Tırnak Mantarı Nedir?
Tırnak mantarı, ya da diğer adıyla onikomikoz, bireyin el veya ayak tırnaklarının uç kısmının hemen altında beyaz veya sarı bir nokta olarak başlayan ve yaygın olarak görülen bir mantar enfeksiyonudur. Tırnak mantarı enfeksiyonu tırnak içinde derinleştikçe tırnak renginde solmaya, tırnağın kalınlaşmasına ve tırnağın kenarlarında parçalanma veya dağılmaya neden olabilir. Tırnak mantarı tek bir tırnak ile sınırlı kalabileceği gibi, birden fazla tırnağı aynı anda etkileyebilir. Eğer tırnaklarda bulunan mantar enfeksiyonu genişler ve ayak parmaklarını ile ayakların arasındaki bölgeye bulaşırsa bu duruma atlet veya sporcu ayağı ya da tıbbi adıyla tinea pedis denir. Tırnak mantarı diyabet gibi bağışıklık sistemini etkileyen durumlara sahip bireylerde sıklıkla görülür.Normal şartlarda, sağlıklı bir bireyin durumu hafifse ve mantar enfeksiyonu bireyi rahatsız etmiyorsa, tedavi uygulanmasına gerek olmayabilir. Ancak bireyin ağrı hissettiği ya da tırnakta kalınlaşmanın görüldüğü vakalarda sağlıklı hijyen alışkanlıkları, bireysel bakım önlemleri ile eczanelerde bulunan bilimsel ve tıbbi tırnak mantarı ilaçları enfeksiyonun temizlenmesinde yardımcı olabilir. Ancak tedavinin başarılı olduğu vakalarda dahi tırnak mantarı sıklıkla tekrarlayabilen bir durumdur.
Tırnak Mantarı Neden Olur?
Tırnak mantar enfeksiyonlarına çeşitli mantar organizmaları türleri neden olur. Bu mantar organizmaları arasında tırnak mantarına en yaygın neden olan tür, dermatofit adı verilen bir mantar türüdür. Bunun yanı sıra çeşitli maya ve küf türleri de tırnak enfeksiyonlarına neden olabilir.Tırnak mantarı enfeksiyonu hemen her yaşta gelişebilir, ancak daha yaygın olarak yetişkinler ve yaşlılarda gözlemlenir. Bireyin yaşlanmasına bağlı olarak tırnakları kırılgan ve kuru hale gelebilir.Tırnaklarda oluşan çatlaklar mantarların tırnağın altına veya ara katmanlarına girmesine izin verir. Mantar, tırnak enfeksiyonunun gelişmesinde ayaklarda kan dolaşımının azalması ve bireyde gözlemlenen zayıflamış bağışıklık sistemi gibi diğer faktörler de rol oynayabilir.
Ayak tırnağı mantarı enfeksiyonu aynı zamanda sporcu veya atlet ayağı adı verilen ve ayakta görülen mantarın tırnağa atlaması ile de görülebilir. Bir başka kişiden tırnak mantarı enfeksiyonu kapmak göreceli olarak daha nadir gerçekleşse dahi, görülen bir durumdur.
Daha yaşlı bireyler, kan dolaşımı yavaşlamış bireyler, mantarlara uzun süre maruz kalan bireyler, yavaş büyüyen tırnakları olan bireyler, yoğun olarak ayakta terleme görülen bireyler, sporcu ya da atlet ayağı enfeksiyonuna sahip bireyler, yüzme havuzları, spor salonları ve duş odaları gibi nemli ortak alanlarda çıplak ayakla yürüyen bireyler, ciltte veya tırnakta küçük çaplı yaralanma geçiren bireyler ile sedef hastalığı, diyabet, dolaşım veya bağışıklık sistemi sorunları gibi durumlara sahip bireylerin ayak mantarı geliştirmesi riski daha yüksektir.
Tırnak Mantarı İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Ciddi derecede ilerlemiş bir tırnak mantarı vakası birey için ağrılı olabilir ve tırnaklarda kalıcı hasara neden olabilir. Özellikle bireyin kullandığı ilaçlar ya da şeker hastalığı veya diğer durumlar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde, durum ayaklarınızın ötesine, vücudun diğer kısımlarına yayılan diğer ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.
Şeker hastalığı olan bireylerin ayaklarında kan dolaşımı ve sinir beslemesi azalmış olabilir. Bu bireyler aynı zamanda bakteriyel deri enfeksiyonu için daha büyük risk altındadır. Bu nedenle bireyin ayaklarındaki herhangi bir yaralanma, göreceli küçük olsa dahi tırnak mantarı enfeksiyonu da dahil olmak üzere daha ciddi bir komplikasyon gelişmesine yol açabilir. Şeker hastası olan bireyler eğer tırnak mantarı geliştirdiklerini düşünüyorlarsa, mutlaka doktora başvurmalıdır.Tırnak Mantarı Nasıl Önlenir?
