Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Nelerdir?
Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları, vücutta çeşitli hormonları üretmekle görevli bezlerin çalışmasını olumsuz etkileyen çeşitli durumları tanımlamak için kullanılan genel ifadedir. Söz konusu tanımlama aynı zamanda metabolizma süreçlerini bozan fiziksel rahatsızlıkları kapsar. Bu gruba dahil olan hastalıklar, hormonların normal seviyede üretimini, salgılanmasını, taşınmasını etkileyen bir dizi faktör nedeniyle meydana gelir.
Yaygın gözlemlenen endokrinoloji ve metabolizma hastalıklarının kaynağını oluşturan organları şu şekilde sıralayabilmek mümkündür:
Hipofiz Bezi: Hipofiz, beyin tabanında yer alır. Hipotalamus tarafından kontrol edilen bez, ön ve arka lob olmak üzere iki kısımdan oluşur. Ön lob, tiroid uyarıcı (TSH), adrenokortikotropik (ACTH), büyüme (GH), luteinizan ve folikül uyarıcı hormonların üretiminden sorumludur.
Arka lob ise antidiüretik, oksitosin gibi hormonların üretimini kontrol eder. Hipofiz bezinden salgılanan hormonlar; büyüme, metabolizma, cinsiyet fonksiyonları, süt üretimi, sıvı dengesi gibi birçok önemli fizyolojik sürecin devamlılığını sağlar.
Tiroid Bezi: Boynun alt kısmında, gırtlağın hemen önünde yer alan ve şekli kelebeği andıran beze, tiroid adı verilir. Bezin başlıca görevi, pek çok fizyolojik süreçte düzenleyici rolü üstlenen hormonları salgılamaktır.
Triiodotironin (T3) ve tiroksin (T4) isimli hormonlar, metabolizmayı hücresel düzeyde kontrol ederek enerji tüketim seviyesini belirler. Tiroid hormonları ayrıca sinir sistemi gelişimi ile kemik ve kas sağlığının ideal düzeyde gerçekleşmesini mümkün kılar.
Paratiroid Bezleri: Boyun bölgesinde, tiroidin hemen arkasında bulunan ve mercimek büyüklüğündeki 4 organcık, endokironolojide paratiroid bezleri olarak isimlendirilir. Söz konusu bezlerin ürettiği parathormon (PTH), vücutta kalsiyum ve fosfor dengesini sağlamaktan sorumludur.
Hormon, iskelet sisteminin sağlıklı gelişimini desteklerken kalsiyum ve fosfor seviyelerini kontrol altında tutarak böbrek taşı, kas spazmı gibi sorunların önüne geçer.
Pankreas: Midenin arkasında, karın boşluğunun sol üst kısmında yer alan pankreas, endokrin sistemde önemli role sahiptir. Zira bu organ, kan şekerini düzenlemekten sorumlu insülin ve glukagon hormonlarını kontrol eder.
İnsülin kan şekerinin düşmesini mümkün kılarken glukagon tam tersi etki yaratır. Hormonların kontrolü, organın endokrin pankreas isimli kısmında gerçekleşir. Diğer kısım, yani egzokrin pankreas ise sindirim enzimlerinin üretimini ve salgılanmasını sağlar.
Böbrek Üstü Bezleri: Diğer ortak isimleri adrenal olan bezler, toplamda iki adettir. Böbrek üstü bezlerinin her biri, korteks (dış kısım) ve medulla (iç kısım) adı verilen iki kısımdan oluşur. Adrenal kortekste üretilen hormonlar; mineralokortikoidler, glukokortikoidler ve androjenlerdir.
Adrenal medulla ise adrenalin, katekolaminler, norepinefrin başta olmak üzere bir dizi hormonun üretimi görevini üstlenir. Börek üstü bezleri, bu hormonlar vasıtasıyla stres yanıtı, sıvı dengesi, kan basıncı, elektrolit dengesi, bağışıklık fonksiyonu ve cinsel gelişim gibi süreçlerin düzenlenmesinde rol oynar.
