CRP Nedir? CRP Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

CRP Nedir?

Vücudunda iltihaplanmadan şüphelenilen hastaların en sık sorduğu sorular arasında "CRP nedir?" sorusu yer alıyor. C-reaktif protein yani kısaca CRP, karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Vücudunuzda iltihap arttıkça CRP değeri de yükselişe geçer.

CRP Neden Ölçülür?

Hekiminiz vücudunuzda iltihaplanma ya da enfeksiyona neden olan bir durum söz konusu olduğunu düşünüyorsa CRP seviyenizi ölçtürmenizi isteyebilir. Bununla birlikte bazı hastalıkların önemli bir belirteci olarak CRP değeriniz gözden geçirilebilir. Ancak genel kan sayımlarında rutin olarak CRP değerine bakılmaz.

Bu noktada enflamasyonun aslında vücudunuzun herhangi bir yaralanma, hastalık ya da mikroba karşı verdiği doğal ve önemli bir tepki olduğunu belirtmeliyiz. Örneğin yaralandığınızda vücudunuzun hasar alan bölümünde ağrı, şişme ve renk değişiklikleri gözlenebilir. Bu enflamasyon, vücudunuzun kendisini iyileştirme çabasının bir göstergesidir.

Normal düzeyde ve geçici olan enflamasyon son derece faydalı olsa da bazı durumlarda kronikleşebilir. Gerekli bir durum olmadığı hâlde vücudunuz enflamasyon mekanizmasını devreye sokabilir. İltihabın sağlığınızı tehlikeye sokabileceği durumlar çoğunlukla kronik enflamasyonlar nedeniyle oluşur. CRP de bağışıklık sistemin belli kısımlarını aktive ettiğinden enflamasyona paralel şekilde yükselip alçalır. Dolayısıyla CRP ölçümü, özellikle kronik enflamasyonun tespiti için büyük önem taşır.

CRP Testi Nasıl Yapılır?

CRP testi oldukça kısa sürer. CRP değerlerinizin ölçümü için kolunuzdaki damardan bir miktar kan örneği alınır ve incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Test yapılmadan önce aç olmanız gerekmez. Ancak doktorunuz CRP testine ilave tetkikler isteyecekse testten bir süre önce besin alımını durdurmanızı önerebilir.

Testle ilgili dikkat edebileceğiniz bazı noktalar şöyle:

• Bazı ilaçlar kandaki CRP seviyesini etkileyebilir. Bu nedenle kullandığınız tüm ilaç ve takviyeleri önceden doktorunuza bildirmenizde fayda var. Ancak kesinlikle doktorunuza danışmadan reçeteli ilaçlarınızı kullanmayı bırakmamalısınız.
• Yüksek tempolu ve yoğunluklu egzersizler CRP değerinde sıçramalara sebep olabilir. Be nedenle egzersiz programınızı da doktorunuzla paylaşmanız gerekir. Doğru sonuçlara ulaşmak adına hekiminiz, test öncesi egzersize ara vermenizi ya da egzersiz yoğunluğunuzu hafifletmenizi tavsiye edebilir.

CRP Testi Sonuçları Ne Zaman Çıkar?

CRP test sonuçları genellikle 1-2 gün içinde çıkar. Laboratuvarın yoğunluğu, farklı tetkiklerin istenmesi gibi bazı durumlarda süre biraz uzayabilir.

CRP Testi Riskli midir?

CRP testi de diğer kan testlerinde olduğu gibi profesyonel bir sağlık uzmanı tarafından uygulandığında risk son derece azdır.

CRP Testiyle Birlikte Yapılan Testler

Vücuttaki iltihabın belirlenmesi için genellikle CRP testiyle birlikte ESR (eritrosit sedimantasyon hızı) adı verilen bir test uygulanır. Bu test, kırmızı kan hücrelerinin bir saat içinde test tüpünün dibine ne kadar hızlı düştüğünü ölçer. Böylece enflamasyonu kontrol etmiş olur. Eğer kanda iltihap varsa kırmızı kan hücrelerinin düşme hızı yüksek olur.

CRP Yüksekliği Nedir?

CRP yüksekliği, kanınızdaki C-reaktif proteinin ideal düzeyin üzerinde bulunmasıdır. CRP yüksekliği, bazı ciddi hastalıkların belirtisi olabilir.

CRP’nin Normal Değeri Nedir?

CRP normalde kanda oldukça düşük bir seviyede bulunur. Bu oran sağlıklı bireylerde genellikle 0, 9 mg/dL'den azdır. Kadınlarda ve yaşlı bireylerde daha yüksek CRP değerlerine rastlanabilir. Zaman zaman soğuk algınlığı enfeksiyonu gibi rahatsızlıklar yaşadığınızda CRP değeriniz yükselebilir ve iyileştikten sonra normal aralığa döner.

