FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Hepatit B Nedir?
Hepatit, kelime anlamı olarak karaciğer iltihabı anlamına gelir. Bazı tür hepatitler ciddi bir sorun yaşamadan kendi kendine geçerken, diğerleri uzun ömürlü (kronik) olabilir ve karaciğerde skar adı verilen bir yara dokusu yaratarak siroza, karaciğer fonksiyon kaybına ve bazı durumlarda karaciğer kanserine neden olabilir.
Hepatit B, karaciğeri etkileyen ciddi bir hastalıktır ve Hepatit B virüsü nedeniyle ortaya çıkar. Hepatit B virüsü kan, cinsel yol ve vücut sıvılarının (tükürük, salya) yakın teması ile bulaşıyor. Hepatit B, doğum esnasında anneden bebeğe geçebilir.
Dünyada 400 milyon, Türkiye’de ise 3 milyon kişi Hepatit B virüsü taşır. Tedavi uygulanmadığı takdirde siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski bulunur. Bu durumda karaciğer nakli gündeme gelebilir.
Hepatit B taşıyıcıları ömürleri boyunca virüse neden olan herhangi bir sorun yaşamazken, yüzde 10 oranında hastalık geliştirme riski taşımaktadır. Bu nedenle belirli dönemlerde kan kontrolleri yapılması önem taşır.
Hepatit B’nin bulaşma yolları arasında kan teması önemli bir yer tutuyor. Bu nedenle dövme-manikür gibi kan temasının olabileceği işlemlerde dikkatli olunması oldukça önemli. Bunun yanı sıra, sağlık çalışanları gibi, hastalığın bulaşması açısından yüksek riskli gruplar içerisinde bulunan kişilerin aşılanması büyük bir önem taşır.
Hepatit B Çeşitleri
Hepatit B hastalığı akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut Hepatit B virüsü enfeksiyonu, Hepatit B virüsüne maruz kaldıktan sonra ilk 6 ay içinde oluşan kısa süreli hastalıktır ve şu şikayetlere yol açar:
- Ateş, bitkinlik, iştahsızlık, bulantı ve/veya kusma
- Sarılık (sarı cilt veya göz rengi, koyu renkli idrar, kil renkli dışkı)
- Kas, eklem ve mide ağrısı
Kronik hepatit B enfeksiyonlarının çoğu iyileşme seyrine girer, ancak yaklaşık %0.1’lik bir kısmında “fulminan hepatit” adı verilen, ani başlayan ve hızlı gelişen karaciğer yetmezliği tablosu ortaya çıkar ve bu tablo ölümcül seyredebilir.
Kronik Hepatit B virüsü enfeksiyonu ise Hepatit B virüsünün vücuda girerek 6 aydan uzun süre yok edilemediği ve Karaciğer hasarı (siroz), Karaciğer kanseri ve Ölüm gibi kötü sonuçlar doğurabilecek şeklidir.
Akut hepatit B enfeksiyonunun kronikleşme oranı yenidoğanlarda %90’larda iken, yaş ilerledikçe düşer ve erişkinlik döneminde %1-5 arasında seyreder.
Bu iki formun yanı sıra, virüsün bulaştığı kimi bireylerde hastalık oluşmaksızın virüs vücutta kalabilir veya hastalık oluşup iyileştikten sonra dahi vücuttan temizlenemeyebilir. Bu hastalarda herhangi bir belirti veya şikayet bulunmaksızın, taşıyıcılık söz konusu olur; dolayısıyla hastalığın bulaşıcılığı devam eder.
Hepatit B virüsü dış ortamda bir hafta canlı kalabilir ve Hepatit C’den 10 kat, HIV’den de 100 kat daha bulaşıcıdır.
Bunun yanı sıra bu virüsle enfekte anneden doğan çocuklar özellikle önemli bir risk grubunu oluşturur. Bu nedenle çocukların doğdukları andan itibaren, yetişkinlerin ise bulaşma açısından yüksek riskli bir iş kolunda çalışıyorlarsa vakit kaybetmeden Hepatit B aşısı yaptırmaları gerekir.
Hepatit B Aşısı Nedir?
Hepatit B aşısı, Hepatit B virüsüne (HBV) karşı koruma sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir aşıdır. HBV, karaciğerde enfeksiyona neden olan ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir virüstür. Bu virüs, kan ve vücut sıvıları yoluyla bulaşabilir. Hepatit B aşısı, bu virüse karşı bağışıklık sistemini güçlendirir ve enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltır.
Hepatit B Aşısının Önemi
Hepatit B, dünya genelinde yaygın bir enfeksiyon olup, özellikle karaciğer yetmezliği, karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, Hepatit B aşısı ile korunmak son derece önemlidir. Aşı, genellikle bebeklik döneminde başlar ve birkaç doz halinde uygulanır. Bununla birlikte, yetişkinler ve risk altındaki kişiler de aşılanabilir.
Hepatit B Aşısı
Ülkemizde 1998 yılından beri Hepatit B aşısı aşı takviminde bulunmaktadır. Yapılan aşılamanın ömür boyu koruyuculuğu olmakla beraber, özellikle yüksek risk altında bulunan bireylerin daha önce aşılanmış olsalar dahi, vücutlarında antikor oluşturup oluşturmadıkları bir kan tetkikiyle belirlenerek, antikor düzeyinin koruyucu düzeyde olmaması halinde bir doz hatırlatma aşısı yapılması tavsiye edilmektedir.
Hepatit B virüsü anne sütünde düşük konsantrasyonda bulunuyor ve bebekte enfeksiyona neden olmuyor. Ancak emzirme sırasında meme başında oluşan çatlaklardan bebek virüsü kapabiliyor.
Doğumdan hemen sonra yapılan immünoprofilaksi (hepatit B immünglobulin ve aşı) ile anne sütü alan bebeklerin enfeksiyondan korunmaları sağlanıyor.
Kimler Hepatit B Aşısı Olmalı?
Hepatit B virüsü enfeksiyonu riski taşıyan aşılanmamış erişkinlere Hepatit B aşısı öneriliyor. Bu gruplar;
- Yüksek riskli iş kollarında çalışanlar
- Cinsel partnerlerinde Hepatit B olan kişiler
- Cinsel olarak çok eşli kişiler
- İğneleri, şırıngaları veya diğer enjeksiyon malzemeleri paylaşan kişiler
- Hepatit B virüsü bulaşmış biriyle ev içi teması olan kişiler
- Kan veya vücut sıvılarına maruz kalma riski taşıyan sağlık hizmetleri ve kamu güvenliği çalışanları
- Islahevlerinde bulunan kişiler
- Hepatit B oranlarının yüksek olduğu bölgelere seyahat edenler
- Kronik karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı, HIV enfeksiyonu veya diyabeti olan kişiler.
Hepatit B aşısının diğer aşılarla aynı anda yapılmasının bilinen bir sakıncası yoktur. Ancak daha önce Hepatit B aşısı olmuş ve alerjik reaksiyon gösterenler ile, aşının içerisindeki maddeye alerjisi olan kişiler aşı yaptırmamalıdır.
Hepatit B Aşısı Yan Etkileri
Hepatit B aşısı genellikle güvenli ve etkili olarak kabul edilir. Bununla birlikte, her aşıda olduğu gibi, bazı yan etkiler görülebilir:
- Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişlik
- Hafif ateş
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
Bu yan etkiler genellikle hafif ve kısa sürelidir. Ciddi yan etkiler nadiren görülür ve alerjik reaksiyonlar gibi durumlarda hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Hepatit B Aşısının Koruyuculuğu
Hepatit B aşısı, tam doz uygulandığında %95'e kadar koruma sağlar. Aşının sağladığı bağışıklık genellikle uzun süreli olup, bazı durumlarda bağışıklığın devamını sağlamak için ek dozlar gerekebilir. Bu, özellikle yüksek risk grupları için önemlidir.
Hepatit B Nasıl Bulaşır?
Hepatit B, özellikle kan ve vücut sıvıları ile cinsel temas yoluyla bulaşan bir virüstür. Hepatit B, virüsü taşımayan kişinin vücuduna enfekte kan, meni veya diğer vücut sıvılarının temasıyla bulaşır. İnsanlar virüsü aşağıdaki yollarla kapabilirler:
- Anneden bebeğe doğum sırasında bulaşma,
- Enfeksiyon riskleri açısından kontrolü sağlanmamış kan ve kan ürünlerinin nakli,
- Enfekte bir kişiyle, tıraş bıçağı veya diş fırçaları gibi nesnelerin paylaşımı,
- Enfekte kişinin kanı veya açık yaraları ile temas etme,
- Enfekte bir partnerle korunmasız cinsel ilişkide bulunma,
- İğneleri, şırıngaları veya diğer ilaç enjeksiyon malzemelerini paylaşma,
- Enfeksiyon riskleri açısından kontrolü sağlanmamış hemodiyaliz makinasıyla diyalize girme
- İğne batması veya diğer keskin aletler ile kana maruz kalma.
- Kan ve cinsel yolla bulaşıyor olması nedeniyle uygun steril şartların sağlanmadığı cerrahi ve dövme ile manikür-pedikür gibi işlemler yaptıran kişiler, çok sayıda cinsel partneri olanlar veya korunmasız cinsel ilişkiye girenler ve sağlık çalışanları risk gruplarını oluşturur.
Bunların yanı sıra tırnak makası, tıraş bıçağı ile diş fırçası gibi kişisel eşyaların ortak kullanımıyla bulaşması nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Hepatit B virüsü solunum yolu, su ve besin kaynakları ile bulaşmaz
Hepatit B Belirtileri
Virüs karaciğer hasarına neden olarak hastalık oluşturuyor. Bu hasarı yaparken hiçbir belirti vermeyebiliyor ve direkt karaciğer sirozu veya karaciğer kanseri tanısı alınabiliyor. Belirti verdiğinde ise aşağıda yer alan yakınmalarla kendini gösteriyor.
- Aşırı halsizlik
- İştahsızlık
- Göz aklarında sararma
- Kilo kaybı
- Karında şişkinlik (karın içinde su birikmesine bağlı)
- Bacaklarda ödem
- Kanamanın zor durması
- Kanlı kusma
- Baş ağrısı ve vücut ağrıları
- Mide bulantısı ya da kusma
- İshal
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
- Kolay kanama ve morarma
Hepatit B Teşhisi Nasıl Konulur?
Kan Testleri:
Hepatit B teşhisi genellikle kan testleriyle yapılır. Kan testleri, virüsün varlığını, vücudun virüse karşı ürettiği antikorları ve karaciğer fonksiyonlarını değerlendirir. Yaygın olarak kullanılan kan testleri şunlardır:
- HBsAg (Hepatit B yüzey antijeni): Bu test, aktif enfeksiyonu belirler.
- Anti-HBs (Hepatit B yüzey antikoru): Bağışıklığın gelişip gelişmediğini gösterir.
- Anti-HBc (Hepatit B çekirdek antikoru): Geçmiş veya mevcut enfeksiyonu belirler.
Karaciğer Fonksiyon Testleri:
Bu testler, karaciğerin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için kullanılır. Yüksek seviyelerde karaciğer enzimleri, karaciğer hasarını gösterebilir. En yaygın kullanılan testler arasında ALT (alanin aminotransferaz) ve AST (aspartat aminotransferaz) bulunur.
PCR Testi (Polimeraz Zincir Reaksiyonu):
Bu test, Hepatit B virüsünün DNA'sını tespit eder ve virüsün miktarını belirler. PCR testi, enfeksiyonun aktif olup olmadığını ve tedaviye yanıtı değerlendirmek için kullanılır.
Karaciğer Biyopsisi:
Nadir durumlarda, karaciğer hasarının derecesini belirlemek için karaciğer biyopsisi yapılabilir. Bu işlem sırasında, ince bir iğne ile karaciğerden küçük bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir.
Fibroscan (Elastografi):
Karaciğerin sertliğini ve fibrozisini değerlendirmek için kullanılan bu non-invaziv yöntem, biyopsiye alternatif olarak düşünülebilir. Fibroscan, ultrason benzeri bir cihazla karaciğerin sertliğini ölçer.
Erken Teşhisin Önemi
Hepatit B'nin erken teşhisi, hastalığın ilerlemesini önlemek ve komplikasyon riskini azaltmak için kritiktir. Erken teşhis, hastaların uygun tedavi ve yönetim planları ile yaşam kalitesini artırmalarına yardımcı olur.
Kimler Test Edilmeli?
- Risk grupları: Hepatit B taşıyıcıları ile yakın temas edenler, sağlık çalışanları, uyuşturucu bağımlıları, HIV pozitif kişiler ve doğum öncesi dönemde hamile kadınlar düzenli olarak test edilmelidir.
- Belirti gösterenler: Sarılık, karın ağrısı, koyu renkli idrar ve kronik yorgunluk gibi belirtiler yaşayanlar mutlaka test edilmelidir.
Hepatit B Tedavisi
Kısa süreli (akut) Hepatit B için genellikle özel bir tedaviye ihtiyaç duyulmuyor, ancak şikayetleri hafifletmek için ilaçlar verilebiliyor. Uzun süreli (kronik) hepatit B, genellikle virüsü kontrol altında tutmak için ilaçla tedavi ediliyor.
İlaç tedavisinde amaç; Hepatit B virüsünün çoğalmasını ve bu yolla virüsün karaciğere zarar verici etkisinin en aza indirilmesidir.
Hepatit B Nasıl Önlenir?
Hepatit B hastalarının ve taşıyıcı kişilerin aşağıdakilere dikkat etmesi gerekmektedir:
- Korunmasız cinsel ilişkiye girmeyin.
- Başka kişilerle iğne ya da diğer kan taşıyabilecek, dış fırçası, tırnak makası, jilet gibi aletleri paylaşmayın.
- Enfeksiyonun bulaşmasını önlemek için birlikte yaşadığınız kişilerin aşı olmasını sağlayın.
- Dengeli beslenmeye özen gösterin (Hepatit B için özel bir beslenme şekli yoktur).
- Alkolden kaçının. Alkol, karaciğer hasarının önemli bir nedenidir.
- Çocuğunuzun aşı takvimini aksatmayın
- Bebek sahibi olmayı planlıyorsanız hekiminize danışın.
Hepatit B hastalarının ve taşıyıcılarının sağlıklı çocukları olması mümkündür ancak bunun için gebelik ve doğum esnasında bir takım önlemler alınması gerekebilir. Bu nedenle eğer hepatit B hastalığınız varsa veya taşıyıcıysanız, hekiminize danışarak, onu bu durumdan haberdar etmeniz önemlidir.
Hepatit B Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Hepatit B Taşıyıcısı Kaç Yıl Yaşar?
Hepatit B taşıyıcıları, özellikle kronik hale gelen enfeksiyonlar söz konusu olduğunda, yaşam süreleri ciddi komplikasyonlara bağlıdır. Kronik hepatit B, karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gibi ciddi karaciğer hastalıklarına yol açabilir. Ancak, düzenli tıbbi takip ve uygun tedavi ile birçok kişi uzun ve sağlıklı bir yaşam sürebilir. Kronik enfeksiyonların yönetimi, karaciğer fonksiyonlarının düzenli kontrolü ve gerekirse antiviral tedavi ile sağlanabilir.
Hepatit B'den Nasıl Kurtulabilirim?
Hepatit B enfeksiyonundan tamamen kurtulmak, özellikle kronik enfeksiyonlarda, mümkün değildir. Ancak akut hepatit B enfeksiyonları genellikle bağışıklık sistemi tarafından temizlenir. Kronik hepatit B'nin tedavisi için antiviral ilaçlar kullanılabilir, bu ilaçlar virüsün çoğalmasını yavaşlatır ve karaciğer hasarını azaltır. Ayrıca, karaciğer transplantasyonu ileri vakalarda bir seçenek olabilir.
Hepatit B Hastalığı Nedir?
Hepatit B, karaciğeri etkileyen ve HBV virüsü tarafından neden olunan bir enfeksiyondur. Enfeksiyon akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olabilir. Akut hepatit B genellikle birkaç ay içinde iyileşir, ancak kronik enfeksiyon karaciğer hasarına, siroza ve karaciğer kanserine yol açabilir.
Hepatit B Taşıyıcısı ve Hastası Arasındaki Fark Nedir?
Hepatit B taşıyıcısı, virüsü vücudunda bulunduran ancak semptom göstermeyen kişidir. Hastalar ise virüsün neden olduğu semptomları yaşar ve genellikle karaciğer hasarı gibi komplikasyonlar görülür. Taşıyıcılar da enfekte oldukları için virüsü başkalarına bulaştırma potansiyeline sahiptir.
Hepatit B Bulaşma Yolları Nelerdir?
Hepatit B, enfekte kişinin kanı, tükürüğü, menisi veya vajinal sıvıları ile temas yoluyla bulaşır. Yaygın bulaşma yolları arasında korunmasız cinsel ilişki, enfekte iğnelerin paylaşılması, doğum sırasında anneden bebeğe bulaşma ve sağlık çalışanları için iğne yaralanmaları bulunur.
Hepatit B Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Hepatit B aşısı genellikle doğumdan hemen sonra, 1-2 ay ve 6-18 ay arasında üç doz halinde yapılır. Aşı ayrıca, 19-59 yaş arası yetişkinler ve yüksek risk altındaki diğer gruplar için de önerilmektedir.
Hepatit B Aşısı Kaç Yıl Korur?
Hepatit B aşısı, bağışıklık sistemini uzun yıllar boyunca korur. Çoğu insan için bu koruma ömür boyu sürer, ancak bazı durumlarda bağışıklık seviyeleri zamanla azalabilir ve takviye dozlarına ihtiyaç duyulabilir.
Hepatit B Aşısı 2. Doz Gecikirse Koruyuculuk Azalır Mı?
Hepatit B aşısının dozları arasında gecikme olursa, tam koruma sağlanamayabilir. Ancak, aşı takvimine geri dönerek eksik dozları tamamlamak hala koruyuculuk sağlar ve tam korumaya ulaşmayı mümkün kılar.
Hepatit B Aşısı Neden Yapılır?
Hepatit B aşısı, HBV enfeksiyonunu önlemek için yapılır. Aşı, vücudun virüse karşı bağışıklık kazanmasını sağlar ve ciddi karaciğer hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur.
Hepatit B Tedavisi Var Mı?
Hepatit B için kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte, hastalığın yönetimi ve komplikasyonların önlenmesi için antiviral ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar virüsün çoğalmasını engeller ve karaciğer hasarını azaltır. İleri vakalarda karaciğer nakli bir seçenek olabilir.