücrelerin (olgunlaşmamış genç hücreler) az sayıda bulunmasından dolayı yeterli kan üretilememesinden kaynaklanan bir hastalıktır. Toksik (zehir) alımı, doğumsal kaynaklı, fazla miktarda radyasyona maruz kalma, hamilelik, doku hastalıkları, viral enfeksiyonlar gibi faktörler aplastik anemiye neden olabilir.

Belirtileri

Halsizlik
Yorgunluk
Çarpıntı
Ciltte morluklar
Lökosit sayısının azalmasına bağlı ateş ve enfeksiyon
Nefes darlığı

Tanı

Kan sayımı
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
Genetik testler
Biyokimyasal ve serolojik testler

Tedavi

İmmünsüpresif ilaç tedavisi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Paroksismal Nokturnal Hemoglobinüri

Kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) parçalanması ile birlikte, kana kırmızı rengini veren, aynı zamanda oksijen ve karbondioksit taşımasını yapan hemoglobinin, idrar yoluyla vücuttan atılması ile görülen ve damarlardaki pıhtılaşmayla beraber tıkanmaya yol açan bir hastalıktır.

Belirtileri

Ateş
Damar tıkanıklığı
Kalp çarpıntısı
Çabuk yorulma
Göğüs, baş, bel ve karın ağrısı

Tanı

Akış sitometrisi
Biyokimyasal testler
İdrar tahlili

Tedavi

Demir desteği (demir içerikli ilaçlar)
Eritrosit süspansiyonu
Monoklonal antikorlarla tedavi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Akut Lenfoblastik Lösemi

Vücutta bulunan ve bağışıklık sisteminde rol oynayan lökositlerin yapı taşları lenfositlerdir. Bu lenfositler kemik iliğinde genç haldeyken lenfoblast adıyla anılır. Kemik iliğinde bulunan lenfoblastların olgunlaşmadan kontrolsüz, anormal ve düzensiz çoğalmasıyla, olgun hücre olan lenfositleri meydana getirememesiyle oluşan bir hastalıktır.

Belirtileri

Halsizlik: Kansızlığa (anemi) bağlı
Nefes darlığı
Ciltte morluklar
Karaciğer, dalak ve lenf bezlerinin büyümesi
Çabuk yorulma
Ateş: Enfeksiyonlara bağlı
Kemik ağrıları
Diş eti ve burun kanamaları

Tanı

Kan sayımı
Periferik yayma
Kemik iliği aspirasyonu ve gerekirse biyopsisi
Akış sitometrisi
Genetik testler

Tedavi

Kemoterapi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Hodgkin Lenfoma

Vücutta enfeksiyon ve diğer hastalıklara karşı savaşan lenf sistemlerinde oluşan kanserdir. İnsan herpes virüsü (epstein barr), AIDS ve kızamık gibi hastalıklar hodgkin lenfomaya sebep olabilir.

Belirtileri

Boyunda, koltukaltında veya kasıklarda ele gelen şişlik
Gece terlemesi
Kaşıntı
İştahsızlık ve kilo kaybı
Karaciğer ve/veya dalak büyümesi

Tanı

Biyopsi
Bilgisayarlı tomografi
Ultrasonografi
PET-BT
Hematolojik ve biyokimyasal kan testleri
İleri evre hastalarda kemik iliği biyopsisi

Tedavi

Kemoterapi
Gerekirse radyoterapi
Nüks veya dirençli hastalarda kemik iliği (kök hücre) nakli

Non-Hodgkin Lenfoma

Vücutta bağışıklık sağlamak üzere görevli olan, lenf sisteminde oluşan ve Hodgkin Lenfoması dışında kalan kanser türlerine Non-Hodgkin Lenfoma denir. Viral hastalıklar, bir takım ilaçlar, zehirli gazlar ve tarım ilaçlarına maruz kalma gibi faktörler bu hastalığa neden olabilir.

