Yazı İçeriği

Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Tanısı

Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Narsisizm Türleri

Narsist Kişilik Bozukluğu Kimlerde Görülür?

Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Birine Nasıl Davranılmalıdır?

Nasist Erkek Belirtileri

Narsistik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Narsist Ne Demek?

Narsist, şişirilmiş bir benlik imajı olan, hemen her alanda kendini diğer insanlardan daha yeterli ve güçlü gören, empatiden yoksun, başkalarını aşağılayan ve ezen, kibirli davranışlar sergileyen, başkalarının duygularını önemsemeyen, onları manipüle eden, arka planda ise kendini eksik ve yetersiz gören kişi demektir.

Narsist sözcüğünün kökeni Yunan mitolojisine kadar uzanır. Mitolojide bu hikaye özetle şöyle anlatılır… ‘Narcissus’, kendisini o kadar çok beğenmektedir ki bir gün bir su birikintisindeki yansımasına bakarken kendisine olan hayranlığından eriyerek yok olur. Narcissus’un yok olduğu yerde latince adı narcissus olan bir nergis çiçeği belirir. 

Narsist kişilik bozukluğunda kişi, dış dünyada hemen her alanda kendini yeterli ve güçlü olarak tanımlar. Buna uygun tavırlar sergilerken arka planda kendisine verdiği gerçek değer oldukça kırılgandır ve kendini yetersiz, güçsüz hisseder. 

Narsist kişi sürekli olarak kendini beğenmiş ve kibirli davranışlar sergilerken çevresindekilerden her zaman iltifat bekler. Buna rağmen başkalarının duygularını hiç önemsemez, empati kuramaz. Diğer insanları manipüle edilecek nesneler gibi görür. 

Hak ettiklerini düşündükleri ilgiyi görmeyen narsistik kişiler, kendilerini mutsuz ve hayal kırıklığına uğramış hissederler ve toplumdan uzaklaşmaya başlarlar. Buna paralel olarak ben merkezci yapıları nedeniyle etraflarında pek sevilmedikleri için içinde bulundukları toplum da onları dışlar.


Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsist kişilik bozukluğu, kişinin birçok alanda herkesten daha iyi olduğunu düşündüğü, en fazla kendini beğendiği-sevdiği psikolojik bir bozukluktur. Birçok sıradan insanın narsist özellikleri olabilir ancak narsist kişilik bozukluğu bundan çok daha ileri bir durumdur. Sıradan insanlarda narsist özellikler zaman zaman ortaya çıkarken narsistik kişilik bozukluğunda bu durum yaşamın her alanına yayılmış durumdadır. Bu kişilerin narsist özellikleri; hayatları, arkadaşlıkları, karşı cinsle ilişkileri ve günlük hayatlarının her aşamasında fark edilir. 

Narsistik kişilik bozukluğu sorunu erkeklerde kadınlara göre çok daha fazla görülür. Tüm vakaların yüzde 75’ini erkekler oluşturmaktadır. Klinik olarak kabul edilen 10 kişilik bozukluğundan biri olan narsist kişilik bozukluğu toplumda yüzde 1-5 aralığında görülür.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi narsist kişilik bozukluğunda da belirtiler sıklıkla gençlik yaşlarının sonları ile yetişkinlik döneminin başlarında ortaya çıkar. Bu kişilerde görülen semptomlar hastanın yaşadığı sorunun şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Narsizmin öne çıkan ana belirtileri şöyle sıralanır:

  • Başkalarından daha üstün olduğunu düşünmek ve bu şekilde davranmak,
  • Kendini fazla önemli görmek, kibirli tavırlar sergilemek,
  • Karşısındaki insanlara karşı empati gösterememek,
  • İstediği her şeye sahip olma hakkının olduğuna inanmak,
  • Başarısızlıklarını göstermeyip, başarılarını ön plana çıkarmak,
  • Abartılı başarılara ve yeteneklere sahip olduğunu düşünmek,
  • Kendisine hayranlık duyulmasını istemek ve ilgi beklemek,
  • Küçük başarılarda bile yüksek övülme isteği,
  • Üst sınıf ve statüde olmaya aşırı önem vermek,
  • Daha düşük statüde olduğunu düşündüğü kişilere üstünlük taslamak,
  • Başka insanların her zaman kendisini kıskandığını düşünmek,
  • Güçlü olmak, güzel olmak, başarılı olmak ve zekayla ilgili hayaller kurmak,
  • Gerçekleşmesi neredeyse imkansız hedefler belirlemek,
  • Eleştiriye karşı tahammülsüz olmak,
  • Direktiflerine uyulmaması halinde aşırı agresyon göstermek, 
  • Strese karşı hassasiyet,
  • Bulunduğu bir toplulukta sadece kendisi konuşacak şekilde kimseye fırsat vermemek,
  • Aklından geçirdiği hedeflere ulaşabilmek için çevresindeki insanları kullanmak,
  • Hedeflerine ulaşan kişilere karşı yoğun kıskançlık, başkalarının sürekli olarak kendisini kıskandığına inanmak,
  • Hayatta her şeyin en iyisine ulaşma çabası… En pahalı evlere, en pahalı arabalara sahip olmak, en güzel-en yakışıklı kişi ile birlikte olma isteği,
  • Hedeflerine ulaşamadığında ya da ulaşamayacağını anladığında depresif bir ruh haline girmek, umutlarını yitirmek,
  • Kendi iç dünyasıyla baş başayken kendisini yetersiz görmek, kendinden utanmak ve güvensizlik hissi yaşamak.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Araştırmacılar narsisizme neyin neden olduğunu tam olarak belirleyebilmiş değiller. Yine de narsist kişilik bozukluğunun doğa, beslenme, çevresel, sosyal, genetik etkenlerin kesiştiği noktada ortaya çıktığı düşünülmektedir.  

Kesişme noktasında bulunan faktörler ise şöyle sıralanabilir:

  • Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel şiddet, cinsel taciz, psikolojik baskı,
  • Çocukluğun ilk yıllarında anne, baba ya da onu yetiştiren kişiler tarafından aşırı derecede övülme ya da katı bir şekilde yargılanma,
  • Kişilik ve mizaç,
  • Stresi yönetememe,
  • Kendini değerli görmeme,
  • Genetik yatkınlık.

Bu noktada genetik yatkınlık konusunu biraz daha açalım. Genetik yapının narsist kişilik bozukluğuna neden olduğu yönünde yeterli bilimsel bilgi olmamasına rağmen yapılan araştırmalara göre kişinin ailesinde bu sorun varsa kendisinin de bu rahatsızlığı yaşama ihtimali olmayanlara göre daha yüksek seviyede bulunmaktadır.

İkizler üzerinde yapılan ‘ikiz kişilik bozuklukları’ temalı bir araştırmada tespit edilen hastalık görülme oranı, rahatsızlığın genetik olma ihtimalinin orta-yüksek seviyede olduğunu ortaya koymuştur. Yapılan çalışmalar gösteriyor ki; hastalığın kalıtsal olma ihtimali, ailesinde hiç hastalık görülmemiş kişilere göre daha yüksektir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Tanısı

Bir psikolog ya da psikiyatrist narsist kişilik bozukluğu belirtileri gösterip göstermediğinizi anlayabilir. Seanslarda sorunlarınızı birlikte konuşurken elde ettiği ipuçları, çoğu zaman bu soruna sahip olup olmadığınızı anlaması için yeterlidir. 
Uzmanınız yaptığı görüşmeler sırasında aşağıdaki belirtilerden beşine ulaşırsa narsistik kişilik bozukluğu yönünde teşhis koyabilir.

