FOR INTERNATIONAL PATIENTS
Osteoporoz (Kemik Erimesi) Nedir?
Osteoporoz, halk arasında " kemik erimesi " olarak bilinen ve kemiklerin yoğunluğunu kaybederek zayıfladığı bir hastalıktır. Bu durum, kalsiyum ve diğer minerallerin kaybına bağlı olarak kemiklerin daha kırılgan hale gelmesine ve kırık riskinin artmasına yol açar. Özellikle 50 yaş üzerindeki kadınlar ve erkekler osteoporoz açısından yüksek risk altındadır. 2024 verilerine göre, "Türkiye’de 50 yaş üstü kişilerin dörtte birinde osteoporoz saptanmış olup kadınlarda bu oran her üç kadından biri iken erkeklerde her beş erkekten biri olarak" belirtilmiştir. Ayrıca, osteoporoz , dünya genelinde her yıl milyonlarca insanın kemik kırıkları yaşamasına yol açan yaygın bir sağlık sorunudur.
Osteoporoz, kemik yapımından sorumlu olan osteoblastlar ve kemik yıkımından sorumlu osteoklastlar arasındaki dengenin bozulmasıyla ortaya çıkar. Normalde, bu hücreler dengeli bir şekilde çalışarak kemiklerin yapım ve yıkım sürecini düzenler. Ancak osteoporozda bu denge bozulur, kemik yapımı azalırken, kemik yıkımı artar. Bu durum, kemiklerin yoğunluğunun azalmasına ve zayıflayarak kırılmasına neden olur.
Hastalığın yaygınlığı göz önüne alındığında, osteoporozun erken tanısı ve tedavisi büyük önem taşır. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve gerekli takviyeler ile kemik erimesi riskini azaltmak mümkündür. Özellikle kalsiyum ve D vitamini yönünden zengin bir diyet, kemik sağlığını korumada önemli bir rol oynar.
Osteoporozun (Kemik Erimesi) Belirtileri Nelerdir?
Osteoporoz, kemiklerin zayıflayarak kırılgan hale geldiği bir hastalıktır. Genellikle belirgin semptomlar ileri aşamalarda ortaya çıkar. En yaygın belirtiler sırt ve bel ağrısı, boy kısalması ve kemik kırılmalarının artışıdır. Erken tanı, kemik yoğunluğunu korumak ve kırıkları önlemek için önemlidir. Özellikle kadınlar, yaşlı bireyler ve düşük kalsiyum alımı olan kişiler osteoporoz açısından risk altındadır. Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini düşürebilir. Bu nedenle, düzenli kemik yoğunluğu kontrolleri yapılmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.
Osteoporozun yaygın görülen belirtileri arasında aşağıdakiler yer alır:
Sırt ve Bel Ağrısı
Kemiklerdeki mikro kırıklar, özellikle omurga bölgesinde şiddetli sırt ağrısına ve bel ağrısına neden olabilir. Bu ağrılar genellikle uzun süreli, tekrarlayıcı olup, günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Boy Kısalması
Omurga kemiklerinde meydana gelen kırıklar, omurların çökmesine ve zamanla boyda kısalmaya yol açabilir. Bu, osteoporozun tipik bir belirtisidir.
Kamburlaşma (Kifoz)
Omurların zayıflaması sonucu omurganın şekli bozulabilir ve kifoz yani kamburlaşma meydana gelir. Bu durum, kişinin duruşunu ve hareket kabiliyetini olumsuz etkiler.
Kemik Hassasiyeti ve Kırılma
Osteoporozda kemikler zayıfladığı için hafif darbeler veya basit düşmeler bile kırıklara yol açabilir. Özellikle kalça, bilek ve omurga kırıkları yaygındır.
Osteoporoz, genellikle belirtiler ortaya çıkmadan ilerler, bu nedenle düzenli kemik yoğunluğu testleri ile erken teşhis büyük önem taşır. Erken tedavi, kemik kaybını durdurabilir ve yaşam kalitesini koruyabilir.
Osteoporozun (Kemik Erimesi) Tanı Yöntemleri
Osteoporoz tanısı, kemik yoğunluğunun azalmasını ve kırık riskini değerlendirmek için çeşitli yöntemlerle konur. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri DEXA (Dual Enerji X-ray Absorbsiyometri) taramasıdır. Bunun yanı sıra, tıbbi geçmiş, fizik muayene, laboratuvar testleri, röntgen ve BT taramaları da osteoporoz tanısında kullanılan diğer önemli yöntemlerdir. DEXA taraması, kemik mineral yoğunluğunu ölçerek osteoporozun varlığını doğrularken, laboratuvar testleri ve görüntüleme teknikleri diğer sağlık sorunlarını ve kırık riskini değerlendirmeye yardımcı olur.
Tıbbi Geçmiş ve Fizik Muayene
Doktor, kişinin aile geçmişi, kırık öyküsü, diyet ve yaşam tarzını değerlendirerek osteoporoz riskini belirler.
DEXA Taraması
DEXA Taraması, kemiklerin yoğunluğunu ölçmek için kullanılan yöntemlerden biridir. Bu test, vücuda zarar vermeyen düşük miktarda X-ray ışını kullanarak kemiklerin mineral içeriğini kontrol eder. Sonuçlar, kemiklerin ne kadar güçlü olduğunu ve kırılma riskini gösterir. Özellikle kemik erimesi (osteoporoz) şüphesi olan kişilerde, DEXA taraması teşhis koymada en güvenilir test olarak kabul edilir. Test hızlıdır, ağrısızdır ve kemik sağlığınızı anlamak için önemli bilgiler sağlar.
QCT Taraması
QCT (Kantitatif Bilgisayarlı Tomografi), düşük dozlu tomografi cihazlarıyla kemik yoğunluğunu ölçmek için (şimdilik yalnızca Acıbadem Altunizade Hastanesi'nde) kullanılan bir medikal yazılımdır. QCT, kemik yoğunluğunu üç boyutlu analiz edebilir ve özellikle metabolik olarak aktif trabeküler kemik yapısını ayrı değerlendirerek kemik erimesi gibi durumları erken tanı koyma imkânı sunar. Çekim sırasında pozisyon zorluğu yaşatmaz ve gerçekçi sonuçlar sağlar. QCT çekimi, standart bir tomografi çekiminde olduğu gibi yaklaşık bir dakika sürer. Amerikan Radyoloji Derneği (ACR) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından onaylanmıştır.
T-Skoru Değeri
DEXA taraması sonucu elde edilen T-skoru , hastanın kemik yoğunluğunun genç bir yetişkinin normal kemik yoğunluğu ile karşılaştırılmasını sağlar.
T-Skoru’nun anlamı şöyle açıklanabilir:
- -1 ve üzeri: Bu skor, kemik yoğunluğunun normal olduğunu gösterir. Kemiklerde herhangi bir zayıflama söz konusu değildir.
- -1 ile -2.5 arası: Bu aralık, osteopeni olarak adlandırılır. Kemik yoğunluğunda hafif bir azalma vardır, ancak henüz osteoporoz gelişmemiştir.
- -2.5 ve altı: Bu değer, osteoporozu işaret eder. Kemikler ciddi oranda zayıflamış ve kırılma riski yüksektir.
Laboratuvar Testleri
Kan ve idrar testleri, kemik kaybına neden olabilecek diğer sağlık sorunlarını elemek için yapılabilir. Bu testler, hormon dengesizlikleri veya kalsiyum eksikliği gibi faktörleri ortaya çıkarabilir.
Röntgen ve BT Taraması
İleri vakalarda, kemik kırıklarının veya omurga deformasyonlarının varlığını tespit etmek için röntgen ve yüksek çözünürlüklü (BT) gibi görüntüleme teknikleri kullanılabilir.
Bu yöntemlerle yapılan doğru tanı, osteoporozun erken evrede tespit edilmesini sağlayarak kırık riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Osteoporozu Önlemenin Yolları Nelerdir?
Osteoporozlu kemik kaslar tarafından destekleniyorsa, hasta yaşlanmış ya da osteoporozlu dahi olsa düzenli hareket ederek kalça, sırt ve bel kaslarının kuvvetlendirdiği takdirde, kırığın aza indirilmesinde rol oynayabilir.
Kemiğin kırılmalara karşı direnebilmesi için o kemiği koruyan, hareketlendiren sağlıklı bir kas dokusuna ve sinir sistemine ihtiyaç vardır. Tüm bunlar için kemik depoları kalsiyum ile dolmaya ihtiyaç duyar, bu nedenle D vitamini çok önemlidir. D vitaminin en büyük kaynağı ise güneştir. Beyaz peynir, süt ve yoğurt gibi gıdaların tüketilmesine özen gösterilmeli ve alınan kalsiyumu depolamak için spor yapılmalıdır.
Kimler Osteoporoz Riski Altındadır?
Osteoporoz, kemik kaybına ve kırık riskine yol açan bir hastalıktır. Kadınlar, özellikle düşük östrojen seviyelerine sahip olanlar, menopoz sonrası dönemde osteoporoz riski taşır. Erkeklerde ise düşük testosteron düzeyleri kemik kaybını hızlandırabilir. Bunun yanı sıra, genetik faktörler ve bazı ilaçlar da osteoporoz riskini artırır. Özellikle ailede osteoporoz öyküsü bulunanlar ve uzun süre kortikosteroid (kortizon) kullananlar yüksek risk altındadır.
Osteoporoz risk faktörleri arasında aşağıdakiler yer alır:
- Menopoz sonrası östrojen miktarının azalması
- Düşük testosteron seviyeleri
- Ailede osteoporoz öyküsü
- Uzun süre kortizonlu ilaç kullanımı
- Yaşlanmaya bağlı kemik kaybı ve artan kırık riski
Bu risk faktörlerinin farkında olmak, osteoporozu önlemeye ve tedavi etmeye yönelik adımlar atmak açısından önemlidir.