Tırnak mantarının önlenmesi için çeşitli önlemler almak mümkündür. Bu önlemler aynı zamanda ayak mantarının veya çeşitli bakteriyel enfeksiyonların gelişmesi ihtimalinin de önüne geçebilir.Bireyler öncelikli olarak ellerini ve ayaklarını düzenli olarak yıkamalıdır. Enfekte bir tırnağa dokunduktan sonra birey ellerini yıkamalıdır. Tırnakları yıkadıktan sonra nemlendirmek, kuruyup çatlamasını engelleyebilir.
Tırnaklar düzgün ve düz bir şekilde kesilmeli, kenarları bir törpü ile düzeltilmelidir. Tırnağın kalınlaşan alanları törpülenmelidir. Tırnak makasları, her kullanımdan sonra dezenfekte edilmelidir.
Bireyler gün içerisinde ter emici çorap giymeli veya sık sık çorap değiştirmelidir. Aynı bağlamda rahat hava dolaşımına izin veren, terlemeye yol açmayan malzemelerden yapılmış ayakkabılar tercih edilmelidir. Eski, muhtemelen mantar sporları taşıyan ayakkabılar ise atılmalı veya dezenfektan ve antifungal pudra ile özenle temizlenmelidir.
Bireyler havuzlarda ve soyunma odalarında çıplak ayakla dolaşmaktan kaçınmak ve özellikle bu tür yerlerde ayakkabı ya da kapalı terlik kullanmak önemlidir.
Tırnak bakımı için bir güzellik salonu seçildiğinde, her müşteri için sterilize manikür aletleri kullanan bir yer tercih edilmeli ve oje ya da takma tırnak kullanmaktan kaçınmaya özen gösterilmelidir.
Tırnak Mantarı Belirtileri Ve Tipleri Nelerdir?
Tırnak mantarının belirtileri arasında kalınlaşmış, doğal rengini kaybederek beyaz, sarı veya kahverengi tonlarına kadar renk değişimi geçirmiş, kolay dağılan, kırılgan, ufalanmış veya pürüzlü, normal şeklinde bozulma görülen tırnaklar yer alır.Bunların yanı sıra bireyin tırnağının altında koyu renkli, genellikle hafifçe kötü kokan döküntü birikimi görülebilir. Her ne kadar tırnak mantarı yaygın olarak ayak tırnaklarında görülse dahi, bazı vakalarda ellerde de görülebilir.
Sağlıklı hijyen alışkanlıklarının işe yaramadığı, tırnağın renginin değiştiği alanın giderek genişlediği, tırnağın kalınlaştığı veya deforme olduğu vakalarda bireyler doktora gelmeli ve tıbbi yardım almalıdır. Bunun yanı sıra diyabet, yani şeker hastalığı olan bireyler tırnak mantarı geliştirmeleri durumunda mutlaka bir doktora görünmelidir.
Tırnak Mantarı Nasıl Teşhis Edilir?
Tırnak mantarı teşhisi sürecinde doktor bireyin tırnaklarını inceleyecektir. Doktor ayrıca tırnaktan bir parça alabilir veya tırnağın altında yer alan kalıntılardan bir örnek alabilir ve enfeksiyona neden olan mantarın türünü belirlemek için örneği bir laboratuvara gönderebilir.Sedef hastalığı gibi çeşitli diğer durumlar, tırnakta mantar enfeksiyonunu taklit edebilen belirtilere yol açabilir. Maya ve bakteri gibi mikroorganizmalar da tırnakları enfekte edebilir. Tırnakta görülen enfeksiyonun asli nedenini öğrenmek her zaman için en etkin tedavi yöntemini belirlemeye yardımcı olur.
Tırnak Mantarı Nasıl Geçer?
Tırnak mantarı birçok vakada kendiliğinden geçebilen bir tıbbi durum değildir. En azından düzenli hijyen alışkanlıkları ve tıbbi mantar tedavisi ilaçları gerektirebilir.Tırnak Mantarı Nasıl Tedavi Edilir?
Tırnak mantarı enfeksiyonlarının tedavisi birçok vakada zor ve uğraştırıcı olabilir. Eğer bireyin kullandığı kişisel bakım stratejileri, sağlıklı hijyen alışkanlıkları ve reçetesiz satılan mantar temizleme ürünleri işe yaramazsa, birey doktora başvurmalıdır.
