Kanser Nedir? Kanser Belirtileri, Evreleri Tedavisi

Kanser Nedir?

Kanser, vücuttaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ve büyümesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Sağlıklı hücreler gerektiği yerde ve gerektiği kadar bölünür ve ölür. Fakat kanser hücreleri bu kontrol mekanizmasını kaybeder, anormal şekilde çoğalmaya ve birikmeye başlar. Bu anormal hücre birikimleri tümörleri oluşturur. Tümörler büyüdükçe normal doku ve organlara zarar verebilir, işlevlerini bozabilir ve hatta ölüme yol açabilir.

Kanser Nasıl Gelişir?

Kanser, hücrelerin DNA'sında anormallikler meydana gelmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu anormallikler, %10-15 oranında kalıtsal genlerden, %85-90 oranında ise yaşam tarzı ve çevresel faktörlerden kaynaklanır.

Kalıtsal Kanser

Bazı insanlar, ebeveynlerinden aldıkları mutasyona uğramış genler nedeniyle kansere daha yatkın olabilir. Bu genler, hücrelerin büyümesini ve bölünmesini kontrol etme yeteneğini bozarak kansere yol açabilir.

Yaşam Tarzı ve Çevresel Faktörler

Sigara kullanımı, güneş ışınlarına maruz kalma, bazı kimyasallara ve virüslere maruz kalma gibi faktörler DNA'ya zarar vererek mutasyona yol açabilir. Bu mutasyonlar, zamanla kanserli hücrelerin oluşmasına neden olabilir.

DNA Hasarı ve Mutasyonlar

Mutajenler DNA'ya zarar vererek mutasyonlara yol açabilir. Mutasyonlar, hücrelerin büyümesini ve bölünmesini kontrol etme yeteneğini bozarak kansere yol açabilir.

Hücre Replikasyon Hataları

Hücreler bölündükçe DNA kopyalanır ve yeni hücrelere aktarılır. Bu kopyalama işlemi sırasında hatalar oluşabilir. Bu hatalar mutasyona yol açarak kansere neden olabilir.

Kanser Ne Kadar Yaygın?

Kanser, dünya genelinde oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) verilerine göre, kanser dünya çapında ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır ve her yıl milyonlarca insanı etkilemektedir. Örneğin, 2020 yılında küresel olarak yaklaşık 10 milyon insan kanser nedeniyle hayatını kaybetmiş, 19.3 milyon yeni kanser vakası tespit edilmiştir.

Kanser türlerine göre yaygınlık farklılık göstermektedir. Örneğin, meme kanseri, akciğer kanseri ve kolorektal kanser en sık rastlanan kanser türleri arasındadır. Kanser sıklığı, yaş, genetik faktörler, çevresel faktörler, yaşam tarzı gibi birçok değişkene bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Kanserle mücadelede erken tanı ve etkili tedavi yöntemleri büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalar ve geliştirilen yeni tedavi yöntemleri sayesinde, birçok kanser türünde hayatta kalma oranları artmıştır. Ancak hâlâ global bir sağlık sorunu olarak önemini korumaktadır.

Kanser Belirtileri Nelerdir?

Kanser, çeşitli belirtilerle kendini gösterebilen ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis, tedavi başarısını büyük ölçüde artırabilir. İlk belirtiler genellikle hafif ve belirsizken, zamanla daha belirgin hale gelebilir. İşte kanserin yaygın başlangıç belirtileri:

• Beklenmedik Kilo Kaybı

Kanser hücreleri vücudun normal işleyişini bozarak, enerji kullanımını değiştirebilir. Bu durum, açıklanamayan kilo kaybına yol açabilir.

• Sürekli Devam Eden Yorgunluk

Kanserli hastalar genellikle, normal aktiviteleri bile gerçekleştirmekte zorlanacak kadar şiddetli yorgunluk hissederler.

• Kalıcı Ağrı

Özellikle kanserin bulunduğu bölgeye yakın organlarda görülebilen sürekli ağrılar, kanserin bir belirtisi olabilir.

• Geceleri Beliren Yüksek Ateş

Düzensiz ve nedeni açıklanamayan ateş yükselmeleri, özellikle gece saatlerinde, kanser belirtileri arasındadır.

• Cilt Değişimi

Ciltte renk değişiklikleri, anormal benler veya yaraların iyileşmemesi gibi durumlar, bazı kanser türlerinin belirtileri olabilir.

