Girişimsel Radyoloji

Girişimsel Radyoloji Nedir?

Girişimsel radyoloji , X-ray, BT, MRI ve ultrason gibi görüntüleme yöntemleri eşliğinde minimal invaziv tanı ve tedavi işlemlerini içeren bir tıp dalıdır. Kateter ve kılavuz tel gibi küçük aletlerle yapılan bu işlemler, büyük cerrahi kesilere gerek kalmadan doğrudan odaklanılan bölgede etkin sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Girişimsel radyoloji, modern tıbbın en yenilikçi ve etkili alanlarından biri olarak, tanı ve tedavi süreçlerinde devrim yaratmıştır. Görüntüleme teknolojileri eşliğinde minimal invaziv yöntemlerle gerçekleştirilen bu işlemler, hastaların daha az travma ve sorunu tedavi edilebilmesini sağlar. Özellikle damar tıkanıklıkları, tümör tedavileri ve biyopsiler gibi hassas müdahalelerde hedefe yönelik ve hızlı çözümler sunar. Cerrahiye olan ihtiyacı azaltması, kısa iyileşme süreleri ve düşük enfeksiyon riski gibi avantajları, girişimsel radyolojiyi hem hasta hem de hekimler için vazgeçilmez kılar. Bu yaklaşım, sağlık hizmetlerinin güvenliğini ve etkinliğini artırmada kritik bir rol oynar.

Radyoloji bölümünden farklı olarak girişimsel radyoloji, görüntüleme yöntemlerini yalnızca tanı amacıyla değil, tedavi edici minimal invaziv işlemler gerçekleştirmek için de kullanır. Bu alanda kateter, iğne ve kılavuz teller gibi özel ekipmanlarla, cerrahi kesilere gerek kalmadan hedefe yönelik müdahaleler yapılır. Böylece girişimsel radyoloji, tanı ve tedaviyi birleştiren bir yaklaşımla öne çıkar.

Girişimsel Radyoloji Neye Bakar?

Girişimsel radyoloji, görüntüleme rehberliğinde minimal invaziv tanı ve tedavi yöntemleriyle geniş bir hastalık yelpazesine hizmet eder. Girişimsel radyoloji bölümleri damar tıkanıklıkları ve anevrizmalar gibi damar hastalıkları ile tümör ablasyonu ve embolizasyonu gibi tümör tedavilerine bakar. Ayrıca, biyopsi, sıvı drenajı ve safra ya da idrar yollarındaki tıkanıklıkların giderilmesi gibi işlemler de girişimsel radyolojinin uzmanlık alanına girer. Bu yöntemler, cerrahi müdahalelere etkili bir alternatif sunar.

Girişimsel radyoloji, damar hastalıklarından tümör tedavilerine kadar geniş bir yelpazede tanı ve tedavi sağlar. Başlıca baktığı alanlar şunlardır:

• Damar hastalıkları : Damar tıkanıklıkları, anevrizmalar ve varis tedavileri.
• Tümör tedavileri : Kanserli dokuların ablasyonu veya embolizasyonu.
• Biyopsi ve drenaj : Organlardan doku örneği alınması ve sıvı birikimlerinin boşaltılması.
• Acil müdahaleler : Kanamalı durumlarda embolizasyon veya pıhtı çözücü tedaviler.
• Diğer prosedürler : Safra yolları ve idrar yollarındaki tıkanıklıkların giderilmesi.

Girişimsel radyoloji bölümlerine randevu alarak, cerrahi müdahaleye gerek kalmadan çeşitli hastalıkların tanı ve tedavisini yaptırmak mümkündür. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), Bilgisayarlı Tomografi (BT), Ultrasonografi (USG) ve Anjiyografi gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanılarak damar tıkanıklıkları, tümörler ve organ fonksiyon bozuklukları belirlenebilir. Ayrıca, biyopsi işlemleri, damar içi tedaviler, TIPS, ablasyon yöntemleri ve sıvı boşaltma işlemleri gibi minimal invaziv girişimler de girişimsel radyoloji kapsamında gerçekleştirilir.