CRP Düzeyi Kaç Olursa Tehlikelidir?

CRP seviyesinin tehlike oluşturup oluşturmadığı kişinin sağlık geçmişine ve olası enflamasyonun sebeplerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle CRP değeriniz, en doğru şekilde uzman bir doktor tarafından değerlendirilebilir.

Ancak genel olarak uzman hekim, kişinin vücudunda CRP değeri 1 mg/dL'yi geçtiyse bunu referans aralığın üzerinde olarak yorumlayabilir. Böyle bir durumda CRP’yi artıran faktörleri tespit ederek bu seviyeyi düşürmek için tedavi planlaması muhtemeldir.

Yüksek CRP Değerlerinin Sınıflandırılması

CRP değerlerinin sınıflandırılması, bu proteinin kanda yüksek çıkmasına neden olan durumun tespitini kolaylaştırır. Örneğin CRP değeri, akut bakteriyel enfeksiyonlarda kronik otoimmün hastalıklara nazaran daha yüksek çıkar.

Yüksek CRP düzeyinin şiddetine göre nasıl sınıflandırıldığına kısaca değinelim:

• 3 ila 10 mg/l, hafif CRP yüksekliği.
• 10 mg/l değerinin üstü, orta düzeyde CRP yüksekliği.
• 100 mg/l değerinin üstü, işaretli CRP yüksekliği,
• 500 mg/l değerinin üstü, şiddetli CRP yüksekliği.

C-reaktif Protein Değeri Hangi Hastalıklarda Artar?

"C-reaktif protein yüksekliği nedir?", "CRP kaç olmalı?" ve "CRP kaç olursa tehlikeli?" sorularını yanıtladıktan sonra şimdi de "CRP neden yükselir?" sorusunun cevabına kısaca değinelim:

• Obezite
• Sigara kullanımı
• Diyabet
• Yüksek tansiyon
• Soğuk algınlığı
• Solunum yolu enfeksiyonlar ı
• Periodontal hastalıklar (diş eti ve dişleri destekleyen dokulardaki iltihap hastalıkları),
• Lupus
• Romatoid artrit
• Kalp krizi
• Pankreatit (pankreasın iltihaplanması)
• Vaskülit (kan damarı duvarlarının iltihaplanması)
• Travma, yanık ve yaralanmalar
• Kemik enfeksiyonları
• Doku ve organ hasarı
• Genetik bozukluklar
• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları.

CRP Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Yüksek C-reaktif protein seviyesinin belirtileri, yüksekliğe sebep olan duruma ve rahatsızlığın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. CRP yüksekliğinin belirtilerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Açıklanamayan kilo kaybı
• Yorgunluk
• Uykusuzluk veya uykuya dalmakta güçlük
• Baş ağrısı
• Kaslarda ağrı ya da sertlik
• Kas zayıflığı
• Düşük dereceli ve geçmeyen ateş
• Titreme
• Mide bulantısı
• Kusma
• Hazımsızlık
• İştah kaybı

CRP düzeyi yüksek olan bireylerde sıklıkla akut enfeksiyona rastlanır. Akut enfeksiyon semptomları ise şöyle:

• Kurdeşen ya da diğer döküntüler
• Vücut ağrısı
• Yüksek ateş
• İshal
• Nefes almada güçlük
• Kusma
• Şiddetli baş ağrısı
• Bilinç kaybı
• Vücut ağrısı
• Kalbin hızlı çarpması
• Devamlı öğürme ya da kusma
• Terleme
• Üşüme veya titreme

Bu belirtilerden bir veya birkaçına sahipseniz zaman kaybetmeden doktora başvurmalısınız.

Kandaki CRP Nasıl Düşer?

Kanınızda CRP değeri olması gereken seviyenin üstünde çıktıysa doktorunuzun reçete ettiği tedaviyi dikkatli şekilde sürdürmeli ve kontrollerinizi aksatmamalısınız. Tedavinizin yanı sıra daha sağlıklı bir CRP değeri için bazı yaşam tarzı değişiklikleri de yapabilirsiniz. Bu değişiklerden bazılarına kısaca göz atalım:

• Düzenli egzersiz yapmayı alışkanlık hâline getirin.
• Eğer fazla kilolarınız varsa bir diyetisyen eşliğinde ideal ağırlığınıza ulaşın.
• Sağlıklı, dengeli ve besin değeri yüksek bir beslenme biçimi benimseyin. Özellikle düşük yağlı ve lif bakımından zengin beslenme düzeni oluşturmanız CRP değerini düşürmek için faydalı olabilir. Örneğin Akdeniz diyetine geçebilirsiniz.
• İşlenmiş ve paketli gıdalardan uzak durun.
• Alkol tüketiyorsanız alkol alımınızı sınırlamaya özen gösterin.
• Sigara kullanıyorsanız en kısa sürede sigarayı bırakmaya ve pasif içici olmamaya dikkat edin.
• Meditasyon, nefes egzersizleri ve yoga uygulamaları yaparak stres seviyenizi düşürün. Bunlar ilginizi çekmiyorsa yapmaktan keyif alacağınız hobiler de edinebilirsiniz.
• Bazı vitamin eksiklikleri yüksek CRP değerleriyle ilişki olabilir. Bu nedenle doktorunuza danışarak gerekli vitamin takviyelerini kullanmaya dikkat edin.

Tüm bu öneriler yalnızca CRP değerinizi düşürmeye değil, genel sağlık durumunuzu iyileştirmeye de yardım edebilir.

CRP Yüksekliği ve Hamilelik

Hamilelik dönemindeki fizyolojik değişikliklere bağlı olarak CRP düzeyi bir miktar yükselebilir. Ancak CRP değerinin aşırı yükseldiği durumlarda enfeksiyon söz konusu olabilir. Gerekli durumlarda doğru tedavi uygulanmazsa erken doğum ya da bebeğin düşük ağırlıkla dünyaya gelmesi gibi problemler ortaya çıkabilir. Bu nedenle gebelik döneminde CRP yüksekliği söz konusuysa doktor gözetiminde olmanız son derece önemlidir.

CRP ve Kalp Hastalığı

Vücudunuzdaki atardamarlar iltihaplanırsa kalp hastalıkları, kalp krizi, felç ve periferik arter hastalığı geçirme riskiniz artar. Dolayısıyla CRP testi, olası kalp rahatsızlıklarının belirlenmesi için kullanılabilir. Ayrıca kalp krizi geçiren hastalarda ikinci kalp krizi riskinin belirlenmesinde de yol oynayabilir.

CRP değeri 2 mg/l değerinin üzerinde olan bireylerin kalp sağlığına daha fazla dikkat etmesi ve önlemleri artırması gerekebilir. Kalp rahatsızlıklarının tespiti için CRP testinden biraz daha farklı, yüksek duyarlılığa sahip ve kanınızdaki çok küçük artışları bile tespit edebilen Hs-CRP testi uygulanır.

Hs-CRP Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Hs-CRP test sonuçları çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebileceğinden uygulama, iki hafta içinde tekrar yaptırılabilir. Sonuçlar sınırda ise doktor bazı önleyici tedbirleri önerdikten sonra testi yineleyebilir. Bu sayede en doğru sonuçlara ulaşılabilir.

Hs-CRP testi sonuçları olması gereken aralığın dışındaysa uzman hekim kalp hastalığı riskinizi düşürecek tavsiyelerde bulunabilir, gerekli durumda tedaviye başlayabilir. Bu aşamada nihai kararı vermeden önce kişinin şu risk faktörlerini taşıyıp taşımadığını gözden geçirir:

• Ailede kalp hastalığı öyküsü,
• Hareketsizlik,
• Aşırı alkol kullanımı,
• Sigara kullanımı,
• Diyabet,
• Yüksek tansiyon,
• Obezite,
• Yüksek kolesterol,
• Kötü beslenme alışkanlığı.

CRP Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Stres CRP’nin Yükselmesine Neden Olur mu?

Kronik stres, CRP düzeyinin yükselmesine neden olabilir. Bu sebeple bireylerin günlük hayatta stresle başa çıkmalarına yardımcı olacak bazı mekanizmalar geliştirmeleri gerekir. Ayrıca gerekli durumda psikolojik destek almaları da önem taşır.

CRP Yüksekliği Kanser Belirtisi mi?

Kanser hastalığı CRP yüksekliğine yol açabilir. CRP seviyesinin yüksek olması; karaciğer, akciğer, meme, kolon, endometrium gibi bazı kanser türlerinin belirtileri arasında yer alabilir. Henüz net olarak kanıtlanmamış olsa da bilim insanları tarafından CRP yüksekliğinin de kansere yol açabildiği düşünülüyor. Ancak CRP değerinin yüksek olması her zaman kanserin göstergesi olmak zorunda değildir.

Kanser Hastalarında CRP Yüksekliği Kaç Olur?

Doktorların kişideki yüksek CRP düzeyi nedeniyle kanser hastalığından şüphelenmesi için değerin 20 mg/l ve üzerinde seyretmesi gerekir. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi yüksek CRP değeri her zaman kansere işaret etmeyebilir. Bu nedenle CRP değeri kanser teşhisi için tek başına yeterli değildir. Kesin tanı için uzman hekimlerin detaylı muayene ve tetkikler yapması gerekir.