Tedavi edilmediği takdirde ileri dönem kanser belirtileri ise daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Kolay Morarma ve Kanama

Kanser, kanın pıhtılaşma yeteneğini bozabilir, bu da kolay morarma ve kanamaya sebep olabilir.

• Cilt Altında Geçmeyen Yumrular ve Şişlikler

Özellikle lenf düğümlerinde meydana gelen anormal şişlikler veya sertleşmeler, kanserin yayılma belirtileri arasında görülebilir.

• Nefes Almada Güçlük

Akciğerlere yakın bölgelerde gelişen kanserler, nefes darlığına neden olabilir.

• Yutma Zorluğu

Özellikle boğaz, yemek borusu veya mide kanserleri, yemek yeme veya yutma güçlüğüne sebep olabilir.

Kanserde Evreleme Nedir?

Kanser, bulunduğu organ ve dokulara göre isimlendirilen, belirli hücrelerin kontrolsüzce büyüyüp çoğaldığı hastalıklara verilen genel isimdir. Kanserler, etkilediği organ ve dokuların özelliklerine göre farklı hızlarda yayılabilir ve farklı tedavi yöntemleri gerektirebilirler.

Kanserler erken tanı alıp, tedavi edilmeye başlandığında hastanın iyileşme başarısı yükselir. Bu nedenle pek çok kanser türünün değerlendirilmesi için evreleme yapılmaktadır.

Kanserin Kaç Evresi Vardır?

Evrenlendirme yapılabilen kanser türleri için genellikle 4 veya 5 evreden bahsedilebilir. Bu evreler hastalığın hangi aşamada olduğunu ifade eder. Kanserin evreleri tümörün meydana geldiği organdaki yayılımı, lenf nodlarına ulaşması ve metastazlarına göre saptanır. Bu üç kriterin birleşimi her kanser türü için farklı bir evre ifade edebilir, ancak bu evreler kabaca aşağıdaki şekilde izah edilebilir:

• Evre 0 : Bu evreye karsinoma in situ (DCIS) da denir; sadece epitel dokudan köken alan kanserler için söz konusu bir evredir. Kanserin varlığından söz etmek için erkendir ancak kanserli hücreler oluşmaya başlamıştır. Erken tanı ve teşhisle tedavide başarı oranı yüksektir.
• Evre 1 : Kanserin bu evresine erken evre ya da başlangıç evresi de denebilir. Kanserli hücreler, bulundukları organla sınırlıdır. Doktorunuz kanserin türüne göre Evre 1’i detaylandırabilir. Kanserli hücrelerin bulunduğu organdaki yayılımına bağlı olarak Evre 1a, Evre 1b gibi isimlendirilebilirler.
• Evre 2 : Kanserli hücreler bulundukları organa yayılmış durumdadır. Bu evrede kanserin türüne bağlı olarak yakın lenf düğümleri etkilenmiş olabilir.
• Evre 3 : Kanser bulunduğu organ ve yakındaki lenf düğümlerinin yanı sıra komşuluğundaki çeşitli yapılara yayılmış olabilir.
• Evre 4 : Bu evre, ilerlemiş kanser evresi olarak da adlandırılır. Kanserin son evresidir. Bu evrede kanser; bulunduğu organa, yakınındaki organlara yayılmış ve uzak metastazlar yapmaya başlamıştır.

Kanserde Evreleme Nasıl Yapılır?

Kanserde evreleme, hastanın ve hastalığın seyrini anlayabilmek amacıyla genelleştirilmiş kategoriler üzerinden yapılır. Genel olarak kanserlerin 4 veya 5 evresi bulunmasına karşılık, her kanserde evreler bu kadar belirgin değildir. Beyin kanseri, lenfoma ve lösemide farklı evreleme teknikleri uygulanabilmektedir.

Kanser evrelerinin saptanabilmesi için, kanserli hücrelerin yayılımını ölçecek tanısal teknikler uygulanmaktadır. Tanısal yöntemlerin uygunluğunu, hekiminiz muayene sonucunda değerlendirecektir. Kanserin evrelerinin belirlenmesinde ve kanserin teşhisinde kullanılan başlıca tanısal yöntemler; biyopsi, MR, BT, ultrason, PET-CT’dir.

Eğer kanserli doku uygunsa, bir parçasının alınarak incelenmesine biyopsi adı verilir. Vücuttan alınan örnekler patoloji laboratuvarlarında değerlendirilir. Her kanserde biyopsi uygulanmaz.

MR, vücudun manyetik rezonansla görüntülenmesi tekniğine verilen isimdir. Kanserin yayılımının anlaşılmasında kullanılan başlıca tekniklerden biridir. Hastanın genel sağlık durumuna ve hastalığın seyrine göre ilaçlı ya da ilaçsız olarak uygulanabilmektedir.

BT, MR gibi bir görüntüleme sistemidir. Röntgen ışınları yardımıyla vücudun ilgili kısımlarının görüntülenmesi işlemidir. Ultrason, MR ve BT gibi bir görüntüleme sistemidir. Ses dalgalarıyla çalışır, vücudun iç görüntüsünün elde edilmesini sağlar.

Kanser Tedavisi

Tedavi ile İyileşme

Tedavinin temel amacı, kanseri iyileştirerek normal bir yaşam süresi sağlamaktır. Bu, spesifik durumunuza bağlı olarak mümkün olabilir veya olmayabilir.

Birincil Tedavi

Birincil tedavinin amacı, vücudunuzdan kanseri tamamen çıkarmak veya kanser hücrelerini öldürmektir. Birincil tedavi olarak cerrahi en yaygın yöntemdir, fakat kanseriniz radyasyon terapisine veya kemoterapiye özellikle duyarlıysa, birincil tedaviniz bu terapilerden biri olabilir.

Adjuvan Tedavi

Adjuvan terapinin amacı, birincil tedaviden sonra kalan kanser hücrelerini öldürerek kanserin tekrarlamasını azaltmaktır. Yaygın adjuvan tedaviler arasında kemoterapi, radyasyon terapisi ve hormon terapisi bulunur.

Palyatif Tedavi

Palyatif tedaviler, tedavinin yan etkilerini veya kanserin kendisi tarafından sebep olunan belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Cerrahi, radyasyon, kemoterapi ve hormon terapisi tümü, iyileşme mümkün olmadığında belirtileri hafifletmek ve kanserin yayılmasını kontrol altına almak için kullanılabilir. Ayrıca, ağrı ve nefes darlığı gibi belirtileri hafifletmek için ilaçlar kullanılabilir. Palyatif tedavi, kanseri iyileştirmeyi amaçlayan diğer tedavilerle birlikte kullanılabilir.

Kanser Tedavi Seçenekleri

Cerrahi

Cerrahinin amacı, kanseri veya olabildiğince fazla kanser dokusunu çıkarmaktır.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için ilaç kullanır.

Radyasyon Terapisi

Radyasyon terapisi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek güçlü enerji ışınları kullanır. Radyasyon tedavisi, vücudun dışından bir makineyle (dış hüzme radyasyon) veya vücudun içine yerleştirilen kaynaklarla (brakiterapi) yapılabilir.

Kemik İliği Nakli

Kemik iliği nakli, aynı zamanda kök hücre nakli olarak da bilinir. Kemik iliğiniz, kan hücrelerini üreten kemiklerinizin içindeki maddedir. Kemik iliği nakli, doktorunuza kanserinizi tedavi etmek için daha yüksek dozlarda kemoterapi kullanma imkanı tanır. Ayrıca hastalıklı kemik iliğini değiştirmek için kullanılabilir.

İmmünoterapi

İmmünoterapi, vücudunuzun bağışıklık sistemini kullanarak kanserle savaşır. Bağışıklık sisteminiz, kanseri bir yabancı olarak tanımadığı için kanser vücudunuzda kontrolsüz bir şekilde yaşayabilir. İmmünoterapi, bağışıklık sisteminizin kanseri "görüp" saldırmasına yardımcı olabilir.

Hormon Terapisi

Bazı kanser türleri, vücudunuzun hormonları tarafından desteklenir. Örnekler arasında meme kanseri ve prostat kanseri bulunur. Bu hormonları vücuttan çıkararak veya etkilerini bloke ederek kanser hücrelerinin büyümesini durdurabilirsiniz.

Hedefe Yönelik İlaç Tedavisi

Hedefe yönelik ilaç tedavisi, kanser hücrelerinin hayatta kalmasını sağlayan spesifik anormalliklere odaklanır.

Klinik Araştırmalar

Klinik araştırmalar, kanseri tedavi etmenin yeni yollarını araştıran çalışmalardır. Şu anda binlerce kanser klinik araştırması yapılmaktadır.