Tetik Parmak Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Tetik Parmak Nedir?

Tetik parmak, parmakların hareketi sırasında eklemlerde yaşanan kıvrılma veya kilitlenme sorunlarıyla karakterize edilen bir sağlık problemidir. Genellikle el parmaklarında oluşan bu sağlık problemi ani bir hareket sonucunda parmaklarda takılma veya kilitlenme hissinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu sağlık problemi özellikle sabah saatlerinde daha belirgin şekilde görülür. Parmakta kilitlenme, hassasiyet ve ağrı hissi bu sağlık probleminin belirtileri arasında sayılabilir. Genellikle parmak tendonunun kılıfının iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan bu sağlık probleminin tedavi yöntemleri arasında fizik tedavi, antiinflamatuvar ilaçlar, kortizon enjeksiyonları ve cerrahi müdahaleler bulunur. Bu sağlık probleminin tedavisinde cerrahi olmayan yöntemlerin başarısız olması halinde ameliyat etkili bir tedavi yöntemi olabilir.

Tetik Parmağın Belirtileri Nelerdir?

Tetik parmağın belirtileri belirgin bir yaralanma olmadan da ortaya çıkabilir ve giderek artabilir. Tetik parmak sendromunda sertlik ve kilitlenme hisleri sabah uyandıktan sonra veya hareketsizlik sonucunda kötüleşebilir. Bu belirtiler belirli yöntemlerle iyileşme gösterebilir.

Erken Belirtiler

Tetik parmağın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Etkilenen parmağın tabanında, parmak ve avuç içinin birleştiği yerde rahatsızlık hissi,
• Kavrama gibi hareketler sonucunda oluşan ağrı hissi,
• Parmakların hareket ettirilmesiyle oluşan çatlama hissi,
• Parmakların avuca doğru bükülmesiyle oluşan ağrı ve tutukluk hissi,
• Avuç içinde oluşan şişlik ve hassas yumru,
• Parmakların bükülmüş pozisyonda kilitlenmesi,
• Parmağın bükülme yeteneğinin kaybolması ve parmak bükülürken oluşan ağrı hissi,
• Parmağı düzeltmekte zorlanmak ve bu esnada oluşan ağrı hissi.

İleri Düzey Belirtiler

Tetik parmak sendromunun ileri düzey belirtileri arasında el ağrısı sayılabilir. Avuç içinde bir yumru oluşabilir. Parmak bükülmüş bir halde kalabilir ve daha sonrasında ani bir şekilde yerine geri gelebilir. Bu belirtilerin yanı sıra parmak tam olarak bükülemeyebilir veya düzleşmekte zorlanabilir.

Tetik Parmağın Nedenleri

Tetik parmak bireyin parmaklarını düzgün bir şekilde hareket ettirmesine engel olan bir sağlık problemidir. Parmakların etrafında yer alan tendonların ve koruyucu kılıfların şişmesi veya kalınlaşması sonucunda oluşur. Tetik parmağın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bu konuda yapılan araştırmalar günümüzde halen devam eder.

Tetik Parmak Nasıl Oluşur?

Kasların kemiklere bağlanmasını sağlayan sert kordonlar, yani tendonlar koruyucu kılıflarla çevrelenir. Tetik parmak, bu koruyucu tendon kılıfının tahriş olması, tendon ilthabı ve tendon şişmesi gibi durumların sonucunda oluşur. Oluşan bu şişlikler nodül adı verilen yumrulara neden olabilir.

Tahriş nedeniyle oluşan bu küçük doku parçaları tendonun kolayca kaymasını zorlaştırabilir. Bu durum etkilenen parmakların geçici de olsa bükülü bir halde kalmasına ve parmak kilitlenmesi problemine sebep olabilir. Daha sonrasında etkilenen tendonun ani bir şekilde serbest kalmasıyla parmak bir tetik gibi kendini serbest bırakabilir.

Tetik Parmağın Risk Faktörleri Nelerdir?

Herkeste görülebilen bir sağlık problemi olan tetik parmak problemine genel olarak 40 ila 60 yaş arasındaki yetişkinlerde daha sık rastlanır. Erkeklere oranla kadınlarda daha yaygın olarak görülür. Bunun yanı sıra bireyde tetik parmak oluşma riskini artıran bazı faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Daha önce elinden yaralanmış bireylerde, 
• Çiftçilikle veya bahçe işleriyle uğraşan bireylerde,
• Enstrüman çalan bireylerde,
• Endüstriyel çalışmalar yapan veya el aletleriyle uğraşan bireylerde,
• Raket sporlarıyla ilgilenen bireylerde tetik parmak görülme sıklığı daha fazladır.

Bunların yanı sıra bazı sağlık problemlerine sahip olmak tetik parmak sendromu gelişmesine yol açabilir. Bu sağlık problemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Diyabet,
• Gut hastalığı,
• Osteoartrit,
• Amiloidoz,
• Romatizmal eklem iltihabı,
• Tiroit hastalığı.

Tetik Parmak Tanısı Nasıl Konulur?

Tetik parmak tanısı bir doktor tarafından fiziksel bir muayene sonucunda konulabilir. Doktor bireyin ellerini ve parmaklarını muayene ederken diğer belirtileri de inceler. Problemin ortaya çıktığı andan itibaren oluşan rahatsızlık hislerini değerlendirerek tetik parmağı teşhis eder.

Klinik Değerlendirme

Doktor klinik değerlendirme esnasında bireyle belirtileri hakkında konuşur ve parmaklarını muayene eder. Bu fiziksel muayenede tetik parmak teşhisi koyabilmek için gereken tanı kriterleri şu şekilde sıralanabilir:

• Avuç içinde bulunan fleksör tendon kılıfının üzerinde hassasiyet oluşması,
• Parmakların büküp düzeltilmesi sonucunda oluşan takılma hissi,
• Parmak tabanındaki tendon kılıfının kalınlaşması veya şişmesi.

Görüntüleme Yöntemleri

Genellikle tetik parmak sendromunun teşhisinde özel bir teste ihtiyaç duyulmaz. Bununla birlikte bazı durumlarda eldeki dokuların ve kemiklerin görüntülenebilmesi amacıyla ultrason ve X ışınları gibi yöntemlere başvurulabilir.

Tetik Parmak Tedavi Yöntemleri

Tetik parmak genellikle ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebilen bir sağlık sorunudur. Atel kullanmak, tendonun dinlenebilmesi için yapılan hareketleri veya aktiviteleri değiştirmek, kortikosteroid enjeksiyonu yaptırmak tetik parmak sendromunun tedavi yöntemleri arasında yer alır.

İlaç Tedavisi

Tetik parmak tedavisinde bireyin durumuna göre doktor tarafından önerilen steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar kullanılabilir. Kullanılan bu ilaçlardan bazıları krem formunda olabilir ve yamalar aracılığıyla sağlık probleminin yaşandığı bölgeye sürülerek kullanılabilir.

Fizik Tedavi ve Egzersizler

Tetik parmak problemi henüz ilerlememiş olan ve daha hafif belirtiler gösteren bireylerin atel kullanması, parmağın hareket etmesine engel olarak belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle sabahları daha sert olan parmaklar için gece boyunca atel takmak iyi gelebilir.

Tetik parmak tedavisinde yapılan çeşitli egzersizler bazı belirtilerin iyileştirilmesinde etkili olabilir. Tetik parmak tedavisi için uygulanabilecek egzersizler şu şekilde sıralanabilir:

• Pasif Bilek Germe: Avuçlarınızı çenenizin hemen altında birleştirin. Ardından elinizi göğüs kafesi boyunca göbek bölgenize doğru yavaş bir şekilde indirin. Elleri vücuda yakın, avuçları bir arada tutun. Bileklerinizdeki ve parmaklarınızdaki gerginliği hissederken bu pozisyonda 10 saniye kadar durun.
• Parmak Ucu Bükme: Parmak uçlarınızı bükün ve parmağınızın geri kalanı kısmını düz tutun. Bu egzersizi birkaç saniye boyunca deneyin ve 3 ila 5 kez tekrar edin. 
• Parmak Ucu ve Orta Eklem Bükme: Parmak ucunuzu ve orta eklemini bükerken elinizdeki büyük eklemi düz bir şekilde tutun. Bu egzersizi 3 ila 5 kez tekrarlayın.

Kortizon Enjeksiyonları

Kortikosteroid yani kortizon, prednizon veya deksametazon içeren ilaçları kullanmak inflamatuvar hastalıkların tedavisinde büyük önem taşır. Tetik parmak sendromunda şişliğin inmesine yardımcı olmak amacıyla kortizon enjeksiyonlarından yararlanılabilir. Bu sıvı kortikosteroidler tetik parmak sendromundan etkilenen parmağın veya başparmağın tabanına enjekte edilerek uygulanır.

Kortikosteroid enjeksiyonları tetik parmak tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. Şişliğin azalmasına ve tendonun yeniden serbestçe hareket edebilmesine yardımcı olur. Kortikosteroid enjeksiyonlarında iyileşme birkaç gün veya birkaç hafta içinde görülebilir. Olası komplikasyonları engellemek amacıyla aynı parmağa iki veya üçten fazla enjeksiyon yapmamak gerekir.

Cerrahi Müdahale ve Ameliyat Süreci

Cerrahi uygulamalar cerrahi olmayan tüm yöntemler denendikten ve başarı elde edemedikten sonra değerlendirilebilir. Cerrahi müdahalenin hızlıca yapılması ve parmaktaki kalıcı bükülmenin önüne geçilmesi amaçlanır. Cerrahi işlemden sonra bazı komplikasyonlar gelişebilir. Doktor işlemden önce bu riskleri azaltmak amacıyla çeşitli önlemler alabilir. 

Tetik parmak ameliyatının tüm aşamaları şu şekildedir:

• Cerrahi müdahale yöntemine karar verilmesi,
• Lokal anestezi uygulaması,
• Tendon kılıfının kesilmesi ve serbest bırakılması,
• Kesinin kapatılması,
• Operasyondan sonraki bakım ve fizik tedavi uygulamaları,
• Düzenli doktor kontrolleri.

Tetik Parmak Ameliyatı

Tetik parmak ameliyatı etkilenen parmağın tabanına yakın olan küçük bir bölgeye kesi atılarak tendon kılıfının daralmış olan bölümünün açılması işlemidir.

Ameliyat Türleri

Tetik parmak ameliyatı iki farklı şekilde yapılabilir:

• Açık Tetik Parmak Serbestleştirme Ameliyatı: Lokal anestezi uygulanarak yapılan bu cerrahi işlem, tetik parmağın görüldüğü parmağın tabanına küçük bir kesi açılarak yapılır. Tendon kılıfının üst kısmı dikkatli bir şekilde kesilerek genişletilir. Ardından işlem yapılan bölge dikilerek kapatılır ve hafif bir bandajla örtülür. 
• Perkütan Tetik Parmak Serbestleştirme Ameliyatı: Lokal anestezi yöntemiyle gerçekleştirilen bu işlemde kesi açılmaz. Onun yerine etkilenen parmağın tabanına bir iğne sokulur ve tendona ulaşmak amacıyla bağın içinden kesilir. Bu invaziv yöntemde yara izi kalmasa da açık cerrahi operasyonu kadar yara oluşması riski olabilir.

Ameliyat Öncesi Hazırlık

Tetik parmak ameliyatından önce özellikle dikkat edilmesi gereken bir durum yoktur. Bireyin ameliyattan önce doktor tarafından verilen bilgileri dinlemesi ve bunlara dikkat etmesi yeterlidir. Bununla birlikte alınabilecek bazı önlemler ameliyat esnasında ve sonrasında oluşabilecek istenmeyen durumları önlemeye yardımcı olabilir. Sigara kullanımından kaçınmak, sağlıklı kiloyu korumak ve düzenli egzersiz yapmak gibi genel sağlığı iyileştiren alışkanlıklar bireyin ameliyata hazır olmasını sağlayabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

Ameliyattan hemen sonra bireyden parmağını hareket ettirmeye çalışması istenir. İşlemden sonra avuçta ağrı hissinin oluşması yaygın görülen bir durumdur. Ağrı hissini ve şişliği azaltmak için eli kalbin üzerine kaldırarak burada tutmak yardımcı olabilir. Ameliyat sırasında atılan kesi birkaç hafta içinde iyileşirken el, parmak ve başparmakta oluşan şişliğin ve sertliğin tam anlamıyla iyileşmesi yaklaşık 4 ila 6 ayı bulabilir. Bununla birlikte ameliyattan sonra iyileşme gözlenmiyorsa; ağrı, sertlik ve şişlik hissi geçmiyorsa bir el terapistinden yardım almak gerekebilir.

Ameliyat Ne Kadar Sürer?

Tetik parmak ameliyatı yaklaşık olarak 20 dakika kadar süren bir el cerrahisi işlemidir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Tetik parmak kendi kendine geçer mi?

Tetik parmak kendi kendine iyileşebilen bir rahatsızlık değildir. Bu nedenle tetik parmak belirtilerinin görülmesi halinde bir doktora danışmak ve muayene olmak önemlidir. 

Tetik parmak için hangi doktora başvurulmalıdır?

Tetik parmak için ortopedi ve travmatoloji doktorlarına, fiziksel tıp ve rehabilitasyon doktorlarına başvurulabilir.

Tetik parmaktan korunmak mümkün mü? Tetik parmak önlenebilir mi?

Tetik parmak önlenebilir bir sağlık problemidir. Tetik parmağı önlemek için uygulanabilecek en etkili yöntem parmakları zorlamaktan kaçınmaktır. Bunun yanı sıra tetik parmağın önlenebilmesi için alınabilecek diğer önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Egzersizleri ve aktiviteleri kontrollü ve yavaş yaparak yaralanmaların önüne geçilebilir.
• Spor ve iş ortamlarındaki aktiviteler için doğru duruş teknikleri hakkında bilgi edinilebilir.
• Ellere ve parmaklara çok fazla yük bindiren ve bunu tekrarlayan işlere ara verilerek devam edilebilir.

Tetik parmak ameliyatındaki olası komplikasyonlar nelerdir?

Tetik parmak ameliyatı bireyin parmağını rahat bir şekilde hareket ettirebilmesini amaçlasa da tetik parmak ameliyatının sonucunda birtakım komplikasyonlar oluşabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Etkilenen parmakta sertlik,
• Ameliyat bölgesinde geçici ağrı ve şişlik,
• Etkilenen parmağı bir süre düzeltememek,
• Enfeksiyon riski,
• Yara izi kalması,
• Parmakta hassasiyet,
• Sinir hasarının oluşması,
• Yanlış pozisyonda tendon (Yay kirişi).

Tetik parmak tedavisinin amaçları nelerdir? 

Tetik parmak tedavisinin amacı parmakların normal şekilde bükülüp açılmasını sağlamak, ağrı hissini azaltmak ve el fonksiyonlarının sağlıklı haline dönmesine yardımcı olmaktır.