Trigliserid Nedir?
Trigliseridler, kanınızda bulunan bir tür yağ (lipid) olup, vücudun enerji depolama mekanizmasının önemli bir parçasıdır. Vücut, ihtiyaç fazlası kalorileri trigliseridlere dönüştürerek yağ hücrelerinde saklar. Bu depolanan trigliseridler, uzun süreli açlık, yoğun egzersiz programları veya hormon üretimi gibi enerji gerektiren durumlarda kullanılır. Kısacası, trigliseridler vücudun enerji ihtiyacı olduğunda kullanılmak üzere yağ hücrelerinde depolanır ve gerektiğinde enerjiye dönüşerek vücudun işlevlerini sürdürmesine yardımcı olur.
Trigliseridin Faydaları
Vücudun enerji ihtiyacını karşılamada anahtar rol oynayan trigliseridler, fazla enerji alındığında yağ dokularında depolanarak gerektiğinde kullanılmak üzere yedek enerji kaynağı oluşturur. Bu depolama mekanizması, açlık dönemlerinde veya yoğun fiziksel aktivite sırasında vücudun enerji dengesini korumasını sağlar. Ayrıca, trigliseridler, hücrelerin yapısal bütünlüğünü sağlayan hücre zarlarının oluşumunda ve bazı hormonların üretiminde önemli bir rol oynar. Doğru seviyelerde bulunduklarında, trigliseridler metabolik sağlığı destekler ve vücudun optimal fonksiyonlarını sürdürmesine katkıda bulunur.
- Vücudun temel ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar.
- Tansiyonu dengede tutar, yükselmesinin önüne geçer.
- Vücut ısısının dengede kalmasını sağlar.
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesine ön ayak olur.
- Organları dış etkilerden korur ve kollar.
- Hücrelerin ve vücudun ihtiyaçlarını karşılamasını, beslenmesini sağlar.
Trigliserid Değerleri Nasıl Yorumlanır?
Tansiyon ve kolestrol seviyelerinin yanında kalp sağlığının önemli bir ölçüsü olan trigliseridlerin, kanda bulunma oranları da kalp sağlığı adına izlenmesi gereken bir parametredir. Çünkü kanınızda yüksek oranda trigliserid bulunması kalp hastalığı riskinizin artmasına sebebiyet verebilir.
Ayrıca endokrin sisteminin çalışma mekanizması kontrolünü de elinde tutan trigliseridlerin, kandaki aşırı oranları tehlikeli durumları beraberinde getirebilir. Kandaki trigliserid oranını ideal ölçülerde tutmak önemlidir. Düşmesi ya da artması durumunda sağlığınızı sekteye uğratacak etkilere sebebiyet verebilir.
Devamlı karbonhidrat ve yağ bakımından zengin besinler tüketmek ve vücuda alınan enerjinin harcanandan daha fazla olması gibi faktörler neticesinde kandaki trigliserid seviyesi yükselebilir. Kandaki aşırı trigliseride, hipertrigliseridemi denir.
Trigliserid Normal Değerleri
Yemek sonrası kandaki trigliserid seviyesi yüksek olduğundan, doğru sonuçlar elde edilebilmesi için kan örneği öncesinde 12 saat aç kalındıktan sonra test yaptırılmalıdır. Çünkü yemek sonrası kandaki trigliserid seviyesi normalden yüksek olmaktadır. Risk faktörlerinize, sizin ve ailenizin tıbbi öyküsüne bağlı olarak kan testiyle, kandaki toplam kolestrol, HDL(iyi)-LDL(kötü) kolestrol ve trigliserid seviyeleri ölçümlenir.
Sağlıklı bir yetişkin için ideal trigliserid düzeyi 150 mg/dL’nin altıdır. 150 mg/dL ile 199 mg/dL arası değerler, sınır değerler olarak kabul edilirken, 200 mg/dL ve üstü değerler trigliserid yüksekliği olarak ifade edilmektedir.
