Endometriozis nedir?
Rahmin içinde yer alan doku tabakası her adet döneminde dökülerek vücuttan atılır. Bu doku tabakasına ait hücrelerin çeşitli etkenlerle rahmin dışında, örneğin yumurtalıklar, mesane veya bağırsaklar gibi organlara yerleşerek büyümeleri endometriozis (çikolata kisti) olarak tanımlanır. En sık 25-45 yaşları arasında görülen endometriozis, her 10 kadından 1’ini etkileyen, oldukça yaygın bir sağlık problemi. Ağrılı ve yoğun adetler, cinsel ilişkide ağrı gibi çeşitli sorunlara neden olarak kadının yaşam kalitesini oldukça düşürebilir. Daha da kötüsü üreme sağlığında hasar oluşturarak infertiliteye (kısırlık) yol açabilir. Öyle ki endometriozise sahip olan kadınların yüzde 30-50’si hamile kalmakta güçlük çekiyor.
Endometriozis belirtileri
Endometriozisin oluşum nedeniyle ilgili çeşitli teoriler ortaya sürülse de henüz kesin nedeni bilinmez. En yaygın teori ise adet kanının ve rahim iç dokusunun regl dönemi sırasında rahimden geçerek fallopian tüplerine ve buradan da karın içine sızması. Belirtilerinin nitelikleri ile şiddeti ise hastalığın yerleşmiş olduğu bölgeyle yayılma durumuna göre çeşitlilik gösterir. En tipik belirtileri ağrılı ve yoğun adet görme, ağrılı cinsel birleşme ile infertilitedir. Şiddetli karın ağrısı bazı kişilerde sadece adet döneminde değil, normal zamanda da oluşabilir. Bunların yanı sıra dışkılama sırasında ağrı, kanlı dışkılama, idrarda kan görülmesi ve kabızlık ya da ishal gibi bağırsak alışkanlıklarında değişmeler de belirtileri olabilir. Ancak bazı kişilerde hiçbir semptom göstermediği veya devamlı karın ağrısı ve irritabl bağırsak sendromu gibi başka hastalıklarla ortak belirtilere sahip olduğu için genellikle ya yıllar sonra tesadüfen ya da infertilite sorunu gelişince tespit edilir. Tanı konması 6-10 yılı bulabilir.
Endometriozis kısırlık riskini yükseltir
Hamileliğin oluşması için yumurtanın yumurtalıktan salınması, tüp doğrultusunda ilerlemesi, bir sperm tarafından döllenmesi ve kendini rahim duvarına yerleştirmesi gerekir. Endometriozisin infertiliteye yol açması, yumurtalık ve tüplere zarar verebilen, rahim dışına yayılmış hastalıklı dokuların bu yerleri etkilemesi nedeniyle olur. Hastalıklı dokulara sahip olmayan kadınlarda bile hamile kalmayı zorlaştırabilir. Endometriozis hamileliği yumurtaya veya sperme zarar vererek de önleyebilir. Bu nedenle çocuk sahibi olmak isteyen kadınların hamile kalmayı ertelememeleri gerekir.
Endometriozis tedavisi hamilelik şansını yükseltir
Aşılama ve tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tedavileri hamile kalınmasında yardımcı olabilir, hatta bazı durumlarda konservatif ameliyattan daha çok tercih edilir. Öyle ki endometriozis tedavi edilmediğinde doğurganlık oranı yüzde 2 ila 3 gibi oldukça düşük bir oranda seyrederken, aşılama ve yumurtlama uyarılması tedavileri birlikte uygulandığında bu şans yaklaşık yüzde 15’e yükselir. Tüp bebek tedavisinde ise şans daha da artar ve yaşa bağlı olarak değişmekle birlikte, hamile kalma oranı yüzde 50-60’lara ulaşabilir. Endometriozisi olan kadınlarda kısırlık sorununu tedavi etmek için birkaç yönteme başvurulur. Endometriozisi ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan ameliyat, ilaçlar, aşılama ve tüp bebek tedavisi yöntemlerinin hangisine başvurulacağı; kişinin yaşı, diğer doğurganlık faktörleri ve endometriozisin derecesi gibi bireysel faktörlere bağlı olarak değişir.
