Robotik Cerrahi Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?

Robotik Cerrahi Nedir?

Robotik cerrahi ilk olarak Amerikan Uzay Dairesi (NASA) tarafından yaralanmış olan askerlere uzaktan müdahale etmek üzere dizayn edildi. Robotik Cerrahi sisteminde cerrah, küçük kesiyle operasyonu gerçekleştiriyor. Cerrah, operasyonu konsol başında oturarak gerçekleştiriyor.

Robotunun cerrahi enstrümanları, konsol başındaki cerrahın komutlarını eş zamanlı olarak uyguluyor. Operasyon sırasında hasta başında duran bir cerrah konsoldaki cerraha yardım ediyor. Robotik cerrahide operasyonlar, tıpkı laparoskopik cerrahide olduğu gibi, 'port' adı verilen küçük kanallar yoluyla yapılıyor.

Robotik Cerrahi Hangi Alanlarda Kullanılır?

Robotik cerrahi özellikle kanser hastaları için tercih edilen bir cerrahi yöntemidir. Önceleri 20-25 cm’lik kesilerle yapılan ameliyatların birkaç delikten yapılmasına olanak sağlar. Taburcu olma süresini kısaltır ve kişiyi bir hafta içinde günlük yaşama döndürebilir. Robotik cerrahi, özellikle tedavide zamanın çok önemli olduğu kanser hastalığı için önemlidir. Çünkü cerrahi müdahaleden sonra, kemoterapi ve radyoterapi alabilmek için ameliyat kesisinin iyileşme süresini azaltabilir.

Yumurtalık Kisti Ameliyatında Robotik Cerrahi

Yumurtalık kistleri ameliyatları genellikle 3 veya 4 delikten laparoskopik olarak yapılır. Ancak bu ameliyatlar son dönemde sadece göbek deliği kullanılarak, tek delikten de yapılabiliyor. Standart laparoskopik cerrahi ile dar bir alanda aletleri kullanarak ameliyatı yapmak zor olduğu için, yani sağdaki aleti sol el ile soldaki aleti sağ el ile kullanmak gerektiği ve adapte olması zaman aldığı için son yıllarda robotik teknolojiden faydalanılıyor. Robotik cerrahinin bilgisayar programı teknik zorlukları hafifletebiliyor.

Ürolojide Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi sistemlerinin kullanıldığı alanların başında üroloji geliyor. Özellikle radikal prostatektomi (prostatın çıkarılması) başta olmak üzere birçok ürolojik operasyon için cerrahlar robotik cerrahiyi tercih ediyorlar.

Kalp ve Damar Hastalıklarında Robotik Cerrahi

Yaşam alışkanlıklarını değiştirmenin ve diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda, kardiyovasküler cerrahi tekniklerine başvurulabiliyor. Robotik cerrahinin en sık ve en yaygın olarak kullanıldığı alanların başında kardiyovasküler cerrahi geliyor. Bu ameliyatlar arasında en fazla gerçekleştirilenleri ise; mitral kapak onarımları, koroner by-pass ameliyatları (özellikle ön yüzeydeki damarların değişiminde), ritim bozuklukları, sağ kapak tamiri, delik tamiri, sağ ve sol kulakçık problemleri olarak biliniyor.

Genel Cerrahide Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi sistemlerinin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan birisi de genel cerrahi.

Kolorektal Hastalıklarda Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi; kolorektal kanserler (kolon ve rektum kanserleri) divertikül, enflamatuar bağırsak hastalıkları başta olmak üzere pek çok kolorektal hastalığın cerrahi tedavisinde kullanılabiliyor. Rektum cerrahisinde ameliyat alanının yakınında bulunan sinirlerin korunması sağlıyor.

Obezite Hastalıklarında Robotik Cerrahi

Robotik cerrahi ile yapılan obezite ameliyatları arasında da ilk sırada gastrik by-pass ameliyatları geliyor. Bu yöntem hem midenin küçültülmesine hem de bağırsakların bir kısmının devre dışı bırakılarak alınan gıdaların emiliminin azaltılmasını amaçlıyor.

