Multipl Miyelom Nedir?
Multipl Miyelom, plazma hücresi adı verilen bir tür beyaz kan hücresinden oluşan kanser türüne verilen addır. Plazma hücrelerinin kontrol dışı artışından kaynaklanan kötü bir hastalıktır. Plazma hücreleri, mikropları tanıyan ve onlara saldıran antikorlar üreterek enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. Bu antikorlara immünoglobülin denir.Multipl miyelom hastalığında ortaya çıkan plazma hücrelerine miyelom hücreleri de denir. Miyelom hücreleri, monoklonal denilen anormal antikorlar üretir. Yani plazma yararlı antikorlar üretmek yerine, komplikasyona sebep olabilecek anormal proteinler üretir. Multipl miyelom özellikle kemik iliğinde çoğaldığı için, kanser hücrelerinin sağlıklı kemik hücrelerini dışarıda bırakmasına sebep olur.
Herhangi bir belirti yaşamayan vakalarda, tedavi çoğunlukla gereklilik arz etmez. Tedaviye ihtiyaç duyan vakalar için, hastalığın kontrolüne yardımcı olacak bir dizi tedavi mevcuttur.
Multipl Miyelom Nedenleri Nelerdir?
Tam olarak sebebi bilinmemektedir. Günümüzde kabul gören faktörler arasında kimyasallar, petrol ve radyasyona maruz kalma sayılabilir. Miyelom, kemik iliğindeki anormal bir plazma hücresinden kaynaklanır. Ve bu anormal hücreler büyük bir hızla çoğalırlar ve kemik iliğinde birikirler.
Kanser hücreleri olgunlaşamadığı ve öldüğü için kemik iliğinde birikmeye devam eder ve sağlıklı hücrelerin üretimini zorlaştırır. Kemik iliğindeki miyelom hücreleri, sağlıklı beyaz kan hücrelerini ve kırmızı kan hücrelerini dışarıda bırakarak enfeksiyonlarla savaşmayı engeller.
Miyelom hücreleri, antikor üretimine devam eder fakat bu antikorlarda normal olmadığı için vücut savunmada bu hücreleri kullanamaz. Kullanılamadığı için vücutta biriken bu anormal antikorlar böbrek fonksiyonlarında sıkıntılar yaşanmasına neden olurlar. Miyelom hücreleri ayrıca kemiklere zarar vererek kemik kırılma riskini artırabilirler.Multipl miyelom nerdeyse her zaman monoklonal gammopati (MGUS) adı verilen iyi huylu bir durum olarak ortaya çıkar. MGUS’ta da anormal plazma hücreleri tarafından üretile M proteinleri mevcuttur. Fakat seviyeleri daha azdır ve bu sayede vücuda herhangi bir zarar gelmez.
Multipl Miyelom Risk Faktörleri
Multipl Miyelom riskini artırabilecek faktörler:- Yaş aldıkça multipl miyelom riski de artış göstermektedir ve çoğu vaka 60’lı yaşlarında tespit edilmektedir.
- Erkeklerin hastalığa yakalanma oranları kadınlara kıyasla daha fazladır.
- Ailede mutiple miyelom öyküsü mevcutsa, hastalık riski artar.
Multipl Miyelom Komplikasyonları
- Miyelom hücreleri, vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini engeller.
- Kemiklerde meydana gelen incelme, kemik ağrıları ve kemiklerin kırılmasına sebep olur.
- Kemiklerin aşınmasıyla beraber kanda yüksek seviyede kalsiyum gözlenir ve bu da böbreklerin kan atıklarını filtreleme yeteneğini engelleyebilir. Ve böbrek yetmezliğine sebebiyet verebilir.
- Miyelom hücreleri normal kan hücrelerini ekarte ettikçe, anemi ya da diğer kan sorunları gündemde olabilir.
Multipl Miyelom Belirtileri Nelerdir?
Multipl miyelomun belirtileri, değişiklik arz etmektedir ve erken dönemde hiç belirtiye rastlanmayabilir.- Omurgada ve göğüste kemik ağrısı
- Mide bulantısı
- Kabızlık
- İştahsızlık
- Sık idrara çıkma
- Zihinde karmaşa ve zihin bulanıklığı
- Halsizlik
- Sık yaşanan enfeksiyonlar
- Kilo kaybı
- Bacaklarda meydana gelen zayıflık ve uyuşma
- Aşırı susuzluk
Nadiren belirtiler oluşmadan tanı konan hastalar mevcut olsa da 40 yaş üstünde halsizlik, bel ağrısı, istem dışı kilo kaybı ve böbrek yetmezliği şikayetiyle hekime başvuran kişilerde, multiple miyelomdan şüphelenilip tanı testlerinin yapılması önemlidir.
Multipl Miyelom Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Hastalığın ilk aşamalarında çoğunlukta belirtiler yaygın olmadığından, başka bir durum için kan testi yaptırdığınızda şans eseri çıkabilir. Bazı durumlarda da semptomlara bağlı olarak multipl miyelomdan şüphelenilebilir.
Kan TestleriKanın laboratuvar analizi, miyelom hücreleri tarafından üretilen M proteinlerini ortaya çıkarabilir. Böbrek fonksiyonu, kan hücre sayısını, kalsiyum seviyesini ve ürik asit seviyesini incelemek adına yapılan kan testleri tanı koyulması adına ipuçları oluşturabilir.
İdrar Testleriİdrarda M proteinlerine rastlanabilir.
Kemik İliği İncelenmesiLaboratuvar testi adına alınan kemik iliği numunesine biyopsi yapılarak bakılır.
Görüntüleme TestleriMultipl miyelom ile ilişkili kemik problemlerini tespit amacıyla görüntüleme testleri kullanılabilmektedir. Testler; X ışını, MRI, CT veya pozitron emisyon tomografisini içerebilir.
Testlerin sonucunda multipl miyelom olduğunuz teşhis edildiyse, hastalığınızın aşamasının sınıflandırılması gereklidir. Yapılan testler ışığında hangi aşama olduğuna karar verilir. Evre I daha az agresif bir hastalığı gösterirken, evre III, böbrek, kemik ve diğer organları etkileyebilecek agresif bir hastalığı gösterebilir.
Multipl miyelom evresi ve risk kategorisinin teşhis edilmesiyle beraber tedavi planı şekillenecektir. Semptomlardan muzdaripseniz, tedavi planı ağrının hafiflemesi, komplikasyonların kontrol altına alınması, ilerlemenin yavaşlatılmasını içerebilir.Multipl miyelomunuz var ancak herhangi bir semptom yoksa tedaviye ihtiyacınız olmayabilir fakat düzenli bir şekilde hastalık izlenmelidir.
Multipl Miyelom Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Hedefe yönelik tedavi: Bir hap ya da damardan verilen ilaç yardımıyla miyelom hücrelerinin ölmesi hedeflenir.Biyolojik terapi: Biyolojik terapi ilaçları, miyelom hücreleriyle savaşmak için bağışıklık sistemini kullanır.Kemoterapi: Hızlı büyüyen hücreleri öldürür. Kemik iliği naklinden önce yüksek dozda kemoterapi ilaçları kullanılır.Kortikosteroidler: Vücuttaki iltihabı kontrol için bağışıklık sistemini düzenler. Miyelom hücrelerine karşı da aktiftirler.Kemik iliği nakli: Hastalıklı kemik iliğini sağlıklı olanla değiştirmek adına başvurulan prosedürdür. Kemik iliği naklinden evvel kanınızı oluşturan kök hücreleri alınır ve hastalıklı kemik iliğini ortadan kaldırmak için yüksek dozda kemoterapi tedavisine başlanılır. Sonra kök hücreler vücuda yeniden aşılanır ve kemiğe gidip kemik iliğini yeniden oluşturmaya başlarlar.Radyasyon tedavisi: Belirli bir bölgedeki miyelom hücrelerini küçültmek adına kullanılabilir.Hangi tedavi kombinasyonu kullanılacağı, adayın kemik iliği nakli için uygun olup olmadığına bağlı olarak değişir. Hastalığın ilerlemesi, yaş ve genel sağlık şekillenmesi adına önemli bir faktördür. Kök hücre transplantasyonu yapılamayacak hastalarda, yeni ilaçları içeren tedavi protokolleri uygulanır.
Kemik İliği Tedavisi Nasıl Olur?
Multiple Miyelom, dünyada en fazla kök hücre transplantasyonu (kemik iliği nakli) yapılan hastalıktır. Kemik iliği nakli için aday olarak kabul edildiğiniz takdirde, hedefe yönelik tedavi, biyolojik tedavi, kortikostreoidler, kemoterapi kombinasyonunu içerebilir.Kök hücreleri muhtemelen birkaç aylık tedavinin ardından toplanacaktır. Doktor bazı kişiler için, kemik iliği nakli önerebilir. Kemik iliği naklinin ardından tekrar nüksetmesini önlemek adına hedefe yönelik tedavi ve biyolojik tedavi uygulanabilir.