Üreme Organları: Endokrinoloji ve metabolizma hastalıklarının gelişebildiği organlar arasında üreme organları da bulunur. Kadın ve erkek üreme organları, farklı görevlere sahip çeşitli hormonların üretiminden sorumludur. Örneğin, testislerde üretilen testosteron; erkeklerde cinsel gelişimi, sperm üretimini, ikincil cinsiyet özelliklerinin gelişimini düzenler.
Kadınlarda ise yumurtalıklarda östrojenler ve progesteron üretimi gerçekleşir. Her iki hormon türü de başta gebelik olmak üzere tıpkı testosteron gibi birçok fizyolojik işlevin sağlıklı biçimde devam etmesine katkıda bulunur.
Endokrinoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?
“Endokrinoloji neye bakar?” sorusu kapsamında sıralanabilecek hastalıklar şunlardır:
DiyabetDiyabet, insülin hormonunun yetersiz üretilmesi veya vücut tarafından etkili şekilde kullanılamaması durumudur. Diyabetin, Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere iki farklı alt türü bulunur. Aşırı susama, sık idrara çıkma, bulanık görme, kilo kaybı gibi semptomlara neden olabilen diyabet, tedavi edilmediği takdirde kalp ve böbrek hastalıkları, sinir hasarı, cilt enfeksiyonları vb. sağlık sorunlarına yol açabilir.
Tiroid HastalıklarıEndokrinoloji doktorları tarafından tanısı ve tedavisi yapılan bir diğer sağlık sorunu ise tiroid hastalıklarıdır. Bu gruba dahil olan hastalıklar, tiroid bezinin aşırı veya yetersiz çalışması halinde gerçekleşir. Bazen bezin kendi yapısında anormal doku kitlelerinin oluşumu da çeşitli hastalıklara sebep olabilir. Yaygın gözlemlenen tiroid hastalıkları; hipotiroidizm, hipertiroidizm, nodül, Hashimoto tiroidi ve tiroid kanseridir.
ObeziteObezite, kişinin kilosunun yaşına ve boyuna göre normalden fazla olması durumudur. Vücutta aşırı yağ birikimi olarak da tanımlanabilecek sağlık sorununa yol açan etkenlerin başında hormonal dengesizlikler gelir. Dolayısıyla bu hastalığın teşhis ve tedavisinde endokrinologlar da sorumluluk alır.
Obezite, uzun vadeli birçok sağlık sorununa yol açabilir veya birlikte gelişim gösterebilir. Tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon, solunum problemleri ve kanser bunlardan bazılarıdır.
Adrenal HastalıklarıBöbrek üstü bezlerin işlevlerindeki bozukluklar, adrenal hastalıkları adı verilen bir dizi sağlık sorununun ortaya çıkmasına yol açabilir. Tanı ve tedavi süreçleri endokrinologlar tarafından yürütülen bu tür sağlık sorunlarından ilki, yetersiz hormon üretiminde ortaya çıkan Addison hastalığıdır.
Aşırı kortizol üretimi ise cushing sendromu adı verilen duruma neden olabilir. Diğer yaygın adrenal hastalıklar ise konjenital adrenal hiperplazi, feokromasitoma ve hiperaldosteronizmdir.
Gonadal HastalıklarGonadal hastalıklar da endokrinoloji bölümü tarafından teşhis ve tedavisi gerçekleştirilen sağlık sorunları arasındadır. Bu gruptaki hastalıklar, gonadlarda (cinsiyet bezleri) üretilen ve salgılanan hormonlardaki düzensizlik sonucunda gelişir.
Kadınlarda sık gözlemlenebilen polikistik over sendromu, gonadal hastalıklara verilebilecek en ideal örnektir. Erkeklerde ise testosteron seviyelerinin düşüklüğü hipogonadizm, fazla olması hipergonadizm sorununa yol açabilir.
Paratiroid HastalıklarıParatiroid bezlerinin yetersiz veya aşırı hormon salgılaması, çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Örneğin, bezlerden aşırı hormon salgılanması halinde kişide hiperparatiroidizm gelişebilir. Bunun tam tersi ise hipoparatiroidizm isimli sağlık sorununa yol açar.
Paratiroid adenomu, bezlerde iyi huylu tümör gelişimidir ve genelde hiperparatiroidizm ile ilişkilendirilir. Nadiren de olsa paratiroid bezlerinde kötü huylu kanser hücreleri ortaya çıkabilir.
