Hafızaya zarar veren etmenler
Yaş almaya bağlı hafıza (bellek) zayıflaması yaşanabilir. Hafızanın zayıflamasının yanı sıra hafıza kaybı da görülebilir. Hafıza kaybının en önemli sebepleri arasında stres gösterilir. Yaş ilerlemesine bağlı oluşan hafıza kaybı günlük yaşamda sıkıntılara yol açsa da önlenebilir bir rahatsızlıktır. Hafıza kaybına götüren nedenler…
Genler
Hafızanın ne kadar güçlü olacağını ve yaşla birlikte gücünün ne kadar azalacağını genler belirler. Alzheimer, hipertansiyon veya depresyon dahil hafızaya zarar veren birçok hastalıkla ilgili riskler genlerin etkisi altındadır.
Hormonlar
Cinsiyet hormonları belleği etkiler. Yaşla birlikte kadınlarda östrojen, erkeklerde testosteron düzeyi düşer ve bunlar yaşa bağlı hafıza kaybını da tetikler.
Yaşa bağlı yaygın hastalıklar
Bu hastalıklar belleği dolaylı ya da dolaysız zayıflatabilir. Bunların bazısı için kullanılan ilaçlar da belleğe ya da konsantrasyona zarar verme riski taşır.
Koroner arter hastalığı
Kalp için kötü olan beyin için de kötüdür. Yüksek kolesterol, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıklar bellek problemi riskini artırır.
Tiroit bozukluğu
Tiroit bezi, fonksiyonunu gerektiği gibi yerine getiremiyorsa, metabolizma çok hızlı ya da çok yavaş olabilir. Her iki problem de öğrenmeyi ve belleği etkileyebilir.
Nörolojik bozukluklar
Çeşitli nörolojik bozukluklar, nöronlarda ve nöron ağında doğrudan hasar yaparak ya da nöronların gerekliği gibi işlev görmesini engelleyerek hafıza kaybına ve diğer türden bilişsel fonksiyon bozukluklarına yol açabilir (Alzheimer, inme, kala travması, Parkinson, epilepsi.)
Kanser
Kansere karşı uygulanan kemoterapi ve ışın tedavisi de hafıza kaybını tetikleyebilir.
Ruh hali, stres ve bellek
Gerek depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik bozukluklar, gerekse de yoğun stres optimum belleğe zarar verebilir. Bu problemleri kontrol altına almak genellikle bellek fonksiyonunu düzeltir.
İlaçlar
Yeni bir ilaca başladıktan sonra bellek zayıflarsa, bu durum ilaçla bağlantılı olabilir.
Uyku
Geceleri iyi uyuyamayan kişiler rahat uyuyanlara göre unutkanlığa daha eğilimlidir. Bellek pekişmesi için iyi bir gece uykusu temeldir. Belleği korumaya yeten uyku süresi ise 6 saattir. Çünkü uyku stres hormonlarını düşürme etkisiyle zaten belleğe dolaylı yoldan fayda sağlar.
Diyet ve beslenme
Bellek güçlendirecek ‘sihirli’ bir besin yoktur. Ancak kalitesiz bir diyet belleğe zarar verebilir. Ayrıca hafıza kaybını önleyecek sağlıklı yiyecekler ve besin maddeleri bulunur.
Hafıza kaybına karşı beslenme
B vitamini: Folik asit, B6, Bl- vitaminleri vücutta doğal olarak üretilmez bu yüzden yiyeceklerden ve tamamlayıcılardan sağlanmalıdır. Karaciğer, tahıl ürünleri, pirinç, fındık türü sert kabuklu yemişler, süt, yumurta, et, balık, meyveler, yeşil sebzelerde bulunur.
İyi yağlar, kötü yağlar: Beyin, doymuş yağlardan (ette ve süt ürünlerinde bulunur) ve trans yağlardan kötü etkilenebilir. Ama beynimiz fındık türü sert kabuklu yemişlerden, birçok bitkisel yağdan ve balık yağından gelen doymamış yağlarla güçlenebilir.
Antioksidanlar: Antioksidanlar yani C, E vitaminleri ve beta-karoten zararlı molekülleri etkisiz bırakır. Bu yüzden antioksidanlar hafıza kaybına karşı koruma sağlayabilir.
Egzersiz
Araştırmalara göre hareketsiz kişiler, düzenli fiziksel aktivite içinde olan insanlara göre daha büyük hafıza kaybına uğrar. Mutlaka bir spor dalıyla uğraşmak şart değilse de günlük yaşamda hareketli olmak bellek için çok faydalı.
Zihinsel canlılık
Yaşlandıkça beyninizin ne kadar iyi performans göstereceği, onun ne kadarını kullandığınıza bağlıdır. Yaşlandıkça beyninizin ne kadar iyi performans göstereceği, onun ne kadarını kullandığınıza bağlıdır. Akıllarına meydan okuyan kişiler. Zihinsel faaliyetten uzak kişilere kıyasla zaman içerisinde daha esnek bir belleğe sahip olabilir.
Sigara
Sigara içenlerin isimleri ve yüzleri içmeyenler kadar iyi hatırlayamadığı bilinen bir durum. Sigara içenler içmeyenlerle kıyaslandığında hafıza ve buna bağlı bilişsel fonksiyonlarda çok daha keskin bir düşüş sergileyebilir.
Uyuşturucu kullanımı
Uyuşturucu belleğe ve beyin fonksiyonlarına zarar verebilir. Hatta bu zarar sadece ilaçların kullanıldığı dönemde değil, sonrasındaki aylarda da sürebilir.
Yanlış kanı
Her stres hafıza için kötüdür. Aşırı stres hafızanızı köreltebilir ama ölçülü miktarda stres aslında hafızayı güçlendirir. Gözde büyüyen iş, teslim tarihinin baskısı, odaklanma ve dikkati koruma yeteneğini artırabilir. Sonuçta bilgi daha etkili bir biçimde edinilir. Bu da bellek pekişmesi ve geri getirmeyi teşvik eder.