Girişimsel Radyoloji Bölümünde Tanı ve Uygulanan Testler

Girişimsel radyoloji bölümlerinde tanı süreci, görüntüleme teknolojileri kullanılarak minimal invaziv yöntemlerle hastalıklara tanı konulmasını sağlar. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), Bilgisayarlı Tomografi (BT), Ultrasonografi (USG) ve Anjiyografi gibi ileri görüntüleme yöntemleri, damar hastalıkları, organ fonksiyon bozuklukları ve tümör tespiti için kullanılır.

Anjiyografi, damar tıkanıklıkları ve damar içi anormalliklerin belirlenmesinde önemli bir testtir.Biyopsi işlemleri, ultrason veya tomografi rehberliğinde gerçekleştirilerek doku örnekleri alınır ve kanser gibi hastalıkların tanısı konulur. Torasentez ve parasentez gibi sıvı boşaltma işlemleri de tanıya yardımcı olabilir. Girişimsel radyoloji sayesinde cerrahi müdahaleye gerek kalmadan kesin tanı koymak ve gerekli tedaviyi planlamak mümkün hale gelir.

Girişimsel Radyoloji Bölümünde Tedavi ve Uygulanan Yöntemler

Girişimsel Radyoloji bölümünde tedavi, minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirilen etkili uygulamaları kapsar. Embolizasyon, kan akışını kontrol etmek veya tümörleri besleyen damarları kapatmak için kullanılan yöntemlerden biridir. Tümörlerin yok edilmesinde radyofrekans, mikrodalga ve kriyoablasyon gibi yöntemler uygulanır. Ayrıca, drenaj işlemleriyle sıvı birikimleri boşaltılırken, stent ve kateter yerleştirme işlemleriyle damar ve organ tıkanıklıkları giderilir.

Girişimsel radyoloji bölümünde şu yöntemler uygulanır:

• Vasküler Girişimsel Yöntemler
  
• Anjiyografi
• Balon anjioplasti/stentleme
• Embolizasyon
• Tromboliz/Trombektomi
• Kemoembolizasyon/Radyoembolizasyon
• Diyaliz ve venöz erişim yolları
• Vena kava filtre yerleştirilmesi
• Endovenöz lazer/radyofrekans tedavileri
• Kadınlardaki miyomların tedavisi
• Erkeklerde büyümüş prostat tedavisi
• Doğumsal/Edinsel vasküler malformasyonların ve hemanjiom tedavisi
• TIPS (Transjuguler Portosistemik Şant)
• Yabancı cisim çıkarılması
• Kronik pelvik ağrı ya da varikosel tedavileri
• Venöz örnekleme
• Non-Vasküler Girişimsel Yöntemler
• Biyopsi
• Drenaj
• Tümör tedavileri (ablasyon)
• İşaretleme
• Hepato-bilier girişimler
• Üriner sistem girişimleri

Vasküler Girişimsel Yöntemler

Vasküler yöntemler hem arter (atardamar) hem de venler (toplardamar) ile ilgili girişimleri içermektedir. Genel olarak kalbin atardamar ve toplardamarları (koroner arter ve venler) hariç vücuttaki bütün damarları (aort, bacak, kol, karaciğer, bağırsak, böbrekler, boyun, beyin vb) ilgilendiren hastalıklar bu yöntemlerle tedavi edilebilmektedir.

Anjiyografi

Vücuttaki herhangi bir damarın içerisine girerek, kontrast madde yardımı ile yapılan tanısal bir girişimsel yöntemidir. Arter görüntülemesi arteriografi, ven görüntülemesi venografi olarak adlandırılır. Kontrast madde olarak en sık olarak iyot bazlı ilaçlar kullanılmakla beraber CO2 (karbondioksit) kullanarak böbrek fonksiyonu bozuk hastalarda da belli koşullarda görüntüleme yapmak da mümkün olmaktadır.