Tırnak mantarının tedavisi bireyin durumunun ciddiyetine ve buna neden olan mantarın türüne bağlıdır. Tırnak mantarı tedavisinde ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale yöntemleri kullanılabilir. Tedavinin sonuçlarını görmek aylar alabilir. Bununla birlikte bireyin tırnağı düzelse dahi, enfeksiyonun tekrarlaması yaygın görülen bir durumdur.Doktorunuz bireye oral (ağızdan alınan) veya topikal (doğrudan tırnağa uygulanan) antifungal (mantar temizleyici) ilaçları reçete edebilir. Bazı vakalarda hem oral hem de topikal antifungal ilaçları birleştirmek tedavi sürecinin başarılı olmasına yardımcı olur.
Oral antifungal ilaçlar genellikle ilk başvurulan seçenektir çünkü enfeksiyonu topikal ilaçlardan daha hızlı temizlerler. Ağızdan alınan antifungal ilaç seçenekleri arasında terbinafin ve itrakonazol türü ilaçlar bulunur. Bu ilaçlar, tırnağın yeniden enfeksiyonsuz olarak büyümesine yardımcı olur ve enfeksiyonlu kısmı yavaşça temiz tırnak ile değiştirir.
Bu tür ilaçlar genellikle 6 ila 12 hafta boyunca kullanılır, ancak tırnak tamamen uzayıncaya kadar tedavinin sonucu görülmeyebilir. Bir enfeksiyonun bütünüyle ortadan kaldırılması dört ay veya daha uzun süre devam edebilir. 65 yaşın üzerindeki yetişkin bireylerde oral antifungal ilaçlarla tedavinin başarı oranlarının daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.
Oral antifungal ilaçlar bireylerde deri döküntüsünden karaciğer hasarına kadar değişen yan etkilere neden olabilir. Bu sebeple bu tür ilaçların birey üzerindeki etkilerini kontrol etmek için doktor arada bir kan testi yapılmasını isteyebilir. Bu tür ilaçlar karaciğer hastalığı veya konjestif kalp yetmezliği olan veya belirli ilaçları alan kişiler için önerilmez.
Doktor, bazı vakalarda bireye mantar önleyici bir oje yazabilir. Bu oje genellikle günde bir kez enfekte olmuş tırnaklara ve çevreleyen deriye uygulanır. Yedi gün uygulama gerçekleştirildikten sonra, tırnakta biriken oje katmanları alkolle silinerek temizlenir ve yeniden ilk tabaka oje sürülür. Bu tip ojeyi neredeyse bir yıl boyunca her gün kullanmak gerekli olabilir.
Bazı vakalarda doktor enfekte olmuş tırnakları ıslattıktan sonra sürülen bir mantar önleyici kremi reçete edebilir. Önceden tırnakların inceltilmesi durumunda bu kremler daha iyi sonuç verebilir. Bu törpüleme ilacın tırnağın koruyucu ve sert yüzeyinin altındaki mantar bölgesine ulaşmasına yardımcı olur. Tırnakları inceltmek için bir losyon kullanılabilir ya da doktorun bir törpü veya başka bir aletle tırnak yüzeyini kontrollü bir şekilde inceltebilir.
Bazı vakalarda ise doktor, mantar önleyici ilacı doğrudan enfeksiyona uygulayabilmek için tırnağın geçici olarak çıkarılmasını bireye önerebilir.
Bazı mantar tırnak enfeksiyonları ilaç tedavisine yanıt vermez. Eğer mantar enfeksiyonu şiddetli veya aşırı derecede ağrılıysa, doktor bireye tırnağın kalıcı olarak çıkarılmasını tavsiye edebilir.
Tırnak Mantarı İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Ve Evde Bakım
Birçok vakada tırnakta görülen mantar enfeksiyonu ile evde bakım yöntemleri ile ilgilenmek mümkündür. Bunun için bireyler reçetesiz satılan antifungal tırnak kremleri ve merhemleri deneyebilir. Bireyin tırnak yüzeylerinde beyaz lekeler görmesi durumunda, tırnaklarını törpülemesi, suya batırıp kurutması ve ilaçlı krem veya losyonu uygulaması yeterli olabilir.
Tırnakları düzeltmek ve inceltmek tırnaklar üzerindeki baskıyı azaltarak hissedilen ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Eğer bu işlem bunu bir antifungal uygulamadan önce uygulanırsa, kullanılan ilaç tırnağın daha derin katmanlarına ulaşabilir. Kalın tırnakları inceltmeden önce bir kremle tırnağı yumuşatmak, bu işlemi kolaylaştıracaktır. Bununla birlikte diyabet gibi ayaklara zayıf kan akışına neden olan bir rahatsızlığı olan veya farklı nedenlerden tırnaklarını kesemeyen bireyler, tırnaklarının kesilmesi için mutlaka düzenli olarak bir sağlık uzmanına başvurmalıdır.