Nefroloji

Nefroloji Nedir?

Nefroloji, böbrek bozukluklarından etkilenen hastaların tanı ve tedavisine odaklanan bir tıp alanıdır. Akut böbrek hasarı veya genellikle diyaliz veya böbrek nakli yoluyla total böbrek replasmanı gerektiren geç evre kronik böbrek hastalığı da dahil olmak üzere organı etkileyen tüm tıbbi durumları kapsar.

Herhangi bir hastalığın veya sağlık sorununun böbreklerin işleyişini etkilemesi ve böbreklere zarar vermesi, böbrek yetmezliği veya kanser gibi yaşamı tehdit eden durumlara neden olabilir. Nefroloji böbreklerin normal işleyişinin ve hastalıklarının analiziyle ilgilenir.

Birinci basamak doktorları, hastalarını aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı nefroloji ana bilim dalına yönlendirir:

• Kontrolsüz yüksek tansiyon
• Böbrek taşı
• Kronik böbrek hastalığı (KBH)
• Böbrek yetmezliği veya ani böbrek fonksiyon kaybı
• Böbrek nakli
• Hematüri veya idrarda kan
• Proteinüri veya protein kaybı, özellikle idrarda albümin
• Kronik veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Elektrolit bozuklukları
• Nefrit
• Diyaliz komplikasyonları
• Bazı otoimmün hastalıklar
• Polikistik böbrek hastalıkları
• Böbrek kanseri
• Mesane kanseri
• Üretra kanseri
• Böbreklerdeki kan damarı ağlarını etkileyen böbrek damar hastalıkları

Nefroloji Neye Bakar?

Nefroloji, böbrek hastalıklarının teşhis ve tedavisi ile ilgilenen tıp dalıdır. Böbrekler, vücudumuzdaki atık ürünlerin ve fazla sıvıların idrar yoluyla atılmasında kritik bir rol oynar. Ayrıca, kan basıncının düzenlenmesi, elektrolit dengesinin sağlanması ve kanın temizlenmesi gibi önemli işlevleri vardır. Nefrologlar, böbreklerin bu hayati fonksiyonlarını korumak ve hastalıkları tedavi etmek için çalışırlar.

Böbrek hastalıkları, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir ve birçok farklı belirtisi olabilir. Nefroloji uzmanları kronik böbrek hastalığı, akut böbrek yetmezliği, glomerülonefrit, nefrotik sendrom, böbrek taşları, böbrek kistleri ve böbrek enfeksiyonları gibi durumları teşhis eder ve tedavi eder. Kronik böbrek hastalığı, böbrek fonksiyonlarının yavaş yavaş bozulduğu ve geri dönüşü olmayan bir durumdur. Bu hastalığın tedavisinde, ilerlemenin yavaşlatılması ve böbrek yetmezliğinin önlenmesi hedeflenir.

Nefroloji Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Nefroloji, dahiliyenin bir parçası olarak böbrek ve idrar sistemi hastalıkları ve bozukluklarıyla ilgilenir. Bu hastalıklar, çoğunlukla az sayıda belirti ve semptomla kendini gösterir. Bu nedenle hastalıkların tespit edilmesi zordur ve tanı, genellikle hastalığın ileri evresinde konur.

Yaygın nefroloji hastalıkları belirtileri arasında aşağıdakiler bulunur:

• İdrarda kan
• Şişmiş gözler, el ve ayak bilekleri
• Köpüren idrar
• Yorgunluk ve bilinç bulanıklığı
• İştahsızlık
• Mide bulantısı
• Daha sık tuvalete çıkma ihtiyacı
• Kuru ve kaşıntılı cilt
• Kas krampları
• Uyku sorunları

Nefroloji Muayenesi Hakkında Bilgiler

Nefrologlar, böbrek hastalıklarının tanısında önemli rol oynar. Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek ve herhangi bir anormalliği belirlemek için kan ve idrar testleri de dahil olmak üzere çeşitli teşhis testlerinden yararlanır. Bu testler yapıldıktan sonra doktor, ciddi vakalarda son dönem böbrek yetmezliği olduğunu ve diyaliz adı verilen bir işleme ihtiyaç duyulduğunu belirleyebilir.

Nefroloji muayenesi sırasında aşağıdakiler istenebilir:

• Evresi belirsiz kaldığında, bir bozukluğun tanısını yapmak için böbrek biyopsisi
• İdrar yollarının ultrason taraması ve ara sıra böbrek kan damarlarının incelenmesi
• Kitle lezyonlarından şüphelenildiğinde veya nefrolitiazis tanısına yardımcı olması için BT taraması
• Böbrek fonksiyonunun doğru ölçümü için sintigrafi ve renal arter hastalığı tanısı için MAG3 taramaları
• Kan damarlarının etkilenebileceği durumlarda anjiyografi veya manyetik rezonans görüntüleme

Böbrek görüntüleme testleri; röntgen, CT taramaları ve ultrasonları içerir. Böbrek fonksiyon testleri ise glomerüler filtrasyon hızını belirlemek için yapılır ve kan testleri ve idrar testlerini içerir. Böbreğin durumunun daha net anlaşılması için biyopsi yapmak üzere böbrekten küçük bir örnek de alınabilir.

24 saatlik idrar örneğinin toplanması, böbreğin filtreleme kapasitesi ve bazı böbrek hastalığı türlerinde protein kaybı miktarı hakkında değerli bilgiler verebilir. Bununla birlikte, kronik böbrek hastalığı durumunda 24 saatlik idrar örnekleri almak yerine protein ve kreatinin içeren spot idrar oranı takip edilebilir.

Hepatit B veya hepatit C gibi bazı sistemik hastalıkları, lupusserolojileri, amiloidoz veya multipl miyelom gibi paraproteinemileri veya böbrek yetmezliğine yol açan diğer çeşitli sistemik hastalıkları keşfetmek için daha özel testler istenebilir.

Nefroloji Muayenesi Nasıl Yapılır?

Nefrolojik muayene sırasında böbrek hastalığından şüphelenildiğinde, bunun hangi hastalık olduğunun tespiti için gerekli laboratuvar ve radyolojik tetkikler yapılır. Bir nefrolog, böbrek fonksiyonlarının daha da kötüleşmesini önlemek için önceden bilinen böbrek hastalıkları olan hastaların yanı sıra böbrek fonksiyonunun değiştirilmesi ile tedavi edilen hastaları ve böbrek nakli yapılan hastaları da izler.

Yüksek tansiyon ve şeker hastalığı gibi en yaygın iç hastalıklardan bazıları ciddi böbrek hasarına yol açabilir ve bu durumda replasman tedavisi (diyaliz veya transplantasyon) olmadan yaşam mümkün olmaz.

İdrar yollarının tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonları gibi yaşamı doğrudan tehdit etmeyen bazı hastalıklar, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler ve tüm sonuçlarıyla birlikte antimikrobiyal tedavinin sıklıkla kullanılmasına neden olur. Bu tür hastalarda nefroloji hastalıklarının sebebini tanıyıp ortadan kaldırmaya yönelik detaylı bir tedavi gerekir.

Nefroloji bölümünde tanı ve testler

Nefroloji bölümü, böbrek hastalıklarının tanı ve tedavisi üzerine odaklanmış bir tıp dalıdır. Bu bölümde uygulanan tanı ve testler, böbreklerin sağlığını değerlendirmek ve olası hastalıkları tespit etmek için hayati önem taşır. Nefroloji uzmanları, hastaların böbrek fonksiyonlarını incelemek ve doğru teşhis koymak için çeşitli testler ve görüntüleme yöntemleri kullanırlar.

Kan testleri, nefroloji bölümünde en sık uygulanan tanı yöntemlerinden biridir. Kreatinin ve kan üre nitrojeni (BUN) seviyeleri, böbrek fonksiyonlarının genel durumunu anlamak için ölçülür. Kreatinin, kas metabolizmasının bir yan ürünü olup böbrekler tarafından filtrelenir. Yüksek kreatinin seviyeleri, böbrek fonksiyonlarında bir azalmaya işaret edebilir. BUN ise protein metabolizmasının bir yan ürünü olup, böbreklerin filtreleme kapasitesini gösterir.

İdrar testleri de böbrek sağlığını değerlendirmede önemli bir rol oynar. İdrar analizi, idrardaki protein, kan, glukoz ve diğer anormal maddelerin varlığını tespit etmek için yapılır. Proteinüri, yani idrarda protein bulunması, böbrek hasarının bir işareti olabilir. Mikroalbuminüri testi, diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalıkları olan hastalarda erken böbrek hasarını tespit etmek için kullanılır.

Görüntüleme testleri, böbreklerin yapısal durumunu ve anormalliklerini değerlendirmek için kullanılır. Ultrason, böbreklerin boyutunu, şeklini ve kistler veya tümörler gibi anormallikleri incelemek için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ise daha detaylı görüntüler sağlayarak böbrek taşı, tümör veya damar anormallikleri gibi durumların tespitinde yardımcı olabilir.

Biyopsi, daha kesin bir tanı koymak için böbrek dokusunun küçük bir örneğinin incelenmesini içeren bir prosedürdür. Lokal anestezi altında ince bir iğne ile yapılan böbrek biyopsisi, glomerulonefrit, böbrek yetmezliği ve diğer böbrek hastalıklarının nedenlerini belirlemek için kullanılabilir. Biyopsi sonuçları, tedavi planının belirlenmesinde önemli bir rol oynar.

Nefroloji bölümünde uygulanan diğer testler arasında elektrolit seviyelerinin ölçülmesi, glomerüler filtrasyon hızı (GFR) hesaplaması ve kreatin klirensi testi bulunur. Elektrolit testleri, sodyum, potasyum ve kalsiyum gibi minerallerin seviyelerini kontrol ederek böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesine yardımcı olur. GFR, böbreklerin ne kadar iyi çalıştığını gösteren bir ölçümdür ve böbrek yetmezliğinin derecesini belirlemek için kullanılır. Kreatin klirensi testi ise kreatinin böbreklerden ne kadar hızlı temizlendiğini belirleyerek böbrek fonksiyonlarını değerlendirmede kullanılır.

Nefroloji Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Tanı konulduktan sonra nefroloji bölümü, hastanın durumuna göre kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturur. Bu planlar, genellikle yaşam tarzı değişikliklerini, ilaçları ve bazı durumlarda tıbbi prosedürleri içerir.

• Kronik Böbrek Hastalığının (KBH) Yönetimi: Nefroloji bölümü olan hastaneler, özellikle zaman içinde böbrek fonksiyonunun kademeli olarak kaybıyla karakterize edilen bir durum olan KBH'nin yönetimiyle ilgilenir. Hastaların böbrek sağlığını izler ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak tedaviler planlar.
• Diyaliz: İlerlemiş böbrek hastalığı olan hastalar için nefrologlar, böbreğin filtrasyon fonksiyonunu taklit eden, yaşamı sürdüren bir prosedür olan diyaliz tedavisini önerebilir. Hastaların uygun diyaliz türünü almasını ve ortaya çıkabilecek komplikasyonları yönetmesini sağlar.
• Böbrek Nakli: Nefrologlar, böbrek nakli ekibinin birer üyeleridir. Potansiyel böbrek nakli alıcılarını değerlendirir, ameliyat öncesi ve sonrası bakımlarını denetler ve donörler ile alıcılar arasındaki uyumluluğu sağlar.
• Hipertansiyon Yönetimi: Yüksek tansiyon (hipertansiyon) böbrek sorunlarının yaygın bir nedenidir. Nefrologlar, böbrek hasarını ve buna bağlı komplikasyonları önlemek için hipertansiyonu yönetme konusunda uzmandır.
• Elektrolit ve Asit-Baz Dengesi: Vücudun elektrolit ve asit-baz dengesini korumak genel sağlık için çok önemlidir. Nefroloji uzmanı, böbrek fonksiyon bozukluğundan kaynaklanabilecek dengesizlikleri teşhis ve tedavi eder.
• Hastaları Eğitmek: Nefrologlar, böbrek hastalığını önlemek ve mevcut koşulları etkili bir şekilde yönetmek için hastaları diyet önerileri, sıvı alımı ve yaşam tarzı değişiklikleri dahil olmak üzere böbrek sağlığı konusunda eğitir.

Nefroloji Uzmanlarından Böbrek Sağlığını Korumak İçin Öneriler

Diyabet Kontrolü

Diyabet, böbreklerin artık çalışmadığı böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenidir. Diyabeti kontrol altına almak, böbrek yetmezliği riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Şeker hastası olan kişilere kan şekerinin kontrol altında tutulması için ilaç reçete edilebilir. Ayrıca düzenli kan şekeri takibi, sağlıklı beslenme ve egzersiz önerilebilir.

Yüksek kan basıncı

Yüksek tansiyon veya hipertansiyon, böbrek yetmezliğinin ilerlemesine katkıda bulunabilir. Yüksek tansiyon böbreklerdeki kan damarlarına zarar vererek organların vücuttan atık ve fazla sıvıyı uzaklaştırma yeteneğini engelleyebilir. Aşırı sıvı da kan basıncını artırabilir.

Nefroloji servisi, kan basıncını düşürmek için ilaç reçete edebilir. Ayrıca gerekirse kilo vermeyi, daha fazla egzersiz yapmayı, alkol tüketimini sınırlamayı ve sigarayı bırakmayı da önerebilir. Meyve, sebze, balık, kuruyemiş, baklagiller ve zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar açısından zengin bir diyet ile kan basıncı kontrol altında tutulabilir.

Stresi azaltmak, aynı zamanda kan basıncını düşürmeye de yardımcı olabilir. Uzmanlar, stresi azaltmak için akupunktur, masaj ve meditasyon dahil bütünleştirici terapiler önerebilir.

Beslenme Alışkanlıkları

Böbrek hastalığı teşhisi konmuş kişiler için uygun bir beslenme düzeni önemlidir. Diyabet gibi diğer durumların yanı sıra böbrek fonksiyon düzeyi de dikkate alınarak bir beslenme rutini oluşturulabilir.

Doktor, ayrıca böbrekler düzgün çalışmadığında vücutta birikerek sıvı tutulmasına neden olabilecek sodyum veya tuz alımının azaltılmasını da önerebilir. Bu, bacaklarda ve karında şişmeye ve kan basıncının yükselmesine neden olabilir.

Ailenizde böbrek sorunları, yüksek tansiyon veya şeker hastalığı öyküsü varsa, böbrek hastalığı için yıllık kontrollerden geçmeniz faydalı olabilir. Sağlıklı böbreklerinizi korumanız veya hasta böbreklerinizi iyileştirmeniz için hemen size en yakın Acıbadem Hastanemizden Nefroloji randevusu alabilirsiniz.