Bromelain Nedir?

Bütünsel sağlığın desteklenmesi ve tedavi süreçlerinin hızlanması için alternatif pek çok yönteme başvurulur. Takviye edici gıdalar, ilaçlar ve krem formda ürünler en sık kullanılan kaynaklar arasındadır. Yüzyıllardır tıbbi rahatsızlıklarla baş etmek amacıyla kullanılan maddelerden biri olan bromelain de antiinflamatuar etkisiyle öne çıkar. Ananas meyvesinden doğal olarak elde edilebilen bu madde antibiyotik tedavisinden kilo verme süreçlerine kadar birçok alanda kullanılır.

Bromelain Nedir?

Ananasın sap ve gövde kısmında bulunan bromelain bir enzim karışımıdır. Bu enzim ananasın suyundan, meyvesinden ve sap kısmında elde edilebilir. Ananas özütü olarak da bilinen bu madde en yoğun şekilde meyvenin sap kısmında bulunduğundan ananas tüketerek bromelain alımı oldukça düşüktür.

Bromelain enzimi vücuttaki protein sindirimine destek olur. Pek çok faydası sebebiyle tablet, kapsül ve krem formunda bromelain takviyeleri mevcuttur. İltihabi reaksiyon önleyici ve ağrı kesici özellikleriyle öne çıkan bu enzim hekim önerisiyle tek başına veya diğer ilaçlarla birlikte alınabilir.

Pek çok rahatsızlığı gidermek ve tedavi süreçlerini hızlandırmak için bromelain takviyesi tüketilir. Örneğin, kanın pıhtılaşmasını yavaşlatan bileşenlere sahiptir. Bromelain, ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından güvenli (GRAS) olarak kabul edilse de karaciğer ve böbrek bozukluğu olanlar için önerilmeyebilir. Bu nedenle ürünü kullanmadan önce hekime danışmak son derece önemlidir.

Bromelain Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir?

Bromelain topikal olarak uygulandığında ciltteki ölü deri hücrelerini yanıklardan uzaklaştırarak cildin yenilenmesini destekler. Oral olarak tüketilen bromelain takviyesiyse sindirim rahatsızlıklarını gidermeye, ağrıları azaltmaya ve kalp damar rahatsızlıklarını hafifletmeye yardımcı olur.

Vücuttaki iltihabın azaltılması için diğer ilaçlarla birlikte alınabilir veya tek başına kullanılması tavsiye edilebilir. Diğer besin takviyelerinde de olduğu gibi doğru dozlarda tüketilen bromelainin sağlık açısından pek çok faydası bulunur. Bromelainin tüm bu faydalarını ve çok daha fazlasını ayrıntılı bir şekilde ele almak mümkündür.

Bromelainin faydaları şu şekilde sıralanabilir:

• Ağız ve diş sağlığını iyileştirmek için de kullanılan bromelain diş plağı ve diş eti iltihabı tedavisinde de uygulanabilir. Aynı zamanda diş eti iltihabı için kullanılan antibiyotiklerin terapötik etkilerini de güçlendirebilir.
• Sinüs, burun tıkanıklığı ve nazal şişliklerin tedavisinde rahatlatıcı ve ferahlatıcı etkiye sahip olduğu bilinir. Sınırlı sayıda olsa da mukusu ve öksürüğü azalttığına dair kanıtlar vardır.
  
• Pelvik ağrıları, kas ağrısı, doğum sonrası epizyotomi ve eklem ağrılarını hafifletmesi için yaygın olarak kullanılır.
  
• Vücuttaki ödemin atılmasına yardımcı olur. Antiinflamatuar ve antioksidan etkileriyle sıvı birikimini engelleyerek vücudun ödem tutmasını önler, şişkinlikleri gidermeye yardımcı olur.
  
• Kan dolaşımını hızlandırarak vücut sıvılarının dengeli bir şekilde hareket etmesini destekler.
  
• Kanın pıhtılaşmasını yavaşlatma etkisi vardır. Trombositlerin birbirine yapışmasını engeller, pıhtı oluşumunu azaltmaya yardımcı olur. Bu özelliği nedeniyle kalp ve damar hastalıkları, yüksek tansiyon ve felç tedavisine destek olabilir.
  
• Sindirim sistemini hızlandırarak kilo verme sürecine yardımcı olabilir.
• Alt üçüncü molar ameliyatı diş operasyonları sonrasında ortaya çıkan ağrıyı azaltır.
• Cildin yenilenmesine yardımcı olur.
• Kanser hücrelerinin büyümesini engellemeye yardımcı olabileceği için ek tedavi olarak destek edilebilir.
• Bağırsak sağlığına olumlu etkileri olduğu bilinir ve kalın bağırsak iltihabını azaltmaya yardımcı olur. Aynı zamanda bağırsak dokusundaki ülserleri iyileştirme etkisi de bulunur.
  
• Pankreas yetmezliğinde sindirim enzimleri yeterli şekilde üretilmeyebilir. Bu noktada protein parçalama özelliği bulunan bromelain protein sindirimini kolaylaştırabilir.
  
• Antibakteriyel özelliği sayesinde bakteri kaynaklı rahatsızlıkların iyileştirilmesinde kullanılır.

Bromelainin Kullanım Alanları

Bromelaininbirçok hastalığın tedavisinde destekleyici, doğal kaynaklı bir takviye olarak kullanıldığını belirttik. Sağlığa olumlu etkileriyle bilinen bromelainin kullanım alanlarını ayrı başlıklar altında inceleyebiliriz:

Antienflamatuar Etki

En yaygın kullanımı olarak antiinflamatuar özelliği bulunur. Vücut sıvılarındaki, diş etlerindeki ve yumuşak dokulardaki iltihabın giderilmesine ve şişliklerin iyileşmesine katkıda bulunur. Yaralanma ve ameliyat sonrasında oluşabilecek enfeksiyonların iyileşmesini hızlandırır. Steroid olmayan, antienflamatuar ilaçların yerine kullanılır. Ayrıca kireçlenmeye karşı da önlem alınmasını sağlar.

Antibiyotik Etki

Bromelain antibiyotik etkiye sahiptir. Özellikle antibiyotiklerin emilimini artırmak için deri altından, kas içinden veya ağızdan uygulanabilir. Bromelain takviyesi yapılan antibiyotik tedavilerinde hastaların idrarındaki ve kanındaki antibiyotik seviyesinin yükseldiği görülür. Antibiyotik ilaçların etkilerini yükseltirken ilacın serum ve doku yapısını da koruyabilir. Ayrıca antibiyotiklerin daha hızlı emilmesini sağlayabileceği için ilaçların neden olabileceği yan etkileri de hafifletebilir.

Antibakteriyel Etki

Bağırsak bakterilerinin büyümesini engellemesi sebebiyle antibakteriyel olarak kullanılır. Bakteri kaynaklı ishali önleyici etkisi de bulunur. Bromelain, gıda ve içeceklere karıştırılarak tüketilebilen, beslenme yoluyla alınan takviyeler arasındadır. Ancak doğru şekilde çalışması için uygun dozlarda alınması ve doktor kontrolünde alınması gerekir. Antibiyotiklerle eş zamanlı kullanılarak antibiyotiklerin etkinliğini artırır ve bağırsakta bulunan farklı patojenik organizmaları yok eder. Bunların yanı sıra mantar enfeksiyonlarını da tedavi edebilir.

Kanser Tedavisi

Vücutta hücre döngüsü eşitsizlikleri olduğunda bazı hücreler fazla büyüyerek kanser hücresine dönüşebilir. Bazı çalışmalar bromelainin tümör hücrelerine etki ederek büyümeyi baskıladığını gösterir. Aynı zamanda vücuttaki inflamasyon oranının azaltılması kanser hastalığı tedavisinde de önemli rol oynar. Özellikle kanser hastalığının tedavisinde yeni bulguların oluşmasını ve kanserin yayılmasını önlemeye yardımcı olduğunu gösteren çalışmalar vardır.

Yara ve Yanık Tedavisi

İyileştirici etkisi sayesinde yara ve yanıkların üzerine topikal olarak uygulandığında hasarlı deriyi güvenli şekilde yenilemeye yardımcı olur. Yaralanan bölgedeki dolaşımı artırarak ağrıyı ve acıyı azaltır. Yeni derinin sağlıklı bir şekilde ortaya çıkmasını ve iyileşmenin hızlanmasını sağlar ancak yara izlerini yok etme konusunda kesin sonuçlar elde edilmemiştir.

Sinüzit Tedavisi

Astım, tıkanıklık ve kronik sinüzit gibi rahatsızlıkların giderilmesinde başvurulan takviyeler arasında bulunur. Özellikle üst solunum yollarında ve sinüs kanallarında iltihap oluşması durumunda antienflamatuar görevi görerek iyileşme sürecini destekler. Tıkanıklık durumlarında burun açıcı etkisi gösterdiği de söylenir. Aynı zamanda kulak iltihabının iyileşmesine de yardımcı olur.

Ağrı Kesici Etki

Spor sonrası kas ağrılarından eklem ağrılarına kadar pek çok şikâyeti hafiflettiği düşünülür. Özellikle diz eklemlerindeki kireçlenmelerden kaynaklı ağrılar üzerinde etkilidir. Ameliyat sonrası ağrılarda ve kronikleşmiş veya akut ağrılarda da semptomları hafifletmeye katkı sağlayabilir.

Sindirim Problemleri

Enzimler sindirim sisteminin düzenli çalışmasında önemli rol oynar. Örneğin, pankreas yetmezliği gibi durumlarda vücut yeterli enzimleri üretemediği için sindirim sorunları yaşanabilir. Bu noktada sindirime yardımcı olması için zaman zaman bromelain de tedaviye dâhil edilir.

Ağız ve Diş Sağlığı

Antiplak etkisi yaratan bromelain hem diş eti iltihabının giderilmesinde hem diş plaklarının azaltılmasında etkilidir. Özellikle bromelainli diş macunlarının plak oluşumunu engellemede olumlu etkisinin bulunduğu çalışmalar vardır.

Bromelain İçeren Gıdalar

Bromelain ananas dışındaki bazı gıdalarda da bulunabilir. Bromelain içeren gıdalar şu şekilde örneklendirilebilir:

• İncir,
• Kivi,
• Yoğurt,
• Kuşkonmaz,
• Zencefil,
• Lahana ve Kore Turşusu,
• Papaya.

Bu gıdaların içinde belli oranlarda bromelain bulunabilir. Ancak bir takviyeden elde edilen bromelain miktarı gıda tüketerek elde edilene kıyasla daha fazladır. Dolayısıyla bu gıdalar bromelain kullanmak isteyen kişilerin ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olmayabilir. Ananasta en yüksek oranda bromelain bulunmasına rağmen ananas yiyerek elde edilen bromelain miktarı takviye olarak tüketilen bromelain miktarından çok daha az olacaktır.

Bromelain Nasıl Tüketilir?

Bromelain hem bir gıda takviyesi olarak üretilen formları hem doğrudan bromelain içeren gıdalar aracılığıyla tüketilebilir. Peki, takviye olarak bromelain nasıl kullanılır? Sindirim problemleri için kullanılan bromelain takviyelerinin bazıları toz formundadır. Bu tozlar genellikle bir içeceğe karıştırılarak tüketilir. Kapsül ve hap şeklindeki bromelainse su veya bir içecekle birlikte yutulur.

"Bromelain ne zaman içilir?" sorusuna cevap olarak tüketim saatleriyle ilgili bir kısıtlama bulunmaz. Sağlık profesyonelinin önerisine uygun şekilde aç karna, yemeklerle birlikte veya tok karna kullanılabilir. Aç karna tüketildiğinde emilim daha hızlı gerçekleşir. Özellikle enflamasyon durumlarında aç karna tüketilmesi daha uygun olabilir. Fakat doz aşımı yapılmaması son derece önemlidir.

Bromelain kullanımının alternatiflerinden biri de yüksek bromelain içeriği bulunan ananas çayı tüketmektir. Bu çay basit malzemelerle hazırlanan, doğal bir bromelain içeceğidir. Kullanılan malzemeler arasında ananas kabuğu, zencefil, portakal, tarçın, zerdeçal ve bal bulunur.

Ananas, kabuklarından ayrılır ve kabuklar soğuk suyla temizlenir. Daha sonra kabuklar birkaç parçaya bölünerek kaynatma kabına alınır. Bal hariç diğer tüm malzemeler karıştırılarak kaynatılır ve demleme işlemi bittikten sonra süzülür. Daha sonra içine bal eklenerek tatlandırılır. Elde edilen bu çay sıcak veya soğuk olarak tüketime uygundur.

Bromelainin Zararı Var mıdır?

Bromelainin aşırı kullanımı pek çok rahatsızlığa sebep olabilir. Peki, bromelain ne kadar süre kullanılır? Genellikle yetişkinlerin 13 aya kadar günde 40-400 mg kullanması uygundur fakat günlük doz miktarının aşılmaması gerekir. Kişilerin sağlık geçmişleri ve yaş grupları kullanım dozunu etkileyen faktörlerdendir. Aynı zamanda farklı sağlık problemlerinde kullanılabilen bromelainin amaca bağlı olarak farklı dozlarda kullanılması da gerekebilir.

Bilinçsiz tüketildiğinde ve aşırı dozda kullanıldığında bromelainin birtakım zararları olabilir. Bu durumlarda ishal, kusma, mide bulantısı ve normalden fazla âdet kanaması görülebilir. Pıhtılaşma önleyici etkisi olduğu için yakın tarihte planlı bir ameliyat veya cerrahi bir operasyon olması durumunda hem öncesinde hem iyileşme sürecinde bromelain kullanılması önerilmez. Aksi takdirde kanın normalden daha yavaş pıhtılaşmasına sebep olarak aşırı kanama olasılığını artırır.

Ek olarak kan sulandırıcı ilacın yanında bromelain kullanılırsa ilaçlarla etkileşime geçebilir ve kan sulandırıcı etkiyi artırabilir. Kanama ve morarmalara sebep olabileceği için kan sulandırıcı ve pıhtılaşma önleyici ilaçlar kullanılırken bromelain kullanılması tavsiye edilmez. Sakinleştirici ilaçlarla birlikte kullanıldığında ilaçlarla etkileşime girerek etkilerini yükseltebilir. Bunun yanı sıra bromelainin hamile ve emziren kadınlar üzerindeki etkilerine dair yeterli veri yoktur. Bu nedenle herhangi bir olumsuz durumla karşı karşıya kalmamak için bromelain takviyesinin kullanılmaması önerilir.

Bromelain Kilo Vermeye Yardımcı Olur mu?

Bromelain tek başına kilo verdirmese de kilo verme sürecine katkıda bulunabileceği bazı özellikleri bulunur. Bu süreçte sindirim sisteminin düzenli ve sağlıklı bir şekilde çalışması son derece önemlidir. Bromelainin sindirim düzenleyici etkisi bu noktada devreye girerek kilo verme sürecini destekler.

Etkili bir sindirim enzimi olduğu için besinlerin daha rahat bir şekilde emilmesine de yardımcı olabilir. Metabolizmanın hızlanmasına katkı sağlar, vücudun enerji kullanımına olumlu etkide bulunur. Bütün bu özellikler göz önüne alındığında yağ yakımına katkıda bulunduğunu söylemek mümkündür.

Kilo verirken vücudun ödem tutmaması ve mevcut ödemin de vücuttan uzaklaştırılması istenir. İltihap, sıvı birikimi veya lenf sistemi sorunlarından kaynaklı vücutta ödem oluşabilir. Bu noktada bromelainin antienflamatuar etkisinden yararlanmak mümkündür. Vücudu ödemden arındırarak şişkinliği hafifletir ve vücut sıvılarının dengelenmesine destek olur. Fakat kilo vermek için yalnızca bromelain kullanmak yeterli değildir. Bromelain, kilo verme sürecinde destekleyici olabilir. Bunun yanında mutlaka sağlıklı beslenilmesi ve fiziksel aktivite yapılması gerekir.

Bromelainin Yan Etkileri Nelerdir?

Bazı durumlarda bromelainin olumsuz sonuçlara neden olabileceğinden bahsetmiştik. Bromelain genel olarak düşük toksisiteye sahip olsa da yüksek dozda kullanıldığında ve alerjen bünyeye sahip kişiler kullandığında bazı yan etkileri görülebilir. Ortaya çıkabilecek yan etkileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• İshal,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Normalden ağrılı ve yoğun âdet kanaması,
• Alerjik reaksiyonlar,
• İştahsızlık,
• Kalp çarpıntısı,
• Baş dönmesi.

Aynı zamanda peptik ülser veya bazı sindirim hastalıklarında da yan etki gösterme riski göz önüne alınarak kullanılmaması önerilir. Ayrıca kan hastalıkları veya kanama bozuklukları olan kişilerin bromelain kullanımından kaçınması gerekebilir. Karaciğer ve böbrek rahatsızlığı yaşayan kişilerin de hekim önerisi dışında bu ürünü kullanmaması gerekir.

Birtakım alerjileri olan bireylerin bromelaine de alerjisinin olabileceği düşünülür. Şu maddelere alerjisi olanların bromelaine tüketimi konusunda dikkatli olması gerekir:

• Papaya,
• Çavdar,
• Havuç,
• Kereviz,
• Selvi poleni,
• Huş ağacı,
• Rezene,
• Lateks.

Alerjik reaksiyonlar genellikle cilt, sindirim ve solunum üzerinde gerçekleşen etkilerle kendini gösterir. Cilt üzerinde oluşabilecek alerjik reaksiyonlar döküntü, kızarıklık, kurdeşen, şişlik olarak görülür. Ortaya çıkan bu alerjik reaksiyonlar çoğunlukla topikal uygulamaya bağlı olarak gelişir. Gözlemlenen alerjik reaksiyonlar arasında nefes darlığı ve boğazda gerginlik hissi de vardır.

Bazı kişiler ishal, kusma gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları da yaşayabilir. Bromelain sarımsak gibi kanama riskini artırabilecek ürünlerle ve kan sulandırıcı ilaçlarla kullanıldığında yan etkiler artabilir. Bu nedenle ürünün oldukça dikkatli bir şekilde kullanılması gerekir.

Antidepresan, kan basıncı, kemoterapi ve tansiyon ilaçlarıyla birlikte kullanılmasıysa genellikle önerilmez. Bromelain üzerinde yapılan çalışmalar daha çok yetişkinleri kapsar. Bu nedenle küçük yaş gruplarının ve bazı rahatsızlıklara etkisi hakkında yeterli bilgi olmadığı için gözetimsiz ve bilinçsiz şekilde tüketilmemesi gerekir.