Gilbert Sendromu Nedir?
Gilbert sendromu, kanda bulunan bilirubin maddesi miktarının normal değerlerden yüksek olmasına bağlı gelişir. Karaciğerin, bilirubin maddesini işleyemediği durumlarda ise kalıtsal rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Kan hücrelerinin parçalanmasına yardımcı olan bilirubin, maddesi sarı renktedir. Karaciğer tarafından yağların emilmesi için üretilen bilirubin maddesi safrada yer alır. Bilirubin maddesinin ortalama değerinin 1, 2 ve altında olması gerekir. Bilirubin değerinin 2 ve üzerinde çıkması durumuna ise hiperbilirubinemi denir. Bu da hastaların vücudunun sarı veya turuncuya çalan bir renk almasına ve göz aklarının sararmasına yani sarılığa neden olur. Toplumda gilbert sendromunun görülme sıklığı yüzde %5 ila %8 arasındadır. 25 ila 35 yaş aralığında ortaya çıkan bu hastalık genellikle erkekleri daha fazla etkiler. Gilbert Sendromu Bulaşıcı Mıdır?Gilbert sendromu, genetik aktarımla birlikte doğumdan itibaren kişide olsa dahi, birey bu hastalığa sahip olduğunu ergenlik dönemine kadar fark etmeyebilir. Ergenlik döneminde bilirubin maddesinin artmasıyla birlikte yavaş yavaş gilbert sendromunun belirtileri ortaya çıkabilir. Gilbert sendromu anne ve babadan genetik aktarım yoluyla geçtiği için bulaşıcı bir hastalık değildir. Gilbert Sendromunun Risk Faktörleri Nelerdir?Gilbert sendromu olan kişiler bilirubin seviyelerinin artması hastalığın da tetiklenmesine neden olur. Bu nedenle gilbert sendromu tetikleyen risk faktörlerine karşı kişinin dikkat etmesi ve önlem alması gerekir. Gilbert sendromunu tetikleyen risk faktörleri arasında ise;
- Yoğun strese maruz kalma
- Travmalar
- Enfeksiyona bağlı gelişen hastalıklar
- İshal
- Vücudun uzun süre susuz kalması
- Mide bulantısı
- Kusma
- Regl dönemi
- Yoğun fiziksel aktivite
- Uzun süreli açlık bulunur.
Ayrıca gilbert sendromuna sahip olan kişilere, kandaki bilirubin maddesinin yükselmesine neden olduğu için alkollü ürünlerde de uzak durması tavsiye edilir. Alkol tüketimi hastalığın seyrinin değişmesine semptomların kötüye gitmesine ve hastanın sarılık atakları geçirmesine neden olabilir.
Gilbert Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Gilbert sendromu, anne ve babadan genetik aktarım sonucunda bebeğe geçen UGT1A1 genindeki mutasyonun bozulmasından dolayı kaynaklanır. UGT1A1 geni, hiperbilirubinemi veya yüksek bilirubin seviyesine neden olarak Gilbert sendromuna yol açar. Gilbert sendromuna sahip olan anne ve baba, bebeklerine bu hastalığı aktarabilir. Gilbert sendromunun görülme olasılığı kadınlara oranla, erkeklerde daha yüksek gözlemlenir.Gilbert Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Gilbert sendromu her zaman bir belirtiye neden olmayabilir. Gilbert sendromu olan hastaların yaklaşık olarak %30’undan herhangi bir semptom ve belirti gözlemlenmez. Çoğu insan, gilbert sendorumu hastalığına sahip olduğunu bilmeden yaşayabilir. Kişiler, hekim tarafından yapılan rutin kan testlerinde hastalığa sahip olduğunu öğrenirler. Gilbert sendromu bazı kişilerde herhangi bir belirtiye neden olmazken, bazı kişilerde ise kanda bilirubin birikmesi sonucunda;- Koyu sarı renkte idrar
- Yorgunluk
- Yüksek ateş
- Titreme
- İştah kaybı
- Karın ağrısı
- Mide krampları
- Stres
- İshal veya kabızlık
- Mide bulantısı ya da kusma
- Kendisi sürekli halsiz ve hasta hissetme
- Konsantrasyon sorunları
- Göz beyazlarının sarıya dönmesi şeklinde gözlemlenir.
- Karaciğerde ve safra kanallarında iltihap
- Safra kanallarının tıkanması
- Yalancı-sarılık
- Anemi
- Criggler-najar sendromu
- Dubin-Johnson sendromu
- Yalancı-sarılık gibi vücuttaki bilirubin değerinin yükselmesine neden olabilecek hastalıkların elenmesi gilbert sendromunun tedavisi açısından önemlidir.
Gilbert Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Gilbert sendromu vakalarının çoğunda altta yatan herhangi bir patolojik rahatsızlık bulunmadığı için bu hastalığın tedavi yapılmaz. Fakat bazı durumlarda yorgunluk, şiddetli karın ağrısı veya mide bulantısı gibi durumlarla karşılaşılabilir, bu durumda doktor tarafından önerilen ilaçlar veya yöntemler uygulanabilir.
Gilbert sendromu her ne kadar tedavi gerektirmeyen bir hastalık olsa da; aniden gelişen titreme, gastrointestinal sorunlar, yüksek ateş, koyu renkte idrar ve dışkı görülmesi gibi durumlarda, kişinin en kısa sürede hekimiyle görüşmesi tavsiye edilir. Bunun dışında; gilbert sendromuna sahip olan kişiler, hastalığın tetiklememesi adına yaşam tarzında yapacağı bazı küçük ve basit değişikliklerle hastalığın seyrini yavaşlatabilir veya önleyebilir. Bu değişiklikler ise;
Uyku Düzenine Dikkat EtmekGilbert sendromuna sahip olan kişilerin gece uykularına dikkat etmesi ve en az 7 ila 8 saat kadar uyuması önerilir. Düzenli uyku, kişinin stres ve yorgunluk faktörü açısından da oldukça önemlidir.
Fiziksel Aktivitelere DikkatHastalığa sahip olan kişilerin uzun süreli egzersiz, spor veya yorucu aktivitelerden kaçınması gerekir. Hasta, uzun süreli antrenmanlar yerine 10 ila 30 dakika arasında orta seviyeli programları tercih edebilir.
StresYine, stres faktörü de gilbert sendromunu tetikleyen unsurlardan biridir. Bu nedenle gilbert sendromuna sahip olan kişilere stresten uzak durması önerilir. Stresle başa çıkmak için gevşeme teknikleri veya hastanın kendini iyi hissetmesine ve rahatlamasına yardımcı olacak aktiviteler yapması önerilir.
İlaç KullanımıGilbert sendromunda ilaç kullanımı da son derece önemli bir faktördür. Kolesterol ilaçları, kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları, karaciğer hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar, HIV (aids) tedavisinde kullanılan ilaçlar veya düzenli olarak kullandığınız ilaçlar da kişinin sarılık atakları geçirmesine neden olabilir. Kişinin düzenli kullanıldığı veya yeni kullanılmaya başlayacağı ilaçlar varsa eğer, bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir hekime danışmalıdır. Bazı ilaçların içinde bulunan etken maddeler hastalığa etki edebileceği için bir hekime danışılmadan kullanılmamalıdır.
Gilbert Hastalığı Olanlar Nasıl Beslenmeli?Dengeli beslenme sadece gilbert sendromu için değil kişinin genel sağlığı açısından da oldukça faydalıdır. Gilbert sendromuna sahip olan kişilerin düzenli beslenmesi ve besin öğünlerinde sıklıkla taze meyve ve sebzeye yer vermesi tavsiye edilir. Yine, kişilere öğün atlamaması ve kalori açısından düşük diyetlerden uzak durması da tavsiye edilir.
Sıvı TüketimiGilbert sendromuna sahip olan kişilerin gün içinde en az 2, 5 ila 3 litre arasında sıvı tüketmesi önerilir. Aynı zamanda gün içinde bol sıvı tüketilmesi kişilerde dehidrasyonun önüne geçmeye yardımcı olur.
Alkol TüketimiGilbert sendromuna sahip olan kişilere, kandaki bilrubin maddesinin yükselmesine neden olduğu için alkollü ürünler kullanmaması tavsiye edilir. Genel olarak karaciğer hastalığına sahip olan tüm kişilerin alkollü ürünlerden uzak durması gerekir.