Yüksek trigliserid değerleri kalp hastalığı riskinin artmasıyla doğrudan ilişkilidir. Kötü beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak kandaki trigliserid düzeyi artabildiği gibi sağlıklı beslenilse dahi genetik yapıdan ötürü yüksek trigliserid düzeyine bireylerde rastlanılabilmektedir.
Çok yüksek düzeyde trigliseride sahip kişiler, diğer yağ parçalarını dolaşım esnasında taşırken zorluk yaşarlar. Trigliserid düzeyi yüksek olan kişiler, sağlıklı beslenme programı, alkol tüketimini azaltma ya da bırakma ve devamlı yapacakları spor ile oranı azaltma yoluna gitmelidir.
Çünkü hipertrigliseridemi, atardamarların sertleşmesine ve neticesinde damar sertliğine neden olabilir, bu da kalp krizi, felç riskini oldukça arttırır. Aynı zamanda pankreatit (pankreas iltihabı) yaşanmasına sebebiyet verebilir.
Trigliserid Yüksekliği
Trigliserid seviyeniz çok yüksek olmadığı sürece sizde semptomlar görülmeyebilir. Yani yüksek trigliserid oranı sessiz ve sinsi bir problem olarak seyredebilir. Fakat artık 500mg/dL değerini aşması durumunda ciddi semptomlarla kendini gösterebilir.
En yaygın olarak görülen trigliserid yüksekliği belirtileri; pankreatit, baş ağrısı, yorgunluk hissi, dirsek ve diz eklemlerinde meydana gelen nodül oluşumlarıdır. Bu belirtilerin görülmesi demek, kandaki trigliserid oranının çok artması demektir. Rahatsızlığın bu seviyelere kadar ilerlemesi durumunda, farklı sağlık sorunlarının da meydana gelme olasılığı da fazlalaşmaktadır.
Trigliserid değerlerini kontrol altında tutmak için tek yapmanız gereken 6 ayda bir rutin haline getireceğiniz kan testidir. Çok yüksek seviyede seyrediyorsa, genellikle günlük alışkanlıklarınızı değiştirerek onları tekrar kontrol altına alabilirsiniz. Yeterli gelmediği noktada doktorunuzla alternatif tedavi yöntemleri üzerinde durabilirsiniz.
Trigliserid değerlerinin yükselmesi, birçok farklı faktöre bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Yüksek tansiyon, kalp rahatsızlıkları, böbrek hastalıkları, akut hepatit, diyabet, hipotiroidizm, karaciğer rahatsızlıkları, Cushing Sendromu ve akromegali gibi hastalıklar, trigliserid seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Ayrıca kalıtsal hipertrigliseridemi, kalıtsal disbetalipoproteinemi, lipoprotein lipaz eksikliği, tip 3 ve tip 5 hiperlipoproteinemi gibi genetik faktörler de bu duruma yol açabilir.
Gebelik dönemi, obezite, hareketsiz yaşam tarzı, aşırı sigara tüketimi, alkol kullanımı, çok fazla yemek yeme, gece geç saatlerde yemek yeme, sağlıksız beslenme ve işlenmiş gıda tüketimi gibi yaşam tarzı faktörleri de trigliserid seviyelerini artırabilir. Ayrıca bazı ilaçlar, özellikle
meme kanseri,
yüksek tansiyon ve
HIV tedavisinde kullanılanlar, trigliserid seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Yüksek trigliserid seviyesi nedeniyle tedavi gören bireylerin aileleri de düzenli aralıklarla kan ölçüm testleri yaptırmalıdır. En doğru tanı ve tedavi uygulamaları için bir doktor tarafından değerlendirmek gerekir.
