Tiroid Nedir?
Tiroit bezi, nefes borusu yani trakeanın ön kısmında yer alan, 25-40 gram ağırlığında ve şekli kelebeğe benzeyen bezdir. Boyutu küçük olmasına karşın salgıladığı hormonlarla vücudumuz için çok önemli işlevlere sahiptir. Bu organın temel görevlerinden biri vücut metabolizmasını ayarlayan T3 ve T4 hormonlarını salgılamaktır.
Tiroid bezinin normal düzeyden az ya da aşırı hormon salgılamasına bağlı olarak, diğer organlar da hızlı ya da yavaş çalışır.
Tiroit hormonlarının az salgılanması yani hipotiroidi durumunda bağırsaktan saç teline kadar bütün metabolizma yavaşlayarak, saç dökülmesi, unutkanlık, uykuya eğilim, kilo alma, halsizlik, seste kalınlaşma gibi şikayetler ortaya çıkar.
Bu hormonun fazlalığı yani hipertiroidi durumunda ise aşırı terleme, saç dökülmesi ve hızlı kilo kaybı görülür.
Tiroid bezinin çalışmasını yönlendiren emir hormonu beyindeki hipofiz bezinden gelir. Hipofiz bezinden salgılanan TSH hormonu (Tiroid Uyarıcı Hormon veya Tiroid Stimule Edici Hormon), kan yoluyla tiroid bezine gelerek T3 ve T4 hormonlarının tiroid bezinden salgılanmasını sağlar.
Bu hormonlar metabolizmayı düzenlemenin yanı sıra bağışıklık sisteminin çalışmasında çok büyük öneme sahiptir; kalp atış hızı ve vücut ısısı gibi süreçleri etkiler ve besinleri enerjiye dönüştürür.
Anne rahmindeki fetüste ve yeni doğan bebekte beyin ve zeka gelişimini sağlar. Çocuğun büyüme ve gelişmesini yönlendirir. Yetişkinlerde şeker, yağ ve protein metabolizmasını ayarlar.
Vücuttaki bu önemli görevleri nedeniyle tiroid bozuklukları önemli sağlık sorunlarına yol açar ve tedavi edilmelidir.
Sinsice ilerleyen tiroit bezi sorunlarında tedavi, hastalığın türüne göre değişir. İlaç tedavisi ile hormonların yerine konması ya da düzenlenmesi, ilaç tedavisinin yetmediği durumlarda risk faktörleri radyoaktif iyot tedavisi ve bu bezin alındığı cerrahi uygulanabilir.
Tiroid Neden Olur?
Tiroid hastalıklarının oluşmasının altında birçok sebep yatıyor olabilir. Tiroid bezi, vücudumuzun önemli bir parçasıdır ve metabolizmayı düzenleyen T3 ve T4 hormonlarını salgılar. Hipotiroidi durumunda metabolizma yavaşlar ve semptomlar kendini görtermeye başlar. Hipertiroidi ise aşırı terleme ve hızlı kilo kaybı gibi semptomlar ile kendini belli eder. Tiroid bezinin çalışmasını TSH hormonu sağlar. Bu hormonlar vücutta birçok süreci etkiler ve önemli görevler edinir. Özellikle zeka gelişimi, metabolizma düzenlemesi gibi alanlarda etkin bir rol oynar. Tiroid bozuklukları ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğinden dolayı tedavisi şarttır. Tedavi yöntemleri hastalığın çeşidine göre değişkenlik gösterebilir. Tedavi seçenekleri arasında radyoaktif iyot, İlaç tedavisi ve cerrahi seçenekler yer alabilir.
Tiroid Belirtileri Nelerdir?
Tiroid hormonlarının fazla salgılandığı hipertiroidi durumunda belirtiler şunlardır:
- Çarpıntı
- Yüksek tansiyon
- Terleme
- Sinirlilik
- Huzursuzluk
- Sıcak ve nemli deri
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Kilo kaybı (İştahın iyi olmasına rağmen zayıflama)
- Ellerde titreme
- Saçlarda incelme, kırılma ve dökülme
- Derinin incelmesi
- Geçmeyen ishal
- Göz bulguları (gözlerde büyüme)
- Parlak ışığa duyarlılık
- Uykusuzluk
- Adet düzensizliği, adet görememe
- Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)
Tiroid hormonlarının az çalıştığı hipotriodi belirtileri şunlardır:
- Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık
- Depresif bir hal ve mutsuzluk
- Soğuk ortamlara tahammülsüzlük
- Ellerde ve ayaklarda ödem
- Terlemenin azalması
- Ses kısıklığı
- Kabızlık
- Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı
- Unutkanlık, konsantrasyon azalması
- Erkelerde ergenlik gecikmesi
- Kadınlarda adet süresi ve sıklığının azalması veya yokluğu
Bunların dışında hastalar tiroid bezinin büyüdüğü durumlarda boyunlarında şişlik fark edilebilir.
Öncelikle hekim tarafından boyun bölgesine elle muayene yapılır. Daha sonra kan testi istenir ve vücuttaki TSH, T3, T4 ve gerekirse tiroid otoantikorlarına bakılır. Tiroid bezinin yapısını ve nodül varlığını görmek için tiroid ultrasonografisi ve sintigrafisi çekilir. Nodüllerle ilgili daha ayrıntılı inceleme için iğne biyopsisi uygulanabilir.
Risk Faktörleri
- İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar
- Az iyot tüketenler
- Radyasyona maruz kalma
- Amiodaron, lityum, interferon gibi ilaçları kullananlar
- Ailesinde tiroid rahatsızlıkları bulunanlar
Tiroid Hastalık Türleri
Tiroit bezlerindeki hastalıklar anatomik ve fonksiyonel (işlevsel) olarak iki grupta toplanıyor. İlk grupta trioid bezinin anatomik özelliklerine bağlı hastalıklar yer alıyor. Bunlardan en bilineni ise bu bezin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığıdır.
Tiroit bezinin fonksiyonu ile ilgili durumlar ise farklı adlandırılır. Tiroit bezi normalden az çalıştığında “hipotiroidi” , fazla çalıştığında ise “hipertiroidi” oluşur.
Tiroit hastalıkları ayrıca iyi huylu ve kötü huylu olarak da sınıflandırılabilir.
İyi Huylu Tiroit Hastalıkları
Tiroit bezinin büyümesiyle ortaya çıkan guatr hastalığında tiroit içinde bir veya birden fazla yumru oluşabilir. Buna tıp dilinde verilen isim; “ Nodüler Guatr” dır.
İyi huylu hastalıkların ikinci grubunda ise hormonun az ya da çok salgılanmasına bağlı işlev bozuklukları yer alır. Tiroit hormonunun aşırı salgılandığı duruma zehirli guatr ya da hipertiroidi denir. Az salgılanma durumuna ise hipotiroidi adı verilir.
Bazı durumlarda hem guatrın büyümesi hem de işlevsel, yani hormonal bozukluk birlikte görülebilir. İyi huylu hastalıkların diğer grubu ise tiroidin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan Hashimoto tiroiditi hastalığıdır.
Kötü Huylu Tiroit Hastalıkları
Kötü huylu tiroit hastalıkları ise tiroit kanserive "papiller " ve "folliküler" tiroit kanserleri olarak başlıca iki gruba ayrılır.
Tiroid Hastalıkları Teşhisi Nasıl Konulur?
Tiroid hastalıklarının teşhisinde doktorunu öncelikle tıbbi öykünüz ile alakalı bilgi sahibi olmalıdır. Yapılacak fizik muayene sonucu şüphe duyulan hastalığın değerlendirilmesi için uygun testler istenebilir. Görüntüleme yöntemleri, kan testleri ve düzenli takip bulardan bazılarıdır. Kan testi olarak genellikle T3(Triiyodotironin), T4 (Tiroksin) ve TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon gibi testler istenebilir. Görüntüleme yöntemi olarak ultrason tercih edilebilir.
Tiroid Hastalıkları Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Henüz ilerlememiş tiroid hastalıkları tedavisinde şu yöntemler kullanılabilir:
- Gözlem
- Tiroid hormonu tedavisi
Hipertiroid durumunda tedavi daha kapsamlı olabilir. Bunlar:
- Antitiroid ilaç tedavisi
- Radyoaktif iyot tedavisi
- Cerrahi tedavi yöntemleri
Tiroid kanseri bulunması durumunda tedavi yöntemleri farklılık gösterebilir ve ameliyat ile kanserli bölgeler temizlenebilir.
Tiroid Nasıl Geçer?
Tiroid hastalıkları için çeşitli tedavi yöntemleri bulunur. Hormon tedavisi, ilaç tedavisi ve radyoaktif iyot tedavisi bunlardan bazılarıdır. Aynı zamanda tiroid hastalıkları bulunan kişiler hastalıklarına uygun bir beslenme disiplini edinebilir. Bu diyetler özellikle iyot ve selenyum gibi bileşenleri içerebilir. Aynı zamanda glutensiz bir diyet programına sadık kalmak tiroid problemi olan bireyler için faydalı olabilir. Aynı zamanda diyet programında şekeri azaltarak vitamin ve minerallere ağırlık vermek hem tüm vücut sağlığını hem de tiroid problemlerini olumlu yönde etkileyecektir. Karides, tuna, somon, sardalye ve orkinos selenyum açısından zengin balıklardır. Ton balığı ve mezgit gibi balıklar ise yüksek miktarda iyot içerdiğinden tercih edilebilir. Süt ve süt ürünleri, çilek gibi besinler de iyot açısından oldukça zengindir. Ayrıca semizotu domates, maydanoz, portakal gibi besinler de tioid problemi olan bireyler için yararlıdır.