Hipofiz HastalıklarıEndokrinoloji hastalıkları sıralanırken hipofiz bezi kaynaklı sağlık sorunları unutulmamalıdır. Birçok önemli hormonun üretiminden sorumlu hipofiz bezinin işlevini ideal biçimde gerçekleştirememesi veya ön lobunda hasar oluşması hipopitüitarizm gelişimini tetikler.
Aşırı büyüme hormonu salgılanması, akromegali ve gigantizm ile sonuçlanabilir. Hipofizde üretilen hormonların aniden azalması hipopitüitar kriz, gelişimi esnasında bezi çevreleyen kese içinde sıvı dolu kütlelerin oluşması Rathke kese kisti ihtimalini ortaya çıkartır.
Endokrinoloji Muayenesi Nasıl Yapılır?
Endokrinoloji muayenesi, bir endokrinolog tarafından hormon dengesizliğinin kaynağını bulmak ve tedavi etmek amacıyla gerçekleştirilen tıbbi süreçtir. Size en yakın Acıbadem Hastanesi’ndeki endokrinoloji bölümünden randevu alarak yararlanabileceğiniz muayene sırasında hastanın şikayetleri dikkate alınarak şu işlemler yapılır:
Anamnez AlımıEndokrinoloji muayenesi kapsamında atılan ilk adım, kişinin tıbbi geçmişi hakkında mümkün olduğunca detaylı bilgi edinilmesidir. Endokrinolog, bu aşamayı kişiye çeşitli sorular yönelterek gerçekleştirir. Sorular sayesinde geçmişteki sağlık sorunları, ailede endokrin hastalıkların olup olmadığı, ilaç kullanımı, cerrahi öykü ve yaşam tarzı alışkanlıkları gibi konularda hastadan bilgi alınabilir.
Fizik Muayeneİkinci adım olan fiziksel muayene, hastanın genel sağlık durumunu ve endokrin sistemle ilgili belirtileri değerlendirmeyi içerir. Bu kapsamda boy, kilo, kan basıncı ölçümleri gibi temel antropometrik ölçümler gerçekleştirilir. Ayrıca ciltteki değişiklikler, vücuttaki kilo dağılımı vb. bazı detaylara odaklanılarak kişinin sağlık sorunu belirlenmeye çalışılır.
Laboratuvar ve Görüntüleme TestiTanı koyma aşamasında kesin sonuca ulaşılabilmesi amacıyla fizik muayenenin ardından çeşitli laboratuvar ve görüntüleme testleri yapılır. Sürecin bu aşaması tiroid ultrasonu, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi çalışmaları kapsayabilir. Hormon seviyelerinin ve kan şekerinin ölçülmesi ile tiroid fonksiyon testleri, muayene sürecinin üçüncü adımında başvurulabilen diğer yöntemlerdir.
Hastanın Semptomlarına ve Bulgulara Göre Ek İncelemelerEndokrinoloji muayenesi esnasında hastanın semptomlarına, görüntüleme çalışmaları ve testlerde elde edilen bulgulara göre ek incelemeye ihtiyaç duyulabilir. Örneğin, kilo artışı ve yorgunluk şikayetleri olan bir hastada tiroid hormonlarının ölçülmesi bir kanıya ulaşmak için yeterli gelmeyebilir.
Tanı ve Tedavi PlanıMuayene sürecinde elde edilen sonuçlara bakılarak hastanın tanısı belirlenir. Tanı konmasının ardından ise hızlıca tedavi planı oluşturulur. Endokrinolojik hastalıklarda tedavi süreci; hormon düzenleyici ilaçlarla yapılır. Doktor ayrıca hastasına diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri önerebilir. Hastalığın türüne göre hormon replasmanı, cerrahi müdahale gibi daha kapsamlı yöntemlere de başvurulabilir.
Endokrinolojide Muayene Süreci Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Endokrinoloji muayenesi, hastanın çeşitli şikayetlerle başvuru yapması sonucunda gerçekleştirilir. Kişinin gösterdiği semptomlar ve doktorun ilk görüşüne bağlı olarak bu süreçte farklı adımlar atılabilir. Örneğin:
- Muayene; kişinin hastalık geçmişi, semptomları, ailesinin endokrinolojik öyküsü ve kullandığı ilaçlar gibi bilgilerin alınmasıyla başlar. Özellikle şikayetlerin süresi, şiddeti ve değişimleri hakkında detaylı bilgi toplanır.
- Muayene esnasında boy, kilo, tansiyon ve nabız gibi temel ölçümlerin yanı sıra cilt durumu, gözlerin görünümü, boyun yapısı, karın muayenesi gibi özel incelemeler yapılır.
- Muayene sürecindeki en önemli adımlardan biri tiroid bezinin kontrolüdür. Tiroid bezinin boyutunu, şeklini ve kıvamını değerlendirmeye yönelik işlem palpasyon (elle muayene) yöntemi ile yapılır.
- Hipertiroidizm gibi durumlarda gözlerde belirgin değişiklikler meydana gelebilir. Dolayısıyla bu tür vakalarda, göz muayenesi gerekebilir.
- Hipofiz bezinin işlevlerini değerlendirmek amacıyla bazı durumlarda nörolojik muayeneye ihtiyaç duyulabilir.
- Gonadal hormonlarla ilgili şikayetlerde veya polikistik over sendromu gibi durumlar şüpheleniyorsa genital muayene yapılabilir.
Benzer İlgi Alanları
-
Addison Hastalığı
Addison hastalığı insan vücudunun belirli hormonları yeterince üretmediğinde ortaya çıkan her iki cinsiyette görülen ve yaşamı tehdit nadir bir hastalıktır.
Detaylı Bilgi -
Adet Düzensizliği
Adet düzensizliği, aylık adet döngüsünün 21 günden kısa, 35 günden az olmasıdır. Nedenleri hormonal düzensizlik ya da polipler olabilir.
Detaylı Bilgi -
Ağız Kanseri
Erkeklerde kadınlara göre 2 kat daha fazla görülen ağız kanserlerinin erken dönemde yakalanabilmesi için düzenli olarak doktor ve diş doktoru muayene etmelidir.
Detaylı Bilgi -
Akromegali
Akromegali, hipofiz bezinin bireyin yetişkinlik döneminde çok fazla büyüme hormonu üretmesi sonucu gelişen hormonal bir hastalıktır.
Detaylı Bilgi -
Diyabet Tedavisi
Acıbadem Sağlık Grubu, diyabet tedavisinde klinikleri ile hizmetinizde. Şeker Hastalığı (Diyabet) teşhisi, tanı ve tedavisi için hastanelerimizi ziyaret edin!
Detaylı Bilgi -
Diyet Tedavisi
Her bireyin vücut yapısı ve metabolizması aynı değildir. Kişinin fazla kilolarından kurtulurken ona uygun bir beslenme programı hazırlanması gerekir.
Detaylı Bilgi -
Gizli Şeker
Gizli şeker hastalığının ne olduğu öğrenmek, belirtileri ve tedavisi hakkında detaylı bilgi edinmek için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Detaylı Bilgi -
Graves Hastalığı
Graves hastalığı, tiroid hormonu tiroksininin aşırı üretilmesine neden olan ve hipertiroidizme yol açan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır.
Detaylı Bilgi -
Guatr
Guatr, iyot eksikliği olan kişilerde yaygın görülür. Türkiye’de görülme sıklığı fazladır. Cinsiyet dağılımında ise, kadınlar erkeklere oranla 5 kat fazladır.
Detaylı Bilgi -
Haşimato Hastalığı (Hashimato)
Hashimoto tiroidi “hipotiroidi” olarak tanımlanan tiroit bezinin az çalışması durumuna yol açan sebeplerden birisidir.
Detaylı Bilgi -
Hiperglisemi
Hiperglisemi, vücudun insülin üretemediği veya üretilen insüline az yanıt verdiği, kan dolaşımındaki glukoz düzeyinin yükselmesine denir.
Detaylı Bilgi -
Hipertiroidi
Hipertiroidi, tiroid bezinin aşırı çalışmasına bağlı olarak gelişen ve kan dolaşımına çok fazla tiroid hormonu (TSH) salgılanmasıyla oluşan bir hastalıktır.
Detaylı Bilgi -
Hipofiz Hastalıklarının Tedavisi
Hipofiz bezi, vücudumuzda çeşitli yaşamsal hormonların salınımını kontrol eden çok önemli bir salgı bezidir.
Detaylı Bilgi -
Hipofiz Tümörleri
Hipofiz bezinin işlevi çok önemli olduğundan, tümörün büyümesi ve vücudun ihtiyacı olmayan hormonları salgılaması sonucu ciddi sağlık sorunları oluşturabiliyor.
Detaylı Bilgi -
Hipoglisemi
Hipoglisemi, bireyin kan şekerinin, yani glikoz seviyesinin normal değerlerinden daha düşük olması durumuna verilen isimdir.
Detaylı Bilgi -
Hipotiroidi
Hipotiroidi önlenebilen bir hastalık değildir ve çoğunlukla bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması ve harap etmesi sonucu oluşur.
Detaylı Bilgi -
İnsülin Direnci
İnsülin direnci kaslarda, yağda ve karaciğerde bulunan hücrelerin insüline doğru şekilde tepki vermediği ve enerji için kandaki glukozu kullanamadığı durumdur.
Detaylı Bilgi -
Kaçış Sendromu Hastalığı
Kaçış sendromu, kan plazmasının ve içinde bulunan proteinlerin, çevre dokulara, kaslara, organlara veya vücut boşluklarına kaçmasına bağlı gelişmektedir.
Detaylı Bilgi -
Kronik Yorgunluk
Geçmek bilmeyen yorgunluğunuzun sebebi kansızlık da olabilir depresyon da... Yorgunluğunuza eşlik eden başka şikayetleriniz varsa bir uzmana danışın.
Detaylı Bilgi -
Obezite Merkezi
Acıbadem Sağlık Grubu hastanelerinde bulunan Obezite Merkezleri birçok tıbbi branşın toplandığı multidisiplinler yaklaşımıyla hizmet vermektedir.
Detaylı Bilgi -
Obezite Tedavisi
Obezite, vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı ve anormal yağ birikmesidir. Yaşam kalitesini önemli derecede etkileyen Obezite tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Detaylı Bilgi -
Otoimmün Hastalıklar
Otoimmün hastalıklar vücudun birçok farklı alanını etkileyebilir. Otoimmün hastalıklara neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir.
Detaylı Bilgi -
Tip 1 Diyabet
Tip 1 diyabet nedir? Belirtileri nelerdir? Genetik midir? Tip 1 diyabet neden olur? sorularına uzman doktor kadromuzun verdiği yanıtları öğrenmek için tıklayın!
Detaylı Bilgi -
Tip 2 Diyabet
Tip 2 diyabet, pankreas yeterli insülin üretse de hücreler insüline direnç gösterir, kan şekerinin normalden yüksek seviyelerde kalmasına yol açar.
Detaylı Bilgi -
Tiroid Hastalıkları ve Tiroid Nodülleri
Tiroid bezinin yapısını ve nodül varlığını görmek için tiroid ultrasonografisi ve sintigrafisi çekilir. Nodüllerin incelemesi için iğne biyopsisi uygulanabilir.
Detaylı Bilgi -
Tiroid Kanseri
Tiroid kanserleri genellikle boyunda bir kitle veya tiroid bezi içinde bir nodül olarak görülür.
Detaylı Bilgi -
Tiroid Nodülleri
Tiroit nodülü; tiroit dokusu içinde oluşan farklı yapıda ve değişik büyüklüklerde olabilen anormal yumrular veya kitlelerdir. Bunların büyük kısmı zararsızdır.
Detaylı Bilgi -
Vücut Kitle İndeksi Hesaplama
Boyunuzu ve kilonuzu girerek, vücut kitle indeksinizi öğrenmek ve vücut kitle indeksi hakkında detaylı bilgi edinmek için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Detaylı Bilgi
Hastaneler
-
Adana Hastanesi
-
Altunizade Hastanesi
-
Atakent Hastanesi
-
Ataşehir Hastanesi
-
Ataