Hirsutizm Nedir?
Hirsutizm; kadınlarda genital ve koltukaltı dışı androjene duyarlı bölgelerde de terminal kıl dönüşümünün olması sonucu oluşan istenmeyen bir kıllanma sorunudur. Vücudumuzda temel olarak iki tip kıl bulunur: Vellüs ve terminal kıllardır. Vellüs kıl; yumuşak, pigmente olmayan ve kısa kıllar olup tüm vücutta bulunur. Terminal kıl ise koyu renkli, kalın ve uzun kıllardır. Ergenlik dönemi ile birlikte kız çocuklarda böbreküstü bezi (Adrenal bez), erkek çocuklarda böbreküstü bezi ve testislerin androjen dediğimiz hormonları (testosteron, DHEA) üretmeye başlamasıyla vücumuzdaki vellüs tipi kıllar terminal kıllara dönüşmeye başlar. Bu dönüşüm kızlarda sadece genital ve koltukaltı bölgelerde yoğun olur. Erkek çocuklarda androjen aktivitesinin fazlalığı nedeniyle bu bölgelere ek olarak yaş ilerledikçe androjenlere duyarlı yüz (sakal, bıyık) ve gövdede (göğüs, karın, sırt) terminal kıl oluşumu görülür.
Hirsutizm neden olur?
İstenmeyen bu kıllanma tipi temel olarak iki nedenle ortaya çıkar: Androjen aktivitesinin normalin üzerinde olması ve/veya kılların androjenlere artmış duyarlılığı. Androjen aktivitesinin artışı daha fazla androjen üretimi sonucu oluşabilmektedir. Bu durum, böbreküstü bezinin aşırı çalışması veya normalde androjen üretiminin oldukça sınırlı olması gereken overlerin fazla androjen üretmesi ile ortaya çıkar. Böbreküstü bezinin aşırı çalışması doğuştan birtakım hastalıklara bağlı olabileceği gibi nadiren tümörlere bağlı da olabilmektedir.
Hirsutizm tipi kıllanma androjen duyarlı bölgelerde görülür. Bu bölgeler; dudak üzeri, çene, meme arası, karın orta hat, kollar, uyluk ve sırt bölgesi olarak sayılabilir.
Hirsutizmin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hirsutizm sorununu tedavi etmeden önce yukarıda bahsedilen mekanizmalarla ilgili klinik ve laboratuvar değerlendirmelerin yapılması gereklidir. Bir sorun saptanması halinde bu soruna yönelik özgül tedaviler çocuk endokrinolojisi uzmanı tarafından yapılır.
Androjenlerin baskılanması veya androjen duyarlılığının azaltılması ana prensiplerdir. Ancak; tüm bu tedavilerin birtakım yan etkilerinin olduğu bilinmeli ve hekim ile bu durum ayrıntılı bir şekilde konuşulmalıdır. Deriye uygulanan tedaviler de mevcuttur.
Hastanın glukoz metabolizması ile ilgili eşlik eden bir bozukluğu varsa tedavide ana ilke beslenme ve bedensel hareketliliğin düzenlenmesi olmalıdır.
Medikal tedaviler ile kılların ortadan kaldırılması zaman alabilmektedir. Ergenlik dönemindeki bir kız çocuğunun psikososyal durumu da göz önünde bulundurulmalı ve hastalığa özgü tedavi başlandıktan sonra kılların mekanik olarak geçici ve kalıcı uzaklaştırılması ile ilgili tedavilere de başlanmalıdır. Bu durumda çocuk endokrinolojisi uzmanı ile dermatoloji uzmanının işbirliği büyük önem taşır.
Kılların mekanik ve kozmetik olarak uzaklaştırılması hekim önerisine göre yaşına uygun bir yöntemle mümkündür. Hirsutizme yol açan nedenlerin değerlendirilmesi mutlaka gereklidir.
Hipertrikozis nedir?
Bir diğer kıllanma türü olan hipertrikoz, hirsutizmden farklı olarak vücudun androjen duyarlı olan veya olmayan bölgelerinde oluşabilen hormon etkisinden bağımsız bir kıllanma tipidir. Genellikle genetik ve ailevi özellik gösteren bir kıllanma tipidir. Çocuklarda alın, kollar, sırt orta hatta görülebilir. Uzun, rengi cilt rengine göre değişebilen, çoğunlukla siyah renkli ancak hirsutizmde görülen kıllara göre daha yumuşak tarzdadır.
Hipertrikozis neden olur?
Hipertrikoz çoğunlukla ailevi özellik gösterir. Bunun dışında gebelik haftasına göre küçük doğan bebeklerin de hipertrikoz tarzı kıllanması olabilir. Nadiren bazı doğuştan genetik hastalıklara bağlı da gelişebilir. Bazı ilaçların hipertrikoza yol açtığı bilinmektedir. Hem hirsutizmden ayrılması hem de nedenin belirlenmesi için bir uzman hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Hipertrikozis tedavisi
Ergenlik öncesinde hipertrikoz tarzı kıllanma çok şiddetli değilse genellikle çocukları rahatsız etmez. Ergenlik ile birlikte görsel açıdan rahatsız edici düzeyde ise bir uzman hekim tarafından gerekli değerlendirme yapıldıktan sonra Dermatoloji uzmanı danışmanlığında kılların mekanik ve kozmetik olarak uzaklaştırılması planlanır.