Tiroid Nasıl Önlenir?
Tiroid hastalıklarını önlemek için özellikle vücudun iyot dengesine dikkat edilmesi faydalı olacaktır. İyot kullanımı yeterli ölçüde tutularak tiroid hastalıkları riski azaltılabilir. Ayrıca düzenli egzersizler hem tüm vücut sağlığı hem de tiroid sağlığı açısından oldukça faydalıdır. Vitamin, mineral, iyot ve selenyum açısından zengin besinleri vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda tüketerek denge sağlamak oldukça önemlidir.
Tiroid Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Tiroid Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Tiroid yüksekliği belirtileri arasında istemsiz kilo vermek, sürekli terleme durumu, sinir hali, kalp çarpıntısı, taşikardi, iştah artışı gibi belirtiler bulunur.
Tiroid Bezi Nedir?
Tiroid bezi, boğazda soluk borusunun ön bölgesinde bulunan, tiroid hormonu üreten bir organdır. Şekil itibariyle kelebeği andırır. Sağ ve solda bulunan iki lob ortada birleşir.
Tiroid Hastalığı Nedir?
Tiroid hastalıkları tiroid hormonunun çalışma döngüsünün bozulması ile olur. Tiroid hormonunun olması gerekenden fazla üretilmesi durumuna hipertiroid denir. Tiroid hormonunun olması gerekenden az üretilmesi durumuna ise hipotiroid denir.
Tiroid Nodülü Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Tiroid Nodülü Kanseri aşağıdaki semptomları gösterebilir:
- Boyun bölgesinde oluşan ağrı,
- Yutkunmada güçlük çekme,
- Boyunda yer alan lenf bezlerinin şişliği,
- Seste kısılma,
- Boğaz ağrısı.
Tiroid Az Çalışması Belirtileri Nelerdir?
Tiroidin az çalışması, yani hipotiroidi aşağıdaki semptomları gösterebilir:
- Depresyon,
- Halsizlik,
- Soğukta duramama,
- El ve ayaklarda oluşan ödem,
- Kabızlık durumu, sesin kısılması,
- İstemsiz kilo artışı,
- İştahın açılması.
Yukarı yer alan belirtiler hipotiroidi semptomlarından bazılarıdır.
Tiroid Nodülü Belirtileri Nelerdir?
Tiroid nodülü belirtileri arasında sesin kısılması, boyunda ve boğazda ağrı, yutkunma güçlüğü ve boyunda şişlik ve dolgunluk hissedilmesi yer alır.
Tiroid Krizi Belirtileri Nelerdir?
Tiroid krizi belirtileri arasında:
- Bilinç kaybı,
- Kalp çarpıntısı,
- Halsizlik,
- İshal,
- Yüksek ateş,
- Kaygı yaşamak.
Yukarıdaki belirtiler tiroid krizi semptomlarından bazılarıdır.
Tiroid Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Tiroid düşüklüğü belirtileri arasında halsizlik, depresyon, istemsiz kilo artışı ve iştahın artması gibi semptomlar yer alır.
Tiroid Yutkunma Zorluğu Yapar mı?
Bazı tiroid hastalıkları, özellikle tiroid nodülleri yutkunma zorluğu yapabilir.
Tiroid Ne Demek?
Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan, ve kelebek şeklinde bir yapıya sahip bir organdır. Tiroid bezinin temel görevi, triiyodotironin (T3) ve tiroksin (T4) gibi metabolizmayı düzenleyen hormonları üretmektir. Bu hormonlar, vücuttaki hücrelerin enerji üretimi ve tüketimi gibi durumları kontrol eder ve vücut ısısının düzenlenmesinde önemli bir rol oynar.
Tiroid Neden Yükselir?
İyot kullanımının fazla olması tiroidin yükselmesine sebep olabilir. Aynı zamanda kullanılan bazı ilaçlar, metabolik bozulmalar ve stres tiroidin yükselmesine sebep olabilir.
Tiroid İçin Hangi Doktora Gidilir?
Tiroid hastalıklarının teşhis ve tedavisi için bir genel cerrahi uzmanına başvurmak gerekir.