Dış Gebelik Nedir?
Gebelik her zaman için döllenmiş bir yumurta ile başlar. Normal şartlarda döllenmiş yumurta rahmin iç yüzeyine yapışır. Dış gebelik ise döllenmiş bir yumurta uterusun ana boşluğunun dışında yerleşip, burada büyümeye başladığında ortaya çıkan duruma verilen isimdir.
Dış gebelik aynı zamanda ektopik gebelik olarak isimlendirilir. Dış gebelik normal bir şekilde ilerleyemez. Döllenmiş yumurta rahim dışında yaşayamaz ve büyüyen doku eğer tedavi edilmezse hayatı tehdit eden kanamalara neden olabilir.Dış Gebelik Neden Olur?
En yaygın dış gebelik türü tubal gebeliktir. Bu tür ektopik gebelikte döllenmiş bir yumurta uterusa giderken, genellikle fallop tüpünün bir iltihaplanma nedeniyle hasar gördüğü ve şekilsiz olduğu için fallop tüpünde sıkışıp kalması nedeniyle gerçekleşir. Bir takım hormonal dengesizlikler veya döllenmiş yumurtanın anormal gelişimi de dış gebeliğin ortaya çıkmasında bir rol oynayabilir.
Çeşitli faktörler bireyin dış gebelik geliştirme riskini artırabilir. Bunlardan ilki daha önce yaşanmış bir başka dış gebelik vakasıdır. Daha önce bu tür ektopik hamilelik yaşayan bireylerin yeniden aynı durumla karşı karşıya kalması ihtimali daha yüksektir.
Başta özellikle bel soğukluğu veya klamidya gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar olmak üzere bir takım enfeksiyonlar fallop tüplerde ve yakındaki diğer organlarda iltihaplanmaya neden olabilir. Bu iltihaplanma sonucu fallop tüpünün şeklinde meydana gelecek bozulmalar bireyin dış gebelik riskini artırabilir.
Bazı araştırmalar, tüp bebek tedavisi (IVF) veya benzer doğurganlık tedavileri geçirmiş olan bireylerin dış gebelik geçirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Kısırlığın kendisi de dış gebelik riskini artırabilir.
Kapalı veya hasarlı bir fallop tüpünü düzeltmek için yapılan bir ameliyat türü olan tubal cerrahi bireyin dış gebelik geliştirme riskini artırabilir.
Doğum kontrolü yöntemleri de dış gebeliğe yol açabilir. Rahim içi araç yani RİA kullanan bireylerde hamile kalma şansı çok düşüktür. Bununla birlikte, doğru yerde bulunan bir RİA varken birey hamile kalırsa, gebeliğin dış gebelik olması ihtimali daha yüksektir. Halk arasında yaygın olarak "tüplerin bağlanması" olarak bilinen ve kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olan tüp ligasyonu sonrasında da hamile kalan bireylerde dış gebelik gelişmesi riski daha yüksektir.
Hamile kalmadan hemen önce sigara içmek dış gebelik riskini artırabilir. Birey ne kadar çok sigara kullanıyorsa, o oranda daha yüksek ektopik hamilelik riski ile karşı karşıyadır.
Dış Gebelik İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Dış gebelik, bireyin fallop tüpünün patlamasına neden olabilir. Tedavi edilmezse yırtılmış tüp yaşamı tehdit eden iç kanamalara yol açabilir.
Dış Gebelik Nasıl Önlenir?
Dış hamileliği önlemenin bir yolu yoktur, ancak dış gebelik riskini azaltmanın bazı yolları vardır. Buna göre cinsel partner sayısını sınırlamak ve seks sırasında prezervatif kullanmak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önlemeye ve pelvik inflamatuar hastalık riskini azaltmaya yardımcı olur. Sigara içiliyorsa özellikle hamile kalmaya çalışmadan önce bırakılmalıdır.