KBB'de Robotik Cerrahi

Robotik Cerrahi, günümüzde kullanıldığı alanlar arasında kulak-burun-boğaz ve baş-boyun cerrahisi de bulunuyor. TORS (Transoral Robotik Cerrahi) olarak tanımlanan yöntem; ağız, larenks (gırtlak), dil ve bademcik ile ilgili iyi veya kötü huylu tümörlerinin çıkarılmasına olanak tanıyor.

Robot yardımlı cerrahi teknikle, ameliyatlar hiçbir kesi yapılmadan doğal giriş yeri olan ağız yoluyla gerçekleştirilebiliyor. Robotik cerrahi tekniği, cerrahlara da, sunduğu büyütülmüş görüntü ile hareket yetenekleri fazla olan enstrümanları sayesinde, pek çok sinirin ve damarın bulunduğu bu hassas ve dar bir alanda çalışma imkanı veriyor.

Robotik cerrahi ile gerçekleştirilen KBB ameliyatlarında işlemler, diğer cerrahi dallarında olduğu gibi 4 kolla değil, 2 ince kol ve bir kamera yardımıyla gerçekleştiriliyor. Gerekli bazı durumlarda bu kollara lazer başlıkları da eklenebiliyor.

Tiroit Hastalıklarında Robotik Cerrahi

Soluk borusunun her iki yanında yer alan tiroit bezinin operasyonları boyunda izler açılması bazı kişiler için estetik açıdan rahatsız edici olabiliyor.

Bu ameliyatın yapılabilmesi için tek şartsa hastanın vücut kitle indeksinin (ağırlık/boy uzunluğunun karesi) 30’un altında olması. Robotik cerrahi ile, koltuk altından girerek boyundaki tiroide ulaşması ve çok büyük guatrların çıkarılması hariç birçok tiroit ameliyatı yapılabiliyor. Bu hastaların koltuk altında tamamen gizli bir kesi dışında boyunlarında herhangi bir iz bulunmuyor.

Robotik cerrahi ile uygulanan tiroit ameliyatlarında; boyunda hiç kesi olmaması estetik sorunlara dair kaygıları ortadan kaldırıyor ve laringeal sinir hasar riskini önleyebiliyor.

Daha Önce Ameliyat Geçirenlerde Kullanılmaz

Tiroit ameliyatlarında, boyunda kalacak izden rahatsız olanlar için robotik cerrahi ile koltuk altından ameliyat mümkündür. Robotik cerrahide koltuk altında bir kesi açılıp cilt altından tünel oluşturulur. Robotun kolları buradan içeri sokularak çalışma alanı oluşturulur. Bu yöntem tiroit kanseri ve boyun lenf kusurlarında bir kulaktan diğerine uygulanan kesilerin önüne geçer. Fakat tiroid ameliyatların çok büyük guatrlarda, daha önce ameliyat geçirmiş kişilerde, çok ileri kanserlerde ve vücut kitle indeksi 30’un üstüne olan kişilere uygulanamaz. Ameliyatta adale kesilmediği ve gerilmediği için ağrı olmaz, kişi ertesi gün evine gidebilecek durumda olur.

Robotik Cerrahi Hangi Hastalıklarda Kullanılıyor?

Robotik cerrahi kadın hastalıkları , üroloji , kulak burun boğaz gibi birçok tıp branşında kullanılıyor. Robotik Cerrahi yönteminin kullanıldığı hastalıklar aşağıdaki gibidir.

• Prostat kanseri
• Böbrek kanseri
• Piyeloplasti (üreteropelvik bileşke darlıkları)
• Mitral kapak onarımı
• Koroner by-pass ameliyatları
• Ritim bozuklukları
• Kolon kanseri
• Rektum kanseri
• Divertikül
• Enflamatuar bağırsak hastalıkları
• Gastrik by-pass (obezite cerrahisi)
• Yumurtalık kistleri
• Miyomlar
• Tiroid hastalıkları
• Ağız, kanseri
• Dil kanseri
• Larenks
• Bademcik tümörleri

Robotik Cerrahi Nasıl Yapılır?