Osteoporozun Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Osteoporoz tedavisinin temel amacı kemik kaybını durdurmak, kırık riskini azaltmak ve kemik sağlığını korumaktır. Tedavi süreci, hastanın genel sağlık durumu ve osteoporozun ciddiyetine göre değişir. Erken evrede koruyucu tedaviye başlamak büyük önem taşır. İlaç tedavisine ek olarak, yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli egzersiz de tedavinin temel bileşenlerindendir.
Egzersiz
Tempolu yürüyüş, ağırlık kaldırma ve denge egzersizleri, kemik yoğunluğunu korumaya ve kas gücünü artırmaya yardımcı olur. Düzenli egzersiz kırık riskini azaltır.
İlaç Tedavisi
Bisfosfonatlar, osteoporoz tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar kemik yıkımını yavaşlatarak kemik yoğunluğunu artırmaya yardımcı olur. Diğer ilaçlar arasında kalsiyum ve D vitamini takviyeleri ile hormonal tedaviler yer alır.
Cerrahi Tedaviler
İleri osteoporozda, omurga kırıklarına bağlı ağrıyı hafifletmek ve kemikleri güçlendirmek için cerrahi yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemlerden biri vertebroplasti dir. Vertebroplasti yöntemi , kırık omurga kemiğine ince bir enjeksiyonla kemik çimentosu enjekte edilerek kemiklerin güçlendirilmesini sağlar. Diğer bir yöntem olan kifoplasti de ise, önce omurga kemiğinde balon yardımıyla boşluk oluşturulur, ardından bu boşluğa kemik çimentosu enjekte edilerek hem ağrı hafifletilir hem de kemiğin şekli düzeltilir. Ayrıca, omurga stabilitesini artırmak için korse tedavisi de kullanılabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Sigarayı bırakmak , alkol tüketimini azaltma ve kalsiyum açısından zengin bir diyet uygulamak, osteoporozun ilerlemesini önlemeye yardımcı olur.
Bu tedavi yöntemleri, kemik sağlığını koruyarak osteoporozun ilerlemesini önlemeyi hedefler.
Osteoporoza (Kemik Erimesi) Ne İyi Gelir?
Kemik erimesi (osteoporoz), kemik yoğunluğunun azalmasıyla ortaya çıkar. Bu süreci yavaşlatmak ve kemik sağlığını korumak için çeşitli yöntemler uygulanabilir. Dengeli bir beslenme, düzenli egzersiz ve bazı takviyeler osteoporozla mücadelede oldukça etkilidir.
Kalsiyum ve D Vitamini
Kemiklerin güçlenmesi için yeterli kalsiyum alımı şarttır. D vitamini ise kalsiyumun emilimini destekler. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve güneş ışığı önemli kaynaklardır.
Düzenli Egzersiz
Ağırlık taşıma ve denge egzersizleri kemikleri güçlendirir. Yürüyüş, hafif koşu ve yoga önerilen aktiviteler arasındadır.
Protein Tüketimi
Protein, kemik yapısının korunmasında önemli rol oynar. Yeterli miktarda protein alımı, kemik kaybını önlemeye yardımcı olur.
Sigara ve Alkol Tüketiminin Sınırlandırılması
Sigara ve aşırı alkol, kemik sağlığını olumsuz etkiler. Bu alışkanlıkların bırakılması, kemik erimesi riskini azaltır.
Bu önlemler, osteoporozun ilerlemesini durdurmaya ve kemik sağlığını korumaya yardımcı olabilir.
Osteoporoz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Osteoporoz nedir?
Osteoporoz, kemiklerin zayıflaması ve kırılmaya daha yatkın hale gelmesiyle karakterize edilen bir kemik hastalığıdır. Kemik yoğunluğu azaldıkça kırık riski artar.
Osteoporoz kimlerde daha sık görülür?
Osteoporoz, özellikle menopoz sonrası kadınlarda yaygındır. Ayrıca, yaşlılar, düşük testosteron düzeyine sahip erkekler, uzun süre kortizon kullananlar ve genetik yatkınlığı olanlar risk altındadır.
Osteoporoz nasıl teşhis edilir?
Osteoporoz, çeşitli testler ve yöntemlerle teşhis edilebilir. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri DEXA (Dual Enerji X-Ray Absorbsiyometri) taramasıdır. Bu test, kemik mineral yoğunluğunu ölçerek kemik sağlığını değerlendirir. Diğer teşhis yöntemleri arasında fiziki muayene, T-skoru değeri, laboratuvar testleri, röntgen ve BT taraması yer alır.
Osteoporoz önlenebilir mi?
Evet, dengeli bir diyet, kalsiyum ve D vitamini takviyesi, düzenli egzersiz ve sağlıklı bir yaşam tarzı osteoporozu önlemeye yardımcı olabilir.
Osteoporoz tedavi edilebilir mi?
Osteoporozun tamamen tedavisi mümkün olmasa da, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kemik kaybı yavaşlatılabilir ve kırık riski azaltılabilir.