Dış Gebelik Belirtileri Ve Tipleri Nelerdir?
Normal şartlar altında bireyler ilk aşamada dış gebeliğin bir belirtisini fark etmeyebilirler. Bazı dış gebelik vakalarda kadınlar adet görmemek, meme hassasiyeti ve mide bulantısı gibi hamileliğin olağan erken belirtilerine veya semptomlarına sahiptir. Yapılacak herhangi bir hamilelik testinin sonucu pozitif olacaktır. Ancak yine de dış gebelik normal bir şekilde devam edemez.
Döllenmiş yumurta uygun olmayan yerde büyüdükçe dış gebeliğin belirti ve semptomları daha belirgin hale gelir. Bu duruma ait ilk uyarılar genellikle hafif vajinal kanama ve pelvik ağrıdır. Fallop tüpünden sızan kan bireyde omuz ağrısı veya tuvalete çıkma dürtüsü olarak belirti gösterebilir.
Bireyin gösterdiği belirti ve semptomlar esasen kanın nerede toplandığına ve hangi sinirlerin tahriş olduğuna bağlıdır. Karnın tek tarafında meydana gelen sert ağrı, bıçak saplanmasına benzer ağrı, kilo kaybı, baş dönmesi ve bayılma da dış gebeliğin diğer belirti ve semptomları arasındadır.
Dış gebelik vakaları çoğunlukla yumurtaları yumurtalıklardan uterusa yani rahime taşıyan fallop tüpünde meydana gelir. Bu tip dış gebeliğe tubal gebelik denir. Bazı vakalarda yumurtalık, karın boşluğu veya rahmin vajinaya bağlanan uterusun alt kısmı yani serviks gibi vücudun diğer bölgelerinde de dış gebelik meydana gelebilir.
Eğer döllenmiş yumurta fark edilmeden fallop tüpünde büyümeye devam ederse, tüpün yırtılmasına neden olabilir. Bu durumda karın içinde ağır kanama başlamış olması muhtemeldir. Hayatı ciddi seviyede tehdit eden bu olayın belirti ve semptomları arasında aşırı baş dönmesi, bayılma ve şok bulunur.
Bu sebeple vajinal kanamanın eşlik ettiği şiddetli karın veya pelvik ağrı, aşırı baş dönmesi veya bayılma ve omuz ağrısı gibi dış gebeliğin herhangi bir belirti veya semptomunu gösteren bireyler acil olarak tıbbi yardım almalıdır.
Dış Gebelik Nasıl Teşhis Edilir?
Düzenli olarak gerçekleştirilen pelvik muayeneler doktorun fallop tüpü veya yumurtalıktaki ağrı, hassasiyet veya kitle alanlarını belirlemesine yardımcı olabilir. Ancak doktor bireyi sadece pelvik muayene ederek dış gebeliği teşhis edemez. Dış gebelik teşhisinin konması için kan testlerine ve ultrasona ihtiyaç vardır.
Doktor bireyin hamile olduğunu doğrulamak için insan koryonik gonadotropin hormonu yani HCG kan testi yapılmasını isteyebilir. Bu hormonun seviyeleri hamilelikte artar. Bu kan testi, bir ultrason testi yardımıyla dış gebelik doğrulanana veya dışlanana kadar birkaç günde bir tekrar edilebilir. Bu durum genellikle gebe kaldıktan beş ila altı hafta sonrasında gerçekleşir.
Transvajinal ultrason sayesinde doktor bireyin gebeliğinin tam konumunu rahatlıkla gözlemleyebilir.
Dış gebelik tanı sürecinde doktor anemi veya diğer kan kaybı belirtilerini kontrol etmek için bir tam kan sayımı testi yapılabilir. Eğer doktor tarafından dış gebelik teşhisi konulursa, doktor ayrıca bireyin kan nakline ihtiyaç duyması durumunda bireyin kan grubunu doğrulamak için kan testi isteyebilir.