Robotik cerrahi operasyonları şöyle gerçekleşiyor. Robotu kullanmak için ameliyathanede uzman olan bir cerrah ve bir asistan bulunması gerekir. Cihazın kollarına gerekli cerrahi aletler takılır. Cerrah ise "konsol" adı verilen ve yine ameliyathanede bulunan kumanda merkezinin başında oturur. Bir ya da birkaç delikten vücuda giren cerrahi aletleri kumanda eder.

Robotik cerrahi , laparoskopik (kapalı yöntem) cerrahide karşılaşılan bazı teknik zorlukların önüne geçebilir. Laparoskopide organlar arasındaki boşlukların içerisine deliklerden borular sokularak girilir, şişirilen bu boşlukların içerisine itilen aletler ve kamera eşliğinde 2 boyutlu görüntü elde edilir. Organa doğrudan temas edilmez, kesi yerleri çok küçük olur, kişi daha az kan kaybeder, çabuk iyileşir ve ameliyat izi kalmaz.

Robotik cerrahide görüntü üç boyutlu ve yüksek çözünürlüklü olarak elde edilir. İçeri itilen aletler 540 derece dönebilir. Özellikle üroloji ve bağırsak cerrahisinde organların daha aşağıda ve derinde olması nedeniyle robotik cerrahi önem kazanır. Robotik cerrahi ile hata riskinin minimuma inmesi hedeflenir.

Ameliyatı Robot mu Yapıyor?

Robotik cerrahi yönteminde yapılan işlem, ‘robot yardımlı laparoskopi ameliyatı’ olarak tanımlanıyor. ‘Açık ameliyat’ ve ‘laparoskopik ameliyat’ tanımlarının yanında yeni geliştirilmiş üçüncü bir ameliyat yöntemi olarak benimseniyor. Genel kanının aksine ameliyatı robot yapmıyor; robotu kullanma konusunda uzman bir kadro gerçekleştiriyor.

Bugün robotik cerrahi sistemiyle başta üroloji, kardiyovasküler cerrahi, genel cerrahi, jinekoloji ve KBB olmak üzere farklı cerrahi dallarında pek çok operasyon yapılabiliyor.

Robotik cerrahi yöntemi, miyom ameliyatlarında da kullanılır. Bu operasyonlarda miyom çıkartılırken rahim duvarında geniş boşluklar meydana gelir ve bu boşlukların ve rahim duvarının kişinin gelecekteki hamileliğini etkilememesi için çok iyi kapatılması gerekir. Robotik cerrahi 3 boyutlu görüntü ve robot kollarının el bilek hareketlerini yapabilmesi nedeni ile aynı açık ameliyatta olduğu gibi dikiş atabilir. Özellikle büyük miyomlarda kapatılması gereken alan daha büyüktür.

Robotik Cerrahinin Teknikleri Nelerdir?

3 Boyutlu Kamera

Robotik cerrahi sistemi her bir göze ayrı ayrı görüntü ileten iki adet kameraya sahip. Böylece cerrah, tıpkı gözlerimizde olduğu gibi, konsolda derinlik hissi olan 3 boyutlu görüntü altında operasyonu gerçekleştiriyor. Ayrıca bu kameralarla operasyon alanı 10-12 kat daha büyütülüyor.

Cerrahi Enstrümanlar

Robotik cerrahi sisteminin kollarında bulunan enstrümanlar 7 kademeli serbest hareket etme özelliğine sahip olan küçük aletler olarak tanımlanabilir.

Bu aletlerin uçları ‘endowrist’ adı verilen sistem sayesinde kendi eksenleri etrafında 540 derece dönebiliyor (el bileğinizin kendi etrafında yaklaşık 2 kere döndüğünü hayal edin) ve insan elinin bilek hareketlerini taklit edebiliyor.

Bu aletler aracılığı ile çok dar ve derin bölgelerde cerrahi müdahale yapılabiliyor. Robotik cerrahi sistemi “titreme önleyici” özelliği ile cerrahın operasyon anındaki olası el titremesini hiçbir şekilde aletlere iletmiyor. Ayrıca bu aletler cerrahın kontrolü dışında çalışmıyor.

Cerrahi Konsol

Robotik cerrahi sistemi ile cerrah konsolun başında oturur pozisyonda çalışıyor. Ameliyat bölgesine 3 boyutlu olarak görüyor, kamerayı ve diğer aletleri ellerinin ve ayaklarının yardımıyla kullanarak komutlar veriyor. Bu komutlar eş zamanlı olarak uygulanıyor. Cerrah ameliyatı oturarak yapıyor.

Robotik cerrahide ameliyatlar, tıpkı laparoskopik cerrahide olduğu gibi, ‘port’ adı verilen küçük borucuklar yoluyla yapılıyor. Robotun kollarından biri kamerayı, diğer kollar cerrahi aletleri tutuyor. Ameliyat sırasında hasta başında duran bir cerrah konsoldaki cerraha yardım ediyor.

Üç Boyutlu Görüntü

Robotik cerrahi sistemi ile elde edilen görüntüler ilgili bölgeye üç boyutlu görüntü ve derinlik hissi ile müdahale edilmesine olanak sağlıyor. Kamera cerrahın kontrolünde olduğu için derin ve dar bölgelerdeki anatomik yapılara dair büyültülmüş, görüntüler elde edilebiliyor. Ameliyat esnasında oluşabilecek yaralanmalar aza indirilebiliyor.

Robotik Cerrahide Hareket Kabiliyeti

Robotik cerrahinin kollarının ucundaki aletler insan bileğine benzer şekilde her yöne 180 derece dönebiliyor. Bu aletler aynı zamanda insan bileğinin hareket kabiliyetinin çok ilerisinde bükülebildiği gibi 540 derece de döndürülebiliyor. Bu sayede vücudun birçok noktasına (özellikle dar ve küçük alanlarda) ulaşıp cerrahi müdahalelerde bulunabiliyor.

El Titremesi Ortadan Kalkıyor

İnsan eli fizyolojik olarak az veya çok titreyebiliyor; ancak robotik cerrahinin kollarındaki hassas hareket kabiliyeti bu titremeyi ortadan kaldırabiliyor. Bu sayede riskli bölgelerde yapılacak müdahalelerde insan eline bağlı hatalar da azaltılabiliyor.

Cerrahi Ameliyat Esnasındaki Fiziki Şartları

Ameliyat esnasında cerrahlar genellikle ayakta olurlar ve bu da uzun süren cerrahi müdahalelerde yorgunluk nedeniyle ayakta durmayı zorlaştırabilir. Robotik cerrahide cerrah ameliyatı oturur vaziyette karşısındaki konsoldan yönetiyor. Bu sırada fiziksel yorgunluğa bağlı stres azalırken cerrahın konsantrasyonu da artıyor.

Robotik Cerrahi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Robotik Cerrahi Nedir?

Robotik cerrahi, cerrahların minimal invaziv operasyonları robotik kollar ve 3D kamera yardımıyla gerçekleştirdiği bir tekniktir.

Robotik Cerrahi Nasıl Çalışır?

Cerrah, kontrol konsolundan robotik kolları yönetir ve hareketlerini taklit eder.

Robotik Cerrahi Hangi Alanlarda Kullanılır?

Robotik Cerrahi; üroloji, jinekoloji ve genel cerrahi olmak üzere birçok farklı alanda tercih edilen bir yöntemdir.

Robotik Cerrahi Kimler İçin Uygundur?

Genel sağlık durumu iyi olan ve minimal invaziv cerrahiye uygun hastalar için uygundur.

Robotik Cerrahi Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

Genellikle daha hızlı ve ağrısızdır, hastalar kısa sürede günlük aktivitelerine dönebilirler.

Robotik Cerrahiyi Hangi Doktorlar Yapar?

Robotik cerrahi eğitimi almış uzman cerrahlar tarafından gerçekleştirilir.