Balon Anjioplasti/Stentleme

Damardaki darlıkların veya tıkanıklıkların çeşitli çap ve özellikteki balonlar yadımıyla genişletilmesi yöntemidir. Balon anjioplastiye ilaveten damar içine kalıcı veya geçici metalik stentler (metal boru ya da kafes benzeri tıbbi protezler) yerleştirilmesi de benzer yöntemlerle yapılabilmektedir.

Bu şekilde aort anevrizmaları (damar balonlaşması), diseksiyonlar (damar duvarının yırtılması), vücuttaki herhangi bir damarda oluşan anevrizmalar, bacak-kol-baş-boyun-börek-mezenterik vb damarlardaki darlıklar ve tıkanıkların tedavisi, diyaliz fistüllerinin darlık ve tıkanıklıklarının tedavisi gibi pek çok hastalık minimal invazif olarak iyileştirilebilmektedir.

Teknolojik gelişmelere bağlı olarak bu hastalıkların tedavisinde farklı cihazlar geliştirilmiş olup değişik endikasyonlarla kulanılmaktadır; ilaç kaplı balon ya da stentler, kendinden eriyebilen stentler, kumaş kaplı stentler (stent-graft), çok uzun çaplı balonlar, çok geniş çaplı stentler, damar içi ultrasonografi cihazları vb.

Embolizasyon

Embolizasyon, anormal damarlanmanın bulunduğu bir bölgeyi veya organı besleyen damarları endovasküler yöntemlerle geçici veya kalıcı olarak tıkama işlemidir. Bu yöntem, tümör tedavisi, kanamayı durdurma, anevrizma tedavisi, organ büyümesini engelleme, myom ve prostat embolizasyonu gibi hastalıklı bölgelerin küçültülmesi, ameliyat öncesi kanama riskini azaltma ve anormal damarlanmayı kontrol altına alma gibi çeşitli amaçlarla uygulanır. Hayatı tehdit eden kanamalarda hayat kurtarıcı bir müdahale olabilirken, bazı durumlarda cerrahiye yardımcı veya cerrahiye alternatif bir tedavi seçeneği olarak da kullanılabilir.

Tromboliz/Trombektomi

Damar içerisinde oluşmuş pıhtıların yine damar içerisinden ilerleyerek ilaçlar ya da mekanik bir takım cihazlar yardımı ile eritilmesi (tromboliz) ve/veya parçalanarak damar dışını çıkarılması (trombektomi) işlemleridir. Bu sayede damarın beslediği organın fonksiyonu korunabilir ya da oluşabilecek hasarlar azaltılabilir.

Kemoembolizasyon/Radyoembolizasyon

Kemoembolizasyon ve radyoembolizasyon, özellikle karaciğer ve safra yolları tümörlerinin tedavisinde kullanılan minimal invaziv yöntemlerdir. Bu tekniklerde, tümörü besleyen damarlar yoluyla doğrudan tümör yatağına kemoterapi ilaçları (kemoembolizasyon) veya yüksek dozda radyasyon içeren zerrecikler (radyoembolizasyon) verilir. Böylece, tedavi etkinliği maksimum seviyeye çıkarılırken, çevre dokuların zarar görmesi ve sistemik yan etkiler en aza indirilebilir.

Diyaliz ve Venöz Erişim Yolları

Diyaliz amacıyla geçici ya da kalıcı diyaliz kateterlerinin yerleştirilmesi, diyaliz fistüllerinin darlık veya tıkanıklıklarının tedavisi yapılabilir. Ayrıca çeşitli amaçlarla gerekli olan (kemoterapi uygulaması, damardan beslenme ihtiyacı, damardan uzun süreli ilaç uygulaması, kemik iliği/kök hücre nakli vb) merkezi toplar damar kateterleri ya da venöz portlarının yerleştirilmesi görüntüleme eşliğinde yapılabilir.

Vena Kava Filtre Yerleştirilmesi

Bacaklarda oluşan derin ven trombozlarına bağlı görülen ve ölümcül olabilen pulmoner emboliyi (akciğere pıhtı atması) önlemek amacıyla, vücudun ana toplar damarı olan vena kava damarının içerisine geçici ya da kalıcı olarak filtre (şemsiye) yerleştirilmesi işlemidir. Bu şekilde kanın akışı engellenmezken bacaklardaki pıhtılardan koparak akciğere kaçabilecek pıhtı parçacıkları filtre tarafından yakalanabilir.

Endovenöz Lazer/Radyofrekans Tedavileri

Bacak yüzeyel toplardamarlarında oluşan yetmezlikler ve bunlarla ilişkili varis hastalıklarının tedavisi, yine damar içinden lazer/radyofrekans yöntemleri ile yapılabilmekte ve hastaların pekçoğu ameliyat olmadan tedavi edilebilmektedir.

Kadınlardaki Miyomların Tedavisi

Yıllar boyunca cerrahi olarak tedavi edilen miyomların bir bölümü son zamanlarda anjiografik girişimsel yöntemler kullanılarak ameliyatsız olarak küçültülebilmekte ve ağrı, kanama gibi şikayetler azaltılabilmektedir.

Erkeklerde Büyümüş Prostat Tedavisi

Prostatı besleyen arterlere yöenlik embolizasyon işlemleri sonrasında prostat hacminde azalma ve hastanın şikayetlerinde düzelme sağlamak mümkün olabilmektedir.

Doğumsal/Edinsel vasküler malformasyonların ve hemanjiomların tedavisi

Vücudun herhangi bir yerinde oluşan, doğumsal ya da sonradan çeşitli nedenlere bağlı (travma, cerrahi vb) görülen damar yumakları ve bunlara eşlik eden iyi huylu tümörlerin tedavisi, seanslar halinde, damar içi ve damar dışı yöntemlerin birlikte kullanımı ve multidisipliner yaklaşım ile tedavi edilebilmektedir.

TIPS (Transjuguler Portosistemik Şant)

TIPS (Transjuguler Portosistemik Şant), karaciğer sirozuna bağlı portal hipertansiyonun yol açtığı mide ve yemek borusu varis kanamaları ile karın içinde sıvı birikimini (asit) önlemek amacıyla uygulanan girişimsel bir işlemdir. Bu yöntemde, karaciğer içinde normalde bağlantısı olmayan iki toplardamar arasında bir köprü oluşturularak stent yerleştirilir ve portal ven üzerindeki yüksek basınç düşürülür. Böylece kanama ve sıvı birikimi gibi siroza bağlı komplikasyonlar azalır veya tamamen ortadan kalkar. Ayrıca, TIPS'in bazı hastalarda karaciğer fonksiyonlarını kısmen iyileştirme potansiyeli de bulunmaktadır.

Yabancı Cisim Çıkarılması

Damar içerisine yerleştirilirken ya da yerleştirildikten sonra, olması hedeflenen alandan daha başka yere doğru ilerleyen bazı cisimlerin (pekçoğu tıbbı malzeme olmak kaydıyla), damar içerisinde çeşitli kementler yardımıyla yakalanarak vücut dışına çıkarılması işlemleridir.

Çoğunlukla venöz portların ya da çeşitli kateterlerin kopması ya da kırılması sonucu, ya da bazı endovasküler malzemelerin (stent, balon, mikrosarmal vb) yer değiştirmesi sonucu görülür. Genellikle bu işlemlerin alternatifleri odukça büyük ve riskli cerrahi işlemlerdir.

Kronik Pelvik Ağrı veya Varikosel Tedavileri

Karnın alt bölgesindeki (pelvis) toplardamarların genişlemesi sonucu üreme veya cinsel fonksiyonlarda oluşan çeşitli bozukluklar, bu toplardamarlar içerisine girilerek yapılan embolizasyon işlemleri sonucunda iyileştirilebilmektedir.

Venöz Örnekleme

Endokrin sisteme ait organlarda (böbrek üstü bezi, pankreas, hipofiz vb), yeri görüntüleme yöntemleri ile net olarak belirlenemeyen ve hormon salgılayan tümörlerin yerini belirlemek amacıyla, hormonun salgılandığı toplardamarlar içerisinden kan örnekleri alınması işlemleridir.

Non-Vasküler Girişimsel Yöntemler

Biyopsi

Vücuttaki pek çok organ ya da dokunun (akciğer, karaciğer, böbrek, pankreas, tiroid, meme, kemik, lenf düğümü vb) görüntüleme eşiliğinde örneklenmesi hem hastalıkların tanısına yardımcı olmakta hem de çoğu işlemin lokal anestezi yardımıyla kısa sürede ve düşük riskle yapılabilmesini sağlamaktadır. Böylece özellikle damar yaralanması ve buna bağlı oluşabilecek kanamaların oranı azaltılabilmektedir.

Drenaj

Özellikle karın ve göğüs boşluklarında çeşitli enfeksiyonlar, travmalar ya da ameliyatlara bağlı oluşan sıvı ya da iltihapların kateter ya da drenler vasıtasıyla boşaltılması hayat kurtarıcı olabildiği gibi, çoğu zaman mevcut hastalığın ya da tıbbi sürecin iyileşmesine önemli katkı yapmaktadır.

Tümör tedavileri (ablasyon)

Karaciğer, akciğer, böbrek, meme, tiroid, kemik vb pekçok organda oluşan sınırlı sayıda ve büyüklükteki tümörün çeşitli büyüklükteki iğneler yardımıyla yakılması (radyofrekans veya mikrodalga ablasyon) ya da dondurulması yöntemleridir.

İşaretleme

Doku ya da organlardaki şüphe duyulan kitle veya alanların, ya da tedavi amacıyla ışınlama yapılacak bölgelerin, cerrahiye ya da radyoterapiye kılavuzluk etmesi amacıyla çeşitli belirteçler ile (mikrosarmal, tel, radyoaktif madde vb) işaretlenmesi işlemleridir.

Hepato-Bilier Girişimler

Karaciğer, safra yolları ve safra kesesindeki iyi huylu ve kötü huylu tıkanıkların kateterler ya da stentler yardımıyla genişletilmesi ya da çeşitli cihazlar yolu ile taşların eritilmesi ya da çıkarılması işlemleridir.

Buna sebep olan hastalıklar arasında safra yollarındaki taş ve çamurlar, ameliyata bağlı darlıklar, kanserlere bağlı darlıklar, karaciğer nakline bağlı darlıklar ve safra kaçakları, pankreas tümörleri ya da doğumsal bazı hastalıklar mevcuttur.

Üriner Sistem Girişimleri

Böbrekler ve mesanede oluşan darlık ve tıkanıklıkların (tümör, taş, travma ya da ameliyatlara bağlı) kateterler veya stentler yardımıyla genişletilmesi işlemleridir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Girişimsel Radyoloji Riskleri Var Mı?

Girişimsel radyoloji işlemleri genellikle güvenli olmakla birlikte, bazı riskler taşır. Bu riskler arasında işlem yapılan bölgede enfeksiyon, kanama, damar veya organ yaralanmaları, kullanılan kontrast maddeye alerjik reaksiyon ve nadiren pıhtı oluşumu yer alır. Ayrıca, radyasyon maruziyeti ve cihaz yerleştirilmesindeki komplikasyonlar da olasıdır. Riskler, işlem türüne, hastanın genel sağlık durumuna ve kullanılan yöntemlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, işlemler öncesinde ayrıntılı değerlendirme yapılması önemlidir.

Girişimsel Radyoloji Randevusu Nasıl Alınır?

Girişimsel radyoloji bölümüne randevu, Acıbadem Hastanesi'nin online randevu sistemi veya çağrı merkezleri aracılığıyla kolayca alınabilir. Bu yöntemler, işlemler öncesinde detaylı bilgi almayı ve uygun tarih seçimini mümkün kılar.