  • Kendini aşırı yüksek derecede önemseme,
  • Başka insanlardan daha başarılı, güzel, güçlü ve akıllı hissetmek,
  • Kendini diğer insanlardan daha üstün görme ve toplumsal statüsü yüksek kişilerle birlikte olma isteği,
  • Başkalarının kendisini beğenmesine ihtiyaç duyması,
  • Elde ettiği ve edeceği her şeyin hakkı olduğunu düşünmesi,
  • Kişisel amaçlarına ve hedeflerine ulaşmak için çevresindeki insanları kullanmaktan çekinmemesi,
  • Empati eksikliği,
  • Yüksek kibre işaret eden böbürlenme tarzı davranışlar.
  • Bunun yanı sıra ruh sağlığı uzmanınız teşhis koymak için kişilik testlerinden de yararlanabilir. Kişilik testlerinde sağlıklı bir sonuç alınabilmesi için kişinin kendisine yöneltilen soruları doğru olarak yanıtlaması gerekir. 

Öte yandan narsistik kişilik bozukluğuna başka psikolojik hastalıklar da eşlik edebilir ve bu durum teşhis konulmasını zorlaştırabilir. Nasistlerde sık rastlanan diğer kişilik bozuklukları arasında antisosyal, sınırda kişilik, şizotipal, histrionik ve sınırda kişilik bozuklukları bulunur. Bunların dışında madde bağımlılığına yatkınlık da görülebilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Narsist kişilik bozukluğu yaşayan kişiler çoğunlukla bu soruna sahip olduklarının farkına varamazlar. Oysa iyileşmenin ilk ve en önemli adımı, kişinin hareketlerinin kendi hayatını ve diğer insanlarla olan iletişimini nasıl etkilediğinin farkına varmasıdır. Bu nedenle çevrenizde yukarıda bahsettiğimiz belirtileri gösteren yakınlarınız varsa, onları tatlı bir dille bu sorunu yaşadıkları konusunda uyarmanız önemli bir destek olacaktır.

Narsistik kişilik bozukluğu tedavisinin ana unsuru terapi görüşmeleridir. Kişi bu süreç sayesinde kendi düşünce ve davranış biçimlerinin farkına varmaya başlar. Görüştüğünüz uzman kaygı ve depresyon benzeri başka sorunlarınız varsa antidepresan tedavisi de terapiye eklenebilir. Danışmanınız antidepresanlar dışında duygu durum dengeleyici ve antipsikotik ilaçlar kullanılmasını da önerebilir. 

Tedaviye kendinizi ikna edebilmek için narsist kişilik bozukluğunun mutlaka tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlık olduğunu unutmayın. Narsizm sorununuz olduğu sürece etrafınızdaki insanları üzer ve ilişkilerinize zarar verirsiniz. Altta yatan güvensizlik sizi de hiç durmaksızın yorar. Narsistik kişilik bozukluğu tedavisi sayesinde hem kendinizle barışık olur hem de çevrenizdeki insanlarla sağlıklı ilişkiler kurabilirsiniz.

Narsisizm Türleri

Narsizmin farklı türleri bulunur ve her biri kendi içerinde ortak ve farklı özellikler gösterebilir. 

Sağlıklı Narsizm: Sağlıklı narsizm normal bir durumdur ve hemen her insanda bulunur. Gerçeklerle uyumlu olduğu sürece bir sorun oluşturmaz. Öte yandan narsizm kişinin kendi değerini bilmesi, nelere hakkının olduğunu anlaması görevini üstlenen bir dürtü olarak vardır.

Büyüklenmeci Narsizm: Bu yapıdaki kişiler kendi yeteneklerini, haklılıklarını öne çıkartırlar. Bu durum bir takıntı halindedir. Etrafındakileri nasıl etkilediklerini umursamadan büyüklenmeci tavırlarını sürdürürler.

Savunmasız ya da Kırılgan Narsizm: Büyüklenmeci narsizmin zıttıdır. Bu kişiler genellikle utangaç ve duyarlı tiplerdir. Diğer yapısal nitelikleri ise kıskançlık ve başkalarının eleştirilerine karşı fazla tepkili olmalarıdır. Kendilerine karşı yapılan eleştirilere karşı aşırı bir savunma ve tepki gösterirler. Reddedilme ve utanç kaygısıyla pasif öfkeye kapılırlar. 

Cinsel Narsizm: Cinsel narsizm sorunu olanlar bu konudaki performanslarına karşı takıntılı insanlardır. Başkalarının, onların performansını övmelerine ihtiyaç duyar, kendilerine hayranlık duyulmasını isterler. Çevresindekileri manipüle edebilmek için cinselliği kullanırlar. 

Somatik Narsizm: Somatik narsistler nasıl göründüklerine takıntı seviyesinde önem verirler. Bu kişiler için nasıl giyindikleri, hangi aksesuarları kullandıkları ve bedensel görüntüleri, kaç kilo oldukları, saçlarının nasıl göründüğü aşırı derecede önemlidir. Kendilerini gerçek hallerinden daha güzel, daha güçlü görürler. Bu yapıları nedeniyle başka insanları dış görünüşlerine bakarak eleştirirler. 

Serebral Narsizm: Somatik narsisizmin zıttı olarak dış görünüşe değil kişilerin entelektüel özelliklerine önem verirler. Tabii öncelikle kendilerini herkesten daha entelektüel ve zeki görürler. Başka insanları ise bu alanlarda yetersiz bulurlar ve bu düşüncelerini karşısındakilere hissettirmeye çalışırlar.

Manevi Narsizm: Bu kişiler kendi inançlarını ve maneviyatlarını herkesten daha üstün ve değerli görürler. Bu yanlarını ön plana çıkarır, karşılarındaki insanlara üstünlük taslayarak onları değersizleştirmeye çabalarlar.  

Kötü Niyetli Narsizm: Kötücül narsizm türler arasındaki en tehlikeli olandır. Narsizmin en zarar verici türüdür. Kötü niyetli narsizmde anti sosyal kişilik özellikleri de bulunurken buna sadizm de eklenebilir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Kimlerde Görülür?

Narsist kişilik bozukluğu, şu özelliklere sahip kişilerde daha yüksek oranda görülür:

  • Erken Yaşta Travma ve İhmal Yaşayanlar,
  • Yanlış Ebeveyn Tutumlarına Maruz Kalanlar,
  • Bireysel Başarıda Rekabete Maruz Kalanlar,
  • Genetik Yatkınlığı Olanlar,
  • Mükemmeliyetçiler.

Erken Yaşta Travma ve İhmal Yaşayanlar

Çocukluk döneminde ciddi travmalar yaşayanlar, ihmal edilenler veya aşırı şımartılanlarda narsist kişilik bozukluğu daha sık görülür.

Yanlış Ebeveyn Tutumlarına Maruz Kalanlar

Aşırı koruyucu veya çok fazla eleştirel ebeveyn tutumları, kişinin kendini değerli hissetme ve başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurma yeteneğini olumsuz yönde etkileyebilir.

Bireysel Başarıda Rekabete Maruz Kalanlar

Bireysel başarı ve rekabetin yoğun olarak vurgulandığı toplumlarda narsist kişilik bozukluğu vakaları daha yaygın görülür.

Genetik Yatkınlığı Olanlar

Araştırmalar, narsist kişilik bozukluğunun genetik bir yatkınlıkla bağlantılı olarak gelişebileceğini göstermektedir.

Mükemmeliyetçiler

Yüksek özsaygı, mükemmeliyetçilik veya aşırı rekabetçilik gibi kişilik özellikleri narsist kişilik bozukluğu gelişme ihtimalini artırabilir.

Belirttiğimiz etkenlerin farklılıklarından da anlaşılacağı üzere, narsist kişilik bozukluğu gelişme süreci karmaşık bir yapıya sahiptir ve çeşitli etkenlerin birleşimi sonucu ortaya çıkar.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Birine Nasıl Davranılmalıdır?

Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilere yaklaşım, bu kişilerin duygusal ihtiyaçlarını ve davranışsal özelliklerini anlayarak, onlarla sağlıklı bir iletişim kurmayı hedefler. Bu kişilere şu şekilde davranarak daha sağlıklı bir iletişim kurabilirsiniz:

  • Empati Kurun,
  • Net Sınırlar Koyun,
  • Açık İletişim Kurun,
  • Sabırlı Olun,
  • Profesyonel Yardım Almaya Teşvik Edin,
  • Kişisel Sınırlarınızı Koruyun.

Empati Kurun

Narsist kişilik bozukluğu olan kişilerle iletişim kurarken onların duygusal ihtiyaçlarını anlamaya çalışarak ve onlara karşı empatik bir tutum takınarak davranmak gerekir.

Net Sınırlar Koyun

Narsist kişilik bozukluğu sorunu yaşayan kişilere; sağlıklı sınırlar belirleyerek, kabul edilebilir davranışların neler olduğunu net bir şekilde ifade ederek davranmak gerekir.

Açık İletişim Kurun

Duygularınızı ve beklentilerinizi açık ve doğrudan ifade edin. Bunu yaparken suçlayıcı bir dil kullanmaktan kaçının.

Sabırlı Olun

Narsist kişilik bozukluğu olan kişilerle kısa bir sürede sağlıklı bir iletişim kurmak pek de kolay değildir. Değişim zaman alır. Bu kişilerin davranışlarında ve tutumlarında hemen değişiklikler beklemeyin ve sabırlı olun.

Profesyonel Yardım Almaya Teşvik Edin

Psikoterapi, narsist kişilik bozukluğu tedavisinde önemli bir rol oynar. Narsist kişilik bozukluğu sorunu olan arkadaşınıza, profesyonel yardım almaya teşvik edecek şekilde davranın.

Kişisel Sınırlarınızı Koruyun

Kendi duygusal ve fiziksel sınırlarınızı koruyun. Davranışlarınızla bunu göstermek hem onun sizin sınırlarınıza saygı duymaya başlamasını hem de kendinizi korumanızı sağlar.

Nasist Erkek Belirtileri

Narsist erkek belirtileri arasında şunlar bulunur:

  • Çok beğenilmek ve sürekli övülmek ister,
  • Her şeyi hak ettiğini düşünür,
  • Sizi dinlemez,
  • Fikirlerinize saygı duymaz,
  • Aldığınız kararlara saygı duymaz,
  • Empati yapamaz,
  • Sık sık sizi eleştirir,
  • Başta erkekler olmak üzere arkadaşlarınızla görüşmenizi istemez,
  • Cep telefonunuzu karışırır, 
  • Başkalarına olduğu gibi size de saygısız davranır, kendini beğenmiş davranışlar ya da tutumlar sergiler.
  • Üstünlük taslar.

Narsistik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Narsist İnsan Ne Demek?

Narsist insan tanımı, kişinin kendine aşırı derecede hayranlık beslemesi, başkalarının duygularını ve ihtiyaçlarını önemsememe eğilimi göstermesi demektir. Bilimsel çalışmalar, bu kişilerin abartılı bir öz-büyüklük hissine sahip olduğunu, empati yeteneklerinin kısıtlı olduğunu ve ilişkilerde manipülatif davranışlar sergilediğini göstermektedir. Bu kişilerde dışarıdan onay isteği ve hayranlık arzusu yoğun şekilde yaşanır. Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler bu beklentileriyle, kendilerine karşı duydukları kırılgan bir özsaygının üstünü örtmeye çalışırlar. Eleştirilere karşı aşırı hassastırlar ve savunmacı bir tavır takınırlar. Narsist insanlar, dışarıdan güçlü ve özgüvenli görünseler de bu durum genellikle içsel güvensizlikleri ve yetersizlik duygularıyla çelişir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Psikoterapi ile Tedavi Edilerek Geçer mi?

Narsistik kişilik bozukluğu psikoterapi ile tedavi edilebilir. Tedavi süreci genellikle zorlu bir süreçtir ve zaman alır. Bilişsel davranışçı terapi, şema terapi ve psikodinamik terapiler bu kişilik bozukluğunun tedavisinde etkili yöntemlerdir. Terapinin başarısı büyük oranda kişinin seanslara katılımına ve terapi sürecinde yapması gerekenleri yapmasına bağlıdır. Narsist kişilik bozukluğunun psikoterapi ile tedavisi kişinin öz-farkındalığını artırma, empati yeteneklerini geliştirme odaklıdır. Psikoterapide; ilişkilerde daha sağlıklı dinamikler oluşturma ve eleştiri ile başa çıkma yöntemleri öğretilir. Zamana yayıla düzenli psikoterapi seansları, narsist davranış kalıplarını kırar ve böylece kişi daha sağlıklı ilişki kurma becerileri edinir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Olanlar Üzülür mü?

Narsist Kişilik Bozukluğu olan kişiler üzülebilir fakat onların üzülme nedenleri ve üzüntülerini ifade ediş şekilleri farklılık gösterir. Bu kişiler eleştiriye veya reddedilmeye karşı aşırı hassastırlar. Eleştirildikleri ve reddedildikleri durumlarda derin bir üzüntü yaşarlar. Üzüntülerini ifade etme şekilleri, genellikle özsaygıyı koruma ve dış dünyaya güçlü görünme ihtiyacı nedeniyle, başkalarının üzüntü ifadelerinden farklıdır. Narsist kişilik bozukluğu olanlar sıklıkla kendi ihtiyaçları ve duygularına odaklıdır. Başkalarının duygularıyla empati kurmakta güçlük çekerler. Bu durum doğal olarak onların başkalarıyla kurdukları iletişimi etkiler.

Narsist Kişilik Bozukluğu Olanlar Terk Edilirse Ne Olur?

Narsist kişilik bozukluğu olan kişiler terk edildiklerinde yoğun bir üzüntü ve öfke yaşarlar. Yoğun üzüntü ve öfke onların kırılgan özsaygılarını daha da sedeleyebilir ve eleştirilere karşı hassasiyetlerini artırabilir. Narsistler terk edildiklerinde kendilerini değersiz veya yetersiz hissedeler. Yaşadıkları bu hisler, narsist kişilik bozukluğu olanları daha savunmacı veya saldırgan bir tavır almaya yönlendirir. Bazı vakalarda terk edilme durumu, kişinin kendi davranışlarını ve ilişki kurma yöntemlerini tekrar değerlendirmesine neden olabilir. Böyle bir tutum takınabilmeleri için sıklıkla profesyonel yardım almaları ve yoğun bir içsel çalışma yapmaları gerekir. Narsist kişilik bozukluğu olanların bu tarz güçlüklerle başa çıkmaları için terapi almaları önerilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu İyileşir mi?

Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB), uygun tedavi ve terapi yöntemleriyle yönetilebilir ve kişinin ilişkileri ve yaşam kalitesi önemli ölçüde iyileştirilebilir. Bahsettiğimiz bu iyileşme tamamen bir iyileşme değildir. Belirtilerin hafiflemesi ve daha sağlıklı davranış kalıplarının geliştirilmesi yönündedir. Bilimsel araştırmalar, psikoterapi ve özellikle bilişsel davranışçı terapi, şema terapi ve psikodinamik terapi gibi yöntemlerin, narsist kişilerin öz farkındalıklarını artırarak, empati kurma yeteneklerini geliştirerek, ilişkilerinde daha sağlıklı dinamikler kurmalarına yardımcı olabileceğini göstermektedir. Kişilerin tedaviye olan bağlılığı ve terapilere aktif olarak katılmaları, değişim sürecinde kritik öneme sahiptir.