Kreatin Kinaz Nedir?
İskelet kası, kalp kası ve az miktarda beyinde bulunan kreatin kinaz (CK) bir enzimdir. Bu bölgelerde hasar oluşması halinde hasar gören hücrelerden açığa çıkan kreatin kinaz kanımızda yüksek oranda tespit edilir.
Kreatin kinazın üç farklı tipi vardır ve her biri farklı bir yerde bulunur. CK-MM genellikle iskelet kaslarında bulunurken, CK-MB kalp kasında, CK-BB ise beyinde yer alır.
Doktorunuzun kreatin kinaz değerinin ölçümünü istemesine neden olabilecek belirtiler arasında şunlar bulunur:
- Kas ağrısı ve kramplar, kas travması,
- Kas zayıflığı, güçsüzlük,
- Denge sorunları,
- Uyuşma veya karıncalanma hissi,
- Koyu idrar.
Ayrıca daha önce kaslarınızdan yaralandıysanız ya da felç geçirdiyseniz yine doktorunuz tarafından kreatin kinaz testi istenebilir. Enkaz altından kurtarılanlarda, kaza mağdurlarında da bu enzimin görülmesi gerekebilir.
Kreatin Kinaz Kaç Olursa Tehlikelidir?
Hem erkekler hem de kadınlar için düşük normal sınır yaklaşık 20 – 30 U/L'dir. Erkekler için üst normal sınır 200 ila 395 U/L, kadınlar için normal üst sınır 207 U/L seviyesindedir.
Kreatin Kinaz Yüksekliği
Kreatin kinaz yüksekliği nedir? Kandaki kinaz miktarı kreatin kinaz testi ile ölçülür. Kretin kinaz yüksekliği her zaman bir sağlık sorununuz olduğu anlamına gelmez. Yoğun egzersiz yapmak, kaslı bir vücut yapısına sahip olmak kreatin kinaz değerinin yüksek çıkmasına neden olabilir ve bu sonuç her zaman bir hastalıktan kaynaklanmaz. Bazı ilaçların kullanımı da değerin yüksek çıkmasına neden olabilir.
Sonuçlarınız olması gereken değer aralığından yüksekse doktorunuz hasar gören bölgeyi belirlemek için daha detaylı enzim testleri ister. Bu testlerde CK-MM (İskelet kası kaynaklı hasarı tespit eder), CK-MB (Kalp kası hasarını tespit eder), CK-BB (Beyin hasarını tespit eder) izoenzimleri ölçülür.
Kreatin Kinaz Yüksekliğinin Sebepleri
Bu etkenlerin dışında ölçülen yüksek kreatin kinaz değeri iskelet kaslarında, kalp kaslarında ya da beyinde bir hasar olduğuna işaret edebilir.
Altta yatan olası sağlık sorunları arasında şunlar bulunur:
Kas Hastalıkları:
Duchenne Müsküler Distrofi (DMD): Genetik geçişli bu hastalıkta iskelet kasları zayıftır ve bu durum işlev kaybına neden olur. Sıklıkla erkek çocuklarda görülen nadir bir sağlık sorunudur.
Rabdomiyoliz: Bu durumda iskelet kasları, kas hastalığı ya da başka bir nedenle parçalanır ve kreatin kinaz kana karışır.
Kas Yaralanmaları:
Kas yaralanmaları kazalarda alınan darbelerle ya da aşırı egzersiz nedeniyle oluşur. Zorlanan kaslar ezilir, gerilir ve yırtılır. Üçüncü derece yanıklar ve elektrik çarpması gibi kazalar da kas yaralanmaları grubunda yer alır.
Kas İltihabı (Miyozit):
Polimiyozit: Halk arasında iltihaplı kas romatizması olarak bilinen bu hastalıkta özellikle gövdeye yakın kaslarda güçsüzlük vardır.
Dermatomiyozit: Nadir görülen dermatomiyozitte kas zayıflığı ve deride döküntü görülür.
Piyomiyozit: Bir diğer nadir görülen piyomiyozit durumunda kasta bakteri kaynaklı enfeksiyon oluşur.
Kalp Krizi – Kalp Kası İltihabı (miyokardit):
Kalp krizi geçirdiğiniz ya da kalp kasında iltihap olduğuna işaret eder.
Beyin Hasarı- Felç:
Felç -beyin hasarı yaşadığınıza işaret eder.
Bunların dışında bazı hastalıklar da yüksek kreatin kinaz seviyesine neden olabilir. Bu sağlık sorunları arasında şunlar bulunur:
- Tioid, Addison (2d yeter) Hastalığı, Cushing Sendromu gibi hormonla ilintili rahatsızlıklar,
- Uzun süren cerrahi operasyonlar,
- Vücutta yaşanan farklı nedenlere dayalı (virüs, bakteri, parazit, mantar) enfeksiyonlar,
- Lupus ve romatoid artrit rahatsızlıkları,
- Çölyak,
- Böbrek yetmezliği,
- Yüksek ateş.
Kreatin Kinaz Düşüklüğü ve Sebepleri
Kreatin kinaz düşüklüğünün sebepleri arasında birçok faktör bulunur. Bu etkenleri şöyle sıralayabiliriz:
1) Düşük Kas Miktarı
Kreatin kinaz düşüklüğünün en sık görülen nedeni aktivite eksikliği, hareketsizlik, farklı hastalıklar ve ileri yaşa ve beslenme yetersizliğine bağlı kas azalmasıdır,
2) Otoimmün Hastalıklar
Yine lupus ve romatoid artrit gibi bazı otoimmün rahatsızlıklara bağlı olarak kreatin kinaz düşüklüğü gelişebilir. Enflamasyonun miktarına bağlı olarak kreatin kinaz düşüklüğü daha ileri seviyelere ulaşabilir.
3) Gebelik
Toplam kreatin kinaz seviyeleri gebeliğin 3 – 6’ncı ayları arasında azalma gösterebilir.
Kreatin kinaz düşüklüğü sağlık üzerinde bazı etkileri olabilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz.
1) Bayılma
Yapılan bir araştırmaya göre kreatin kinaz düzeyi düşük insanların bayılma ihtimali olmayanlara göre yüzde 73 oranında yüksek çıkmıştır,
2) Can Kaybı Riski
Yapılan iki araştırmanın sonuçlarına göre kreatin kinaz düşüklüğü ve kritik hastalığı ve kronik böbrek sorunu olan kişilerde can kaybı ihtimali artmaktadır.
Kreatin kinaz seviyenizi yükseltmek için bazı yaşam tarzı değişikliklerine gidebilirsiniz. Bunları söyle sıralayabiliriz:
1) Spor
Spor yapmak kaslarınızı güçlendirir ve geliştirir. Artan kas miktarına bağlı olarak kreatin kinaz seviyeniz yükselebilir.
2) Diyet Düzenlemesi
Beslenmenizde protein miktarını artırarak kas yapımına katkıda bulunabilirsiniz. Bunun için takviye besinlerden de yararlanabilirsiniz ancak bu kararı doktorunuzla birlikte vermelisiniz.
