MCH Nedir?
Kan tahlillerinde doktorunuzun istediği tetkiklerin arasında sıklıkla karşılaştığınız MCH, “ortalama eritrosit hemoglobini”, İngilizce’de “mean corpuscular hemoglobin” olarak bilinir ve kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) her birindeki hemoglobin miktarıdır. Hemoglobin alyuvarlardaki bir proteindir. Oksijen ve karbondioksit, demir içeren hemoglobine bağlanır. Hemoglobin oksijenle birleştiğinde kana kırmızı rengini verir. Hemoglobin yetersizliğinde vücut yeterince oksijen alamaz ve anemi, kalp yetmezliği, felç gibi sağlık sorunları ortaya çıkar.
Tam kan sayımı yapıldığında MCH değerini öğrenmek mümkün olur. Tam kan sayımında kırmızı ve beyaz kan hücreleri dahil kan değerleriyle ilgili tüm değerlere bakılır. MCH, tam kan sayımındaki bilgiler doğrultusunda anlaşılabilir. Bir sağlık sorununuz olduğunda veya düzenli check up kontrollerinde tam kan sayımı doktor tarafından istenir. Kan hücreleri sayılarıyla ilgili bir belirti varsa da doktor tam kan sayımı istemi yapar. Tam kan sayımına bakılırken şu kan değerleri kontrol edilir:
- Beyaz kan hücreleri (enfeksiyonla mücadele eden hücrelerdir)
- Kırmızı kan hücreleri ve bunların içindeki hemoglobin
- Trombositler (kan pıhtılaşmasına yardımcı olurlar)
Tam kan sayımında, kanda kaç tane hücre olduğu, bu hücrelerin büyüklük, şekil ve içerikleriyle ilgili özelliklere bakılır. Vücutta oksijen taşıyan hemoglobinle ilgili olan MCH değeri de tam kan sayımı test sonucunda çıkar.
MCH Düşüklüğü Nedir?
Kanda MCH düşüklüğü; 27 pg’nin altındaki bir MCH değeri anlamına gelir ve bu yaygın olarak hemoglobinin üretim sorunu nedeniyle gelişmiş anemiye işaret eder. Farklı anemi türlerine göre de MCH değerleri değişebilir. Örneğin; mikrositik anemide kan hücreleri çok küçüktür ve yeterli hemoglobin üretilemeyince ortaya çıkar. Genellikle yetersiz beslenme ya da beslenme eksikliği bunun sebebidir. Her zaman anemi beslenmeye bağlı olarak gelişmez. Bazen kişi dengeli ve sağlıklı beslense bile anemi gelişebilir. MCH düşüklüğü neden olur? İşte sebepleri:
- Kanser
- Otoimmün hastalıklar
- B12 vitamini veya folik asit gibi vitamin ve mineral eksikliğine bağlı beslenme yetersizlikleri
- Demir eksikliği anemisi (vücut hemoglobin için demir kullanır ancak vücutta demir yetersiz olursa MCH seviyesi düşer. Bu anemi daha çok vejetaryen ve yetersiz beslenmede görülür. Çölyak hastalığı da vücudun demiri emmesini engelleyerek demirin düşmesine neden olur.)
- Ameliyat, yaralanma, regl gibi nedenlerle yaşanan demir kaybı veya mide ameliyatında olduğu gibi demirin yeterince emilememesi anemiye götürür.)
- Karaciğer hastalıkları
- Böbrek hastalıkları
- Talasemi (Akdeniz anemisi olarak bilinen bu hastalıkta hemoglobin genlerindeki mutasyonlar sonucu kalıtsal olarak kan üretim bozukluğu oluşur.)
MCH Düşüklüğü Belirtileri
MCH düşüklüğü belirtileri arasında şunlar bulunabilir:
- El ve ayak üşümesi
- Yorgunluk
- Baş dönmesi
- Solgun cilt
- Cilt morlukları, çabuk moraran cilt
- Nefes darlığı
- Taşikardi ya da hızlı kalp ritmi
- Göğüs ağrısı
- Halsizlik
- Güçsüzlük
- Saç dökülmesi
- Dilde pütürleşme gibi sorunlar
- Kulakta uğultu
- Bacak krampları
MCH Yüksekliği Nedir?
MCH yüksekliği; 32 pg’nin üzerindeki bir MCH değeri anlamına gelir ve genellikle makrositik anemiye işaret eder. Makrositik anemi yaşayan kişiler genellikle bunu fark etmezler, belirtiler şiddetlendiğinde anlaşılabilir. MCH yüksekliğinin nedenleri şunlardır:
- Böbrek kanseri de dahil bazı böbrek hastalıkları
- Doğuştan kalp hastalıkları
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve pulmoner fibrozis dahil akciğer hastalıkları
- Polisitemi vera (genetik olan bu kan hastalığında kemik iliği çok fazla alyuvar üretir)
- Hipotiroidizm
- Miyelodisplastik sendrom (kök hücre bozukluğu)
- Rutin ve aşırı alkol tüketimi
- Enfeksiyon kaynaklı komplikasyonlar
- Östrojen içeren çok fazla ilaç tüketmek
- Down Sendromu
MCH Yüksekliği Belirtileri
MCH yüksekliği belirtileri arasında şunlar bulunabilir:
- Kan pıhtıları
- Çift veya bulanık görme
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
- Kaşıntı
- Yorgunluk
- Solgun cilt
- Hızlı kalp ritmi
- Kırılmaya meyilli tırnaklar
- Konsantrasyon güçlüğü
- Unutkanlık
Makrositik anemisi olan kişiler sindirim sistemiyle ilgili sıkıntılar da yaşayabilir. İştahsızlık, kilo kaybı ve sıklıkla ishal bu sindirim sorunlarının başında gelir. Ancak bu belirtilerden herhangi birinin yaşanması halinde vakit kaybedilmeden doktora gidilmelidir.
MCH Değeri Nasıl Ölçülür?
Kanda MCH değerine bakılan tam kan sayımı tetkikinde koldan iğne yardımıyla kan örneği alınır. Kan örneği laboratuvar ortamında incelenir ve MCH değeri çıkar. MCH değeri, kırmızı alyuvarların gerçek boyutunu gösteren MCV (mean corpuscular volmue) ile benzerdir. MCHC ile de MCH sıklıkla karıştırılır. Ancak MCHC, kırmızı kan hücrelerinin hacmine göre ortalama hemoglobin miktarıdır. Doktorlar anemi (kansızlık) teşhisi koyarken hem MCH hem de MCHC değerlerini kullanırlar. Çünkü iki değer de kandaki hemoglobin sağlığını yansıtır.
MCH sonucu sağlıkla ilgili önemli ipuçları verir. MCH düşüklüğü genellikle anemiye; MCH yüksekliği akciğer ve böbrek hastalıklarına işaret eder. Normal MCH değeri yetişkinlerde 27-31 pg’dir. Çocuklar da bu sayılar değişkenlik gösterebilir. Peki MCH düşüklüğü nedir, MCH yüksekliği nedir? MCH yüksekliği ve MCH düşüklüğü ne gibi belirtiler ve sonuçlar doğurur? Bu sorular şöyle cevaplanabilir:
MCH Tedavisi
Tam kan sayımında belirlenen MCH düşüklüğü veya yüksekliği sonucu doktor ek test talebinde bulunur. Teşhise göre tedavi planlanır.
B12 vitamini ve folik asit gibi nedenlerle düşen MCH için takviye verilebilir. Ancak en önemli etkiyi uzun vadede yeterli ve dengeli beslenme sağlayabilir.
MCH düşüklüğünde demir ve B6 vitaminlerinden zengin beslenilmesi tavsiye edilebilir. Demir içeren gıdalarla birlikte bol limonlu salata gibi C vitamini ve lifli gıda tüketimi yapılması söylenir. Bu sayede MCH seviyeleri yükselebilir. Balık, koyu yeşil yapraklı sebzeler, yumurta, kuru yemişler, sağlıklı tohumlar ve kahverengi pirinç gibi sağlıklı tahılları beslenmenize ekleyebilirsiniz. Bazı gıdalardan da demir emilimini azalttığı için kaçınmalısınız. MCH düşüklüğü varsa kahve ve çay gibi kafein içeren içeceklerinin tüketimini azaltın.
Aşırı kanamaya bağlı anemi tedavisinde adet kanamasını azaltıcı tedaviler verilebilir (örneğin: doğum kontrol hapı veya ilaç kaplı spiral). Aşırı kanama polip veya tümör kaynaklıysa da cerrahi tedaviler gerekebilir.
MCH değerleri bazen bir hastalığa bağlı olarak gelişmez. Bazı ilaçların yan etkileri, yüksek rakımlı bir bölgede yaşamak da MCH değerlerinde anormallik yaratabilir. Bu nedenlerle de MCH seviyelerinde dengesizlik olan kişilerin mutlaka doktora başvurması gerekir.
