FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Farenjit (Faranjit) Nedir?
Farenjit , boğazın arka kısmında bulunan farenksin iltihaplanması durumudur. Genellikle boğaz ağrısı ile kendini gösterir ve ateş, burun akıntısı, öksürük, baş ağrısı, yutkunma güçlüğü, şişmiş lenf düğümleri ve ses kısıklığı gibi belirtilerle birlikte görülebilir. Çoğunlukla virüsler (örneğin soğuk algınlığı, grip) farenjite neden olurken, bazı durumlarda A grubu streptokok gibi bakteriler de sorumlu olabilir. Ayrıca alerjiler, asit reflü, sigara kullanımı ve çevresel tahriş edicilere maruz kalma gibi faktörler de farenjite yol açabilir. Tedavi, nedenine bağlı olarak değişir; viral enfeksiyonlar için semptom giderici yöntemler, bakteriyel enfeksiyonlar için ise antibiyotik tedavisi uygulanır. Şiddetli ağrı, yüksek ateş, yutma zorluğu veya belirtilerin bir haftadan uzun sürmesi durumunda bir doktora danışılmalıdır.
Farenjit, dünya genelinde yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur ve her yaş grubunu etkiler. Özellikle çocuklarda daha sık rastlanır ve grup A streptokok (GAS) enfeksiyonları, çocuklarda boğaz ağrısı vakalarının yaklaşık %37’sinden sorumludur. Erişkinlerde ise bu oran %5–15 arasındadır. Farenjit vakaları genellikle geç kış ve erken ilkbahar aylarında artış gösterir, bu durum soğuk havalarda kapalı alanlarda geçirilen zamanın artmasıyla ilişkilendirilir. Yapılan bir inceleme ve meta-analiz, dünya genelinde 5-14 yaş arası çocuklar arasında her yıl yaklaşık 288, 6 milyon GAS farenjit vakası yaşandığını tahmin etmektedir.
Farenjit (Faranjit) Belirtileri Nelerdir?
Farenjit, boğazın arka kısmındaki farenksin iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur ve bir dizi belirti ile kendini gösterir. Genel belirtiler arasında boğaz ağrısı, yutkunma sırasında hissedilen rahatsızlık veya ağrı, kuru bir boğaz hissi ve şişmiş bademcikler yer alır; bademcikler genellikle kızarık görünebilir ve üzerinde beyaz lekeler ya da iltihap bulunabilir. Ayrıca ses kısıklığı, yüksek ateş, baş ağrısı, boyunda şişmiş ve hassas lenf düğümleri, burun akıntısı ve öksürük gibi belirtiler de sıklıkla eşlik eder. Viral enfeksiyonlar genellikle yorgunluk ve kas ağrıları gibi sistemik belirtilere neden olurken, bakteriyel enfeksiyonlarda şiddetli ateş ve belirgin bademcik iltihabı daha yaygındır. Belirtiler bir haftadan uzun sürerse, yüksek ateş eşlik ederse veya yutma güçlüğü yaşanırsa bir doktora başvurulması önerilir.
Farenjit belirtileri şu şekildedir:
- Boğaz ağrısı hissetmek.
- Yutkunma sırasında rahatsızlık veya ağrı hissetmek.
- Kuru bir boğaz hissine sahip olmak.
- Şişmiş ve kızarık bademcikler görmek.
- Bademciklerin üzerinde beyaz lekeler veya iltihap bulunması.
- Ses kısıklığı yaşamak.
- Yüksek ateşe sahip olmak.
- Baş ağrısı hissetmek.
- Boyunda şişmiş ve hassas lenf düğümleri fark etmek.
- Burun akıntısı veya tıkanıklık yaşamak.
- Öksürük ile karşılaşmak.
- Yorgunluk ve kas ağrıları hissetmek (özellikle viral enfeksiyonlarda).
- Şiddetli bademcik iltihabı yaşamak (bakteriyel enfeksiyonlarda daha yaygın).
Akut Farenjit Nedir?
Akut farenjit, ani başlayan ve genellikle 10 gün içinde düzelen boğaz iltihaplanması olarak tanımlanır. Çoğunlukla soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlardan ya da A grubu streptokok gibi bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanır. Boğaz ağrısı, ateş, baş ağrısı, şişmiş lenf düğümleri ve yutkunma zorluğu gibi belirtiler görülebilir. Tedavi, semptomların hafifletilmesine odaklanır ve dinlenme, bol sıvı tüketimi ile ağrı kesicilerin kullanımını içerir. Eğer enfeksiyon bakteriyel kaynaklıysa, antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Kronik Farenjit Nedir?
Kronik farenjit, 10 günden uzun süren veya sık tekrar eden boğaz iltihaplanmasıdır. Hava kirliliği, sigara kullanımı, alerjiler, gastroözofageal reflü (GERD) veya kronik sinüzit gibi çevresel ya da tıbbi durumlar kronik farenjite neden olabilir. Sürekli boğaz rahatsızlığı, kuruluk, öksürük ve boğazda bir şey takılmış hissi gibi belirtilerle kendini gösterir. Tedavi, altta yatan nedenlerin giderilmesini içerir; bu, yaşam tarzı değişiklikleri, alerji yönetimi, GERD tedavisi veya tahriş edici maddelerden kaçınmayı kapsayabilir. Devam eden belirtiler durumunda bir sağlık uzmanına başvurulması önemlidir.
Farenjit (Faranjit) Neden Olur?
Farenjit, boğazın arka kısmında bulunan farenksin iltihaplanmasıdır ve çeşitli enfeksiyöz ya da enfeksiyöz olmayan nedenlerden kaynaklanabilir. Enfeksiyöz nedenler arasında en yaygın olanı viral enfeksiyonlardır. Soğuk algınlığı virüsleri, grip virüsleri ve enfeksiyöz mononükleoza neden olan Epstein-Barr virüsü bu gruba dahildir. Bakteriyel nedenler arasında ise A grubu streptokok, şiddetli boğaz ağrısı, ateş ve şişmiş lenf düğümleri gibi belirtilerle görülen streptokok farenjitine yol açar. Enfeksiyöz olmayan nedenler arasında alerjiler, hava kirliliği, sigara dumanı, kuru hava, mide asidinin boğaza kaçmasına bağlı reflü, sesin aşırı kullanımı ve boğazda travmaya yol açan durumlar sayılabilir. Farenjitin nedenini doğru belirlemek, uygun tedavi için oldukça önemlidir. Viral enfeksiyonlar genellikle kendiliğinden iyileşirken bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi, diğer durumlarda ise çevresel ya da medikal çözümler gerekebilir.
farenjitin yaygın nedenleri sıralanmıştır:
- Soğuk algınlığı virüsleri gibi viral enfeksiyonlar.
- Grip virüsleri ile enfekte olmak.
- Enfeksiyöz mononükleoza neden olan Epstein-Barr virüsü.
- A grubu streptokok gibi bakteriyel enfeksiyonlar.
- Alerjik reaksiyonlar yaşamak.
- Hava kirliliği veya sigara dumanına maruz kalmak.
- Kuru havanın boğazı tahriş etmesi.
- Mide asidinin boğaza kaçmasına bağlı reflü.
- Sesin aşırı kullanılması.
- Boğazda travmaya yol açan durumlar.
Farenjit (Faranjit) Tanısı ve Uygulanan Testler
Farenjit tanısı, hastanın tıbbi öyküsü, fiziksel muayene ve gerektiğinde tanısal testler kullanılarak yapılır. Tıbbi öykü alınırken belirtilerin süresi, şiddeti, öksürük, ateş veya burun tıkanıklığı gibi eşlik eden semptomlar değerlendirilir. Fiziksel muayenede boğazda kızarıklık, şişlik veya iltihap (eksüda) olup olmadığı kontrol edilir ve boyundaki lenf düğümleri şişlik açısından incelenir. Streptokok enfeksiyonunu değerlendirmek için Centor Kriterleri veya FeverPAIN gibi skorlama sistemleri kullanılabilir.
Hızlı Antijen Testi (RADT), A grubu streptokok antijenlerini hızla tespit eder ancak negatif sonuçlarda boğaz kültürüyle doğrulama gerekebilir. Boğaz kültürü, bakteriyel farenjit tanısında altın standart olarak kabul edilir ve yüksek duyarlılık ve özgüllük sunar. Nükleik Asit Amplifikasyon Testleri (NAAT), bakteriyel genetik materyali hızlı ve kesin bir şekilde tespit eder. Ayrıca enfeksiyöz mononükleoz veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar şüphesi durumunda ek testler yapılabilir. Peritonsiller apse gibi sorunların şüphesinde ultrason veya BT taraması gibi görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Doğru tanı, uygun tedavi için kritik önem taşır ve gereksiz antibiyotik kullanımını önlemeye yardımcı olur.
Farenjit (Faranjit) Tedavisi ve Uygulanan Yöntemler
Farenjit tedavisi, hastalığın nedenine ve semptomların şiddetine göre planlanır ve genellikle semptomları hafifletmeye odaklanır. Boğaz ağrısını ve ateşi azaltmak için parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler kullanılabilir. Bol sıvı alımı, dinlenme ve tuzlu su ile gargara gibi yöntemler boğazı rahatlatabilir. Viral farenjitte, enfeksiyon genellikle bir hafta içinde kendiliğinden iyileşirken, bakteriyel nedenli farenjitte penisilin veya amoksisilin gibi antibiyotikler reçete edilir ve alerjisi olanlar için alternatif antibiyotikler tercih edilebilir. Şiddetli boğaz ağrısı veya şişlik durumlarında doktor önerisiyle kortikosteroidler kullanılabilir. Tahriş edici maddelerden kaçınmak ve altta yatan sorunları, örneğin reflü veya postnazal akıntıyı tedavi etmek önemlidir. Semptomlar bir haftadan uzun sürerse, ciddi belirtiler ortaya çıkarsa veya farenjit sık sık tekrarlıyorsa, bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Farenjit Bulaşıcı Mıdır?
Evet, özellikle viral ve bakteriyel nedenli farenjit bulaşıcıdır. Öksürük, hapşırık veya enfekte yüzeylere temas yoluyla yayılabilir.
Farenjit İçin Hangi Doktora Gitmeliyim?
Farenjit tedavisi için bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanına veya aile hekimine başvurabilirsiniz.
Farenjit Ne Kadar Sürede İyileşir?
Viral farenjit genellikle 5-7 gün içinde iyileşir. Bakteriyel farenjit, antibiyotik tedavisi ile 10 gün içinde düzelir.
Farenjit İçin Evde Neler Yapılabilir?
Sıvı tüketimini artırmak, tuzlu su ile gargara yapmak, boğaz pastilleri kullanmak ve dinlenmek semptomları hafifletebilir.
Farenjit Çocuklarda Daha Sık Görülür Mü?
Evet, özellikle okul çağındaki çocuklar sıkça farenjit geçirir, çünkü bulaşıcı etkenlere daha fazla maruz kalırlar.
Antibiyotik Her Farenjit İçin Gerekli Mi?
Hayır, antibiyotikler yalnızca bakteriyel farenjit için kullanılır. Viral farenjitte semptomları hafifletmek yeterlidir.
Farenjit Hangi Sorunlara Yol Açabilir?
Tedavi edilmezse bakteriyel farenjit, romatizmal ateş veya böbrek iltihabı gibi sorunlara neden olabilir.
Farenjit Tekrarlar mı?
Evet, özellikle altta yatan bir neden varsa (örneğin alerji, reflü) farenjit sık sık tekrarlayabilir.