Trigliserid Düşüklüğü
Trigliserid düşüklüğü, kan dolaşımındaki trigliserid değerlerinin normalden daha düşük olduğu bir durumu ifade eder. Trigliserid düşüklüğünün başlıca nedenlerinden biri yetersiz beslenmedir. Vücut, enerji depolamak için yeterli miktarda kalori almadığında, trigliserid seviyeleri düşer. Hipertiroidizm gibi metabolizmayı hızlandıran durumlar da trigliserid seviyelerinin düşmesine yol açabilir. Bağırsaklardaki besin emilim bozuklukları, trigliseridlerin emilimini engelleyerek düşüklüğe sebep olabilir. Ayrıca kronik alkol kullanımı, karaciğerin trigliserid üretim ve depolama yeteneğini olumsuz etkileyerek bu duruma katkıda bulunabilir. Tüm bu faktörler, trigliserid düşüklüğünün yaygın nedenleri arasında yer alır.
Trigliserid düşüklüğünün sağlık üzerindeki etkileri, vücudun enerji dengesi ve genel fonksiyonları üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilir. Trigliserid değerlerinin düşük olması, vücudun yeterli enerji depolayamamasına ve ihtiyaç duyulan enerjiyi sağlamakta zorlanmasına neden olur. Bu durum, yorgunluk, halsizlik ve enerji eksikliği gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Ayrıca, trigliserid düşüklüğü, cilt kuruluğu, saç dökülmesi ve kırılması gibi dışsal belirtilere de yol açabilir. Vücut ısısının düzenlenmesi ve bağışıklık sisteminin güçlenmesi gibi önemli fonksiyonlar da trigliserid eksikliğinden olumsuz etkilenir, bu da soğuk hassasiyeti ve enfeksiyonlara karşı direncin azalması gibi sorunlara neden olabilir.
Yüksek trigliserid seviyelerini düşürmenin en etkili yolu sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemektir. Haftada en az üç gün, 30 dakika süreyle düzenli egzersiz yapmak, trigliserid düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilir. Günlük yaşamınızda daha fazla hareket etmeye çalışarak, örneğin asansör yerine merdiven kullanarak, bu süreci destekleyebilirsiniz. Şeker ve işlenmiş gıda tüketimini azaltmak, porsiyon kontrolüne dikkat etmek ve sık sık az yemek, trigliserid seviyelerini kontrol altında tutmak için önemlidir. Kepekli tahıllar tüketmek ve şekerli gaz içecekler gibi sağlıksız içeceklerden uzak durmak da faydalıdır. Sağlıklı yağlar tüketmek, özellikle zeytinyağı ve omega-3 yağ asitleri bakımından zengin balıklar, trigliserid seviyelerini düşürmede etkilidir. Alkol tüketimini sınırlamak veya tamamen bırakmak da bu süreçte önemli bir rol oynar.
Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemenin yeterli gelmediği durumlarda doktorlar, trigliserid düşürücü ilaçlar önerebilir. Yulaf, arpa, mısır, pirinç, buğday, mercimek gibi tam tahıllı besinler; somon, ton balığı, sardalya gibi omega-3 yönünden zengin balıklar; zeytinyağı, kanola yağı, fındık yağı gibi doymamış yağlar; badem, ceviz, fındık gibi kuruyemişler ve lif bakımından zengin sebzeler trigliserid düşürücü besinler arasında yer alır. Düzenli sağlık taramaları yaptırmak, trigliserid seviyelerini izlemek ve gerektiğinde doktor kontrolünde tedavi planları uygulamak, kalp ve damar hastalıklarından korunmada büyük önem taşır. Trigliserid seviyeleriniz yüksekse, doktorunuzla yapacağınız bir tedavi planı ve yaşam tarzınızdaki küçük ama etkili değişiklikler ile sağlığınızı koruyabilirsiniz.
Acıbadem Web ve Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncellenme Tarihi: 13 Haziran 2024 Perşembe
Yayımlanma Tarihi: 14 Ekim 2020 Çarşamba
FOR INTERNATIONAL PATIENTS
