FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Üre Nedir?
Üre, vücudumuzdaki protein metabolizmasının bir ürünü olan ve böbrekler tarafından kanın süzülmesi sırasında atılan azot içerikli atık bir maddedir. Genellikle bir kan testi olarak yapılır ve bu test, böbreklerin ne kadar iyi çalıştığı hakkında önemli bilgiler sağlar.
Biyolojik olarak vücut, proteinleri kullanarak büyüme, onarım ve diğer hayati fonksiyonları gerçekleştirir. Bu süreçte, proteinler amino asitlere parçalanır ve bu parçalanma sırasında üre olarak bilinen atık bir ürün oluşur. Üre, karaciğerde üretilir ve kan yoluyla taşınarak böbreklere ulaşır. Böbrekler, üreyi süzerek idrarla vücuttan atar. Dolayısıyla üre, idrar oluşumunda ve idrarın yoğunluğunda önemli bir rol oynar. Bu süreç, böbreklerin fonksiyonel kapasitesini yansıtan önemli bir göstergedir.
Üre (BUN) Testi Nedir?
Üre (BUN) testi, kanınızdaki üre miktarını ölçen tıbbi bir testtir. Türkçe’de Kan Üre Azotu olarak da adlandırılır ve İngilizce blood urea nitrogen teriminin kısaltması olan BUN şeklinde de yazılır. Proteinlerin ve diğer önemli bileşiklerin metabolize edilmesi sonucunda oluşan bir atık maddesidir ve böbrekler tarafından filtrelendikten sonra idrarla vücuttan atılır. Bu test, genellikle böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Böbreklerin düzgün çalışıp çalışmadığını anlamak için yapılan bu test, aynı zamanda dehidrasyon, yüksek protein diyetleri veya diğer tıbbi koşullar gibi çeşitli durumları belirlemek için de kullanılabilir.
Üre (Bun) Testi Ne İçin Yapılır?
Böbrek Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi
Test, böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için kullanılır. Böbrekler, kanı süzerek zararlı atık maddeleri ve fazla sıvıyı idrar olarak vücuttan atmaktan sorumludur. Üre düzeyinin yüksek olması, böbreklerin bu maddeleri etkili bir şekilde süzemediğini gösterebilir.
Diğer Sağlık Durumlarının Tespiti
Yüksek protein diyetleri, şiddetli dehidrasyon, üre üretimini artıran bazı ilaçlar veya tıbbi durumlar üre seviyelerini etkileyebilir. Bu test, bu tür faktörlerin etkisini değerlendirmeye yardımcı olabilir.
Tedavi Yanıtlarının İzlenmesi
Böbrek hastalığı gibi durumlar için uygulanan tedavilerin etkinliğini izlemek amacıyla da üre bun testi kullanılabilir.
Kan Üre Azotu (BUN) Testi: Neden Yapılır?
Kan üre azotu testi (BUN testi), böbreklerinizi ve bunların ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için sıklıkla kullanılan bir testtir. Doktorunuz böbrek hastalığınız olabileceğinden şüpheleniyorsa veya böbrek yetmezliğinizi takip etmek istiyorsa bu testi isteyebilir.
BUN testi şu durumlarda yapılabilir:
- Böbrek hastalığı veya hasarı olup olmadığınızın araştırılması
- Diyabet veya yüksek tansiyon gibi kronik bir rahatsızlığınız varsa böbrek fonksiyonunuzun değerlendirilmesi
- Hemodiyaliz veya periton diyalizi gibi diyaliz tedavisinin etkinliğini belirlemeye yardımcı olmak için
BUN testi tek başına herhangi bir hastalığı teşhis etmese de karaciğer hasarı, idrar yolları tıkanıklığı, kalp yetmezliği veya gastrointestinal kanama gibi diğer durumların teşhisine yardımcı olmak için yapılan kan tetkiklerinden biri olarak
Eğer böbrek sorunları ana endişe ise, kanınız üre azotu düzeyleri açısından test edilirken kreatinin seviyeleri de muhtemelen ölçülecektir. Kreatinin, sağlıklı böbreklerin idrar yoluyla vücudunuzdan filtrelediği başka bir atık üründür. Yüksek kreatinin seviyeleri böbrek hasarının bir işareti olabilir.
Doktorunuz ayrıca böbreklerinizin kanınızdan ne kadar iyi atık temizlediğini de test edebilir. Bunu yapmak için, glomerüler filtrasyon hızı (GFR) tahmini hesaplamak üzere kan örneği alabilirsiniz. GFR, böbrek fonksiyonunuzun sahip olduğunuz yüzdeyi tahmin eder.
Ne Zaman Üre (BUN) Testi Yaptırılmalıdır?
Eğer belirli şikayetleriniz varsa ya da herhangi bir belirti göstermeden böbreklerinizin sağlığı ile ilgili bilgi edinmek istiyorsanız üre (BUN) testi yaptırabilirsiniz.
Test Sonuçları
Yüksek BUN seviyeleri, böbrek yetmezliği, üretral tıkanıklık, şok, dehidrasyon, aşırı protein alımı veya ciddi yanıklar gibi durumları işaret edebilir. Düşük BUN seviyeleri ise karaciğer hastalıkları, aşırı hidrasyon veya düşük protein diyeti gibi sebeplerden kaynaklanabilir. Her iki durumda da, anormal BUN değerleri detaylı bir sağlık değerlendirmesi ve uygun tıbbi müdahale gerektirir.
Üre Yüksekliği
Tanım ve Nedenler
Üre yüksekliği, kanınızdaki üre düzeyinin normalden daha yüksek olması durumudur. Bu durum, genellikle böbrek fonksiyon bozukluğunun bir işareti olarak kabul edilir. Böbrekler, kanı süzemez ve üre gibi atık maddeleri etkili bir şekilde idrar yoluyla atamazsa, bu maddeler kan dolaşımında birikir. Üre yüksekliğine yol açabilecek diğer nedenler arasında şunlar bulunur:
- Şiddetli dehidrasyon
- Yüksek protein diyetleri
- Üre üretimini artırıcı durumlar (örneğin, ciddi enfeksiyonlar veya yüksek katabolizma)
- Böbrek yetmezliği veya böbrek hastalıkları
- İdrar yolları tıkanıklığı
Belirtiler
Yüksek üre düzeyleri genellikle belirgin semptomlara yol açmaz; ancak, temelde yatan böbrek hastalığı ilerledikçe semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlar arasında yorgunluk, iştah kaybı, bulantı, kusma, kaşıntı ve soluk cilt bulunabilir.
Tedavi
Tedavi, altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. Dehidrasyon varsa sıvı ve elektrolit dengesinin düzeltilmesi, böbrek hastalığı söz konusuysa ilaç tedavisi veya diyet değişiklikleri gibi yöntemler uygulanabilir.
Üre Düşüklüğü
Üre düşüklüğü, kanınızdaki üre düzeyinin anormal derecede düşük olması durumudur. Bu durum genellikle yetersiz protein alımı, aşırı hidrasyon, karaciğer hastalıkları veya karaciğerin düzgün çalışmaması gibi nedenlerle ortaya çıkar. Ayrıca, gebelik sırasında da üre seviyeleri düşebilir.
Belirtiler
Düşük üre seviyeleri genellikle belirgin semptomlara neden olmaz, ancak temelde yatan karaciğer hastalığı veya beslenme eksiklikleri gibi durumlar kendi belirtilerine sahip olabilir.
Tedavi
Tedavi, düşük üre seviyelerinin nedenine bağlı olarak değişir. Eğer neden yetersiz protein alımıysa, diyetin iyileştirilmesi önerilir. Karaciğer hastalığı varsa, uygun tıbbi tedavi gerekebilir. Tedavi planı genellikle bir sağlık profesyoneli tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme sonrası belirlenir.
Normal Üre Değerleri
Normal üre değerleri ergenlik dönemine kadar genellikle 7 ila 20 mg/dL (miligram per/ desilitre) arasında değişir. Ancak bu değerler laboratuvardan laboratuvara ve kullanılan ölçüm yöntemlerine göre farklılık gösterebilir.
Çocuklarda ve yaşlılarda bu değerler biraz farklı olabilir, ve çocukların büyüme evreleri veya yaşlı bireylerin genel sağlık durumları göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, gebelik durumunda da üre seviyeleri doğal olarak daha düşük olabilir. Bu sebeple, üre düzeylerinin değerlendirilmesi her zaman bireysel sağlık durumunuzu ve diğer etkileyici faktörleri göz önünde bulundurarak yapılmalıdır.
- 1-17 yaş aralığında : 7-20 mg/dL
- Yetişkin kadınlarda : 6-21 mg/dL
- Yetişkin erkeklerde : 8-24 mg/dL