Perkütan gastrostomi ameliyatı hakkında bilmeniz gerekenler
Gastrostomi kısaca, beslenme amacıyla, midenin karın duvarının ağızlaştırılması anlamına gelir. Bu sırada, beslenmeyi sağlayabilmek için, midenin ağızlaştırıldığı yerden midenin içine doğru bir tüp (sonda, kateter) yerleştirilir. Böylelikle doğrudan mide içine beslenme yolu açılmış olur.
Perkütan gastrostomi ameliyatı nasıl yapılır?
Gastrostomi tüpünün temel olarak üç takılma yöntemi vardır. Her üçünde de genel anestezi gerekli olur: Birinci yöntem olan (Perkütan Endoskopik Gastrostomi) PEG’de endoskopik olarak ağızdan giren bükülebilir bir endoskop aracılığıyla mideye ilerlenir. Bu sırada karın derisinden midenin içine doğru bir iğne aracılığıyla kalın özel bir ip sokulur. Endoskop ile bu ip ağızdan alınır ve özel bir gastrostomi tüpünün ucu bu ipe bağlanarak mideye gönderilir. Son olarak, karın derisinden sokulan ip geri çekilerek tüpün arkasının karın duvarından dışarı çıkması sağlanır. Böylelikle karın duvarı ile midenin içi arasına tüp yerleştirilmiş olur.
Laparoskopik gastrostomi ameliyatı
Bir diğer yöntem olan laparoskopik gastrostomi yönteminde ise tüp kapalı ameliyatla takılır. Göbekten özel ışıklı bir kamera karnın içine yerleştirilir ve karın duvarında küçük bir delik açılıp, mide karın duvarına ağızlaştırılarak midenin içine tüp yerleştirilir.
Son yöntem ise açık ameliyatla gastrostomi yöntemi olarak adlandırılır. Karın üst kısmına 3-4 cm’lik bir kesi yapılarak gastrostomi uygulanır.
Gastrostomi, PEG adı verilen endoskopik yöntem ya da laparoskopik yöntem ile yapılırsa genellikle aynı gün ya da ertesi gün kullanılmaya başlanabilir. Hasta, ameliyat sonrası birinci ya da ikinci gün, farklı bir durum yoksa taburcu edilebilir. Açık yöntemle yapıldığında bu durum 1-2 gün uzayabilir. Tüp takılma işlemiyle ile birlikte fundoplikasyon denilen reflü önleyici ameliyat da yapıldıysa, ameliyat sonrası genellikle 5-6 gün sonra taburcu olunur.
Gastrostomi ameliyatının tekrarı seyrek olarak gerekir
Gastrostomi, ister PEG adını verdiğimiz endoskopik yöntemle kapalı olarak yapılmış olsun isterse laparoskopik yöntem ya da tam açık yöntemle yapılmış olsun; seyrek olarak düzeltilmesi ya da tekrar yapılması gerekebilir. Ayrıca tedavi sonrası tüpü çekilen hastalarda, bazen yeniden gastrostomi yapmak gerekebilir.
Gastrostomi tüpleri ne sıklıkta değiştirilir?
Tüplerin değiştirilme sıklığı hastadan hastaya değişebilir. Aylar, hatta yıllar boyunca aynı tüple idare eden hastalar olduğu gibi birkaç haftada bir tüpü değiştirilenler de olabilir. Ne mutlu ki, günümüzde modern tüpler balonlu ve kolay değiştirilebilen tüplerdir. Hiçbir ağrı-acı olmadan; poliklinikte, hatta evde değiştirilebilirler. Ayrıca “buton” adı verilen karın duvarına bitişik ve kapaklı özel tüpler de vardır. Bunlar daha uzun dayanırlar. Daha estetiktir. Ancak kullanımı diğer tüpler kadar pratik olmayabilir.
Tüpün kalıcı ya da geçici olması; hangi hastalık ya da durum nedeniyle takıldığına bağlıdır. Pek çok durumda gastrostomi tüpü geçici olarak takılır ve belli bir süre sonra çıkartılır. Ancak bazı hastalıklarda kalıcıdır ve hasta ömür boyu bu tüp aracılığıyla beslenir. Ancak şurası unutulmamalıdır ki; beslenme insan için en önemli şeylerden biridir ve yutamayan bir hastanın burundan ya da ağızdan sonda ile beslenmesine kıyasla tüpten beslenmesi hem çok daha etkin, çok daha kolay, çok daha konforlu ve çok daha sorunsuzdur.
Gastrostomi tüpü kullananların yaşaması olası sorunlar
Tüpün girdiği yerde ufak tefek sorunlar sık rastlanılan durumlardır. Bunlar arasında en sık görülenler kızarıklık, kabarıklık, et parçasının çıkması, hafif kanamalar, küçük yaralar, sızdırma sayılabilir. Bunlar önemsiz sorunlardır ve basit tedavilerle halledilirler. Tüpün yanlışlıkla çıkması, beslemeyi engelleyecek derecede ciddi sızdırmalar, mideye giriş ağzının aşırı genişlemesi, derin yaralar, fazla kanama, büyük et parçaları gibi durumlarda hekime başvurulması önerilir.
Beslenmede mama tercih edin
Gastrostomi ile beslenmede ideal olan özel mamalarının verilmesidir. Günümüzde bunlar SGK ve özel sigortalar tarafından karşılanmaktadır. Ancak yine de blenderden geçirmek ve çorba kıvamına getirmek kaydıyla tüm besinler verilebilir. Bu durumda, tüpün tıkanmaması için besledikten sonra mutlaka su verilmelidir.
Gastrostomi tüpünden ilaç kullanımı
Haplar, ağızdan kesinlikle verilemiyorsa, ya ezilerek, mümkünse iki-üç parçaya bölünerek; kapsülse içindeki toz suya atılarak ya da hiçbiri olmuyorsa bütün halinde su ile tüpten verilmelidir.
Bunlara dikkat!
Gastrostomi ile beslenen çocukları olan ebeveynler çocuktaki gastrostomi tüpünün çevredeki cisimlere takılıp çıkmamasına dikkat edilmelidir. O nedenle, tüp çamaşırın içinde tutulmalı ve gerekirse bükmeden, kıvırarak saklanmalıdır. Yine de yanlışlıkla çıkarsa bir hekime danışılmalıdır.