Belirtileri

Boyunda, koltuk altında veya kasıklarda şişlik
Kilo kaybı
Ciltte oluşan yaralar
Gece terlemesi terlemesi
Halsizlik
Ateş

Tanı

Hematolojik ve biyokimyasal testler
Biyopsi
Bilgisayarlı tomografi
Ultrasonografi
PET-BT
Kemik iliği biyopsisi

Tedavi

Kemoterapi
İmmünoterapi
Radyoterapi
Nüks veya dirençli hastalarda kemik iliği (kök hücre) nakli

Myelodisplastik Sendrom

Kemik iliğinin yeni kan hücreleri üretme süresinin anormalleşmesi sonucunda, kemik iliğinde bulunan hücrelerin olgun hale gelmesi güçleşir. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu hastalık lökosit azlığı ve trombosit azlığına yol açarak kansızlık meydana getirir. Hastalık lösemiye dönüşebilir.

Belirtileri

Halsizlik
Gece terlemesi
Kilo kaybı
Ciltte morarmalar
Enfeksiyonlara bağlı ateş

Tanı

Kan sayımı
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
Genetik testler

Tedavi

Eritrosit süspansiyonu

İlaç tedavisi

Kemik iliği (kök hücre) nakli

Multiple Myeloma

Bağışıklık sistemini oluşturan plazma hücrelerinin kontrolsüz ve aşırı çoğalmasıyla oluşan kanser türüdür. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu hastalık, kemiklerin zayıflaması ve kırılmasına vücudun bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve böbrek yetmezliğine neden olur.

Belirtileri

Halsizlik
Bel ağrısı ve kemik ağrıları
İştahsızlık ve kilo kaybı
Böbrek yetmezliğine bağlı semptomlararı
Ateş

Tanı

Hematolojik ve biyokimyasal testler
Protein elektroforezi
İmmünfiksasyon elektroforezi (serum ve idrar)
İdrar tetkiki
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
Kemik taraması (direkt grafilerle)
Gerekirse Magnetik Rezonans (MR) görüntüleme

Tedavi

Kemoterapi
Radyoterapi
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Kronik Myelositik Lösemi

Bağışıklık sistemini oluşturan lökositlerin, kanda normalden fazla olgunlaşmış hücre bulundurmasıdır. Genetik faktörlerin etkili olduğu (philadelphia kromozomu) bu kanser türünde, beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve kan pulcuklarından sayıca fazlalaşır.

Belirtileri

Yorgunluk
Ağrı
Terleme

Tanı

Kan sayımı
Periferik yayma
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
Genetik testler

Tedavi

İlaç tedavisi
Dirençli vakalarda kemik iliği (kök hücre) nakli

Kronik Lenfositik Lösemi

Bağışıklık sisteminde yer alan lenfositlerin yapısının bozularak, vücutta çok sayıda birikmesiyle oluşan kanser türüdür. Yapısı bozulmuş lenfositler bağışıklık sistemine yardımcı olamamakla beraber aynı zamanda kırmızı kan hücreleri ve kan pulcuklarının üretiminin de engellenmesine yol açar.

Belirtileri

Halsizlik
Kilo kaybı
Ateş
Karaciğer ve dalakta büyüme
Boyunda, koltukaltında ve kasıklarda ele gelen şişlikler
Çabuk yorulma

Tanı

Kan sayımı
Periferik yayma
Akış sitometrisi
Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi
Genetik testler

Tedavi

Kemoterapi ve immünoterapi
Gerekirse radyoterapi
Gerekirse kemik iliği (kök hücre) nakli

Hemoglabinopatiler

Kandaki hemoglobini oluşturan globin zincirlerinin bozulmasıyla oluşan genetik kaynaklı hastalıklardır.

Talasemi (Akdeniz Anemisi)

Genellikle Akdeniz bölgesinde görülen genetik faktörlerle, sonraki nesillere geçebilen bir tür kansızlık hastalığıdır.

Belirtileri

Kalp yetmezliği
Demir fazlalığı
Hormonal sistemin bozulması
Kemik deformitesi
Dalak büyümesi

Tanı

Tam kan sayımı
Periferik yayma
Hemoglobin elektroforezi

Tedavi

İlaç tedavisi
Eritrosit süspansiyonu nakli
Kemik iliği (kök hücre) nakli

Orak Hücreli Anemi

Kanda oksijen taşımakla görevli olan hemoglobinin yapısının bozulmasıyla beraber, görevini yerine getirememesi ve kandaki kırmızı kan hücrelerinin azalmasıyla meydana gelen genetik bir hastalıktır.