Omuz Yırtığı Nedir?
Omuz eklemi diğer eklemlerden farklı olarak büyük oranda kaslardan oluşmaktadır. Bu kaslar eklemi yerinde tutar ve de omuza hareket verir. Omuz eklemi kemik desteği zayıf olduğu için dışarıdan yüklenmelerle yaralanmaya açıktır. İşte bu yüklenmeler neticesinde omuz kaslarının kemiğe yapışma yerinden sökülmesine omuz kası yırtığı denmektedir. Kas kemikten söküldüğü için iyileşmesi zor olur ve zaman alır.
Omuz yırtığı neden olur?
Omuz kası yırtığı tekrarlayan zorlanmalar ile zaman içerisinde ya da ani bir zorlanma sonrası birden oluşabilir. Tekrarlayan zorlanmalara karşı vücudumuzun iyileştirme gücü azaldıkça (yaş ilerledikçe) ya da kullanım arttıkça (omuzu zorlayan aktivitelerde artış) oluşan zedelenmeler zaman içinde kasın kemiğe yapışma yerinde sökülme ile sonuçlanır.
Omuz yırtığı belirtileri
Omuz kası yırtığı başlangıçta bulgu vermeyebilir. Ancak yırtık ilerledikçe omuz bölgesinde ağrı görülmeye başlar. Bu ağrı başlangıçta hareket ile oluşur. Sorun büyüdükçe istirahatte özellikle geceleri, uykudan uyandıran ağrı oluşur. Ağrıya değişik derecelerde hareket ve güç kaybı da eşlik eder.
Maalesef omuz kası kemikten yırtıldığında vücudumuzun bu yırtığı kapatma kabiliyeti sınırlıdır. O nedenle değişik tedavilerle şikayetler azalsa bile yırtık ilerleyebilir. Yırtığın zaman içerisinde büyümesi sonucu tüm kas yapışma yerinden sökülür ve omuz yerinden çıkmaya başlar. İşte bu durumda tüm eklem bozulur. Omuzda küçük bir kas yırtığı, zaman içinde ilerleyerek tüm eklemin kaybı ile sonuçlanabilir.
Bu hareketleri yapmayın
Yer seviyesinden ağır bir cismi tek el ile yükseğe kaldırmaktan kaçınmamız gerekir (ağır poşetler, uçakta valiz kaldırmak, arabanın arkasından çanta almak gibi). Aynı şekilde yüksekten ağır bir cismi indirmek (üst raflardan ağır tencere indirmek gibi) , silkeleme hareketi de omuzu zorlar. Ani çekme hareketleri (köpek gezdirenler) omuz kaslarını yırtabilir.
Spor yaparken özellikle ağırlık ya da dirence karşı kol çalışırken dikkatli olmak gerekir. Isınmadan yüksek kilo kaldırmak, ani çekme hareketleri veya kollar ile vücudu kaldırmak omuzlara çok yük bindirebilir. Spor amaçlı kas çalışmalarında hazırlık, teknik ve program çok önemlidir. Omuz kaslarını kuvvetlendirmek istiyorsak her kası dengeli bir şekilde çalıştırmak gerekir. Kaslar arasındaki güç dengesinin bozulması yırtığa zemin hazırlar.
Omuz kası yırtığı esas olarak en derin yerleşimli olan rotator kılıf kaslarında görülür. Biseps denilen pazu kasının üst ucu da kemikten kopabilmektedir.
Yırtığın yeri, çapı ve derinliği tedavi planında çok önemlidir. Bu değerlendirmeyi MR ile yada artroskopi dediğimiz eklemin içini kamera ile görerek yapmak mümkündür.
Omuz yırtığı tedavisi nasıl yapılır?
Tam kata ulaşmamış ve kopup geri kaçmamış yırtıklarda başlangıç tedavisi ameliyat dışı yöntemlerdir. Bu yöntemler hareket kısıtlaması, istirahat, ilaç tedavisi, eklem içi enjeksiyonlar, fizyoterapi veya bunların kombinasyonları şeklindedir. Genellikle en basit yöntem ile başlanır, yanıt alınamazsa veya alınan yanıtın düzeyine göre en kapsamlı yönteme doğru ilerlenir.
Omuz yırtığı ameliyatı
Tam kata ulaşan, kasın kemikten ayrılıp geri kaçtığı yırtıklar ile ameliyat dışı yöntemlere yanıt vermeyen hastalarda omuz yırtığı ameliyatı söz konusu olur. Cerrahi tedavide amaç ağrıyı kontrol altına almak, omuz hareketlerini geri kazanmak ve yırtığın büyümesini önlemektir. Bu ancak yırtılan kasın kemiğe dikilmesi ile mümkün olabilir. Kasın kemiğe dikişi açık ya da kapalı yöntemle yapılabilir. Ancak artroskopi denilen, eklemi açmadan kamera ile görüntüleyerek dikiş yöntemi daha iyi sonuçlar verir.
Omuz yırtığı ameliyatı sonrası toparlanma süreci
Ameliyat sonrası için en önemli belirleyici etken ameliyat öncesi yırtığın boyutu ve süresidir. Bekledikçe yırtık kronikleşeceğinden ve büyüyeceğinden ameliyat kararı alınan hastalarda gecikme olmaması gerekir. Yırtığın ebadına göre 4-6 hafta omuz kol askısı kullanılmalıdır. Ancak kol askıda iken dirsek ve el serbest olduğundan ağrı izin verdiğinde gündelik işler (duş, giyinme, yeme içme gibi hayati fonksiyonlar ile masa başı işler) yerine getirilebilir.
Omuz kası yırtığı sonrası harekete başlamak için öncelikle tamirin tutması beklenir. Yaklaşık 4-6 haftalık bir süre sonunda önce pasif ardından aktif egzersizlere başlanır. İyileşme ilerledikçe güçlendirme egzersizleri de programa eklenir. Böylece hasta 8 hafta civarında ağrısız normal yaşamına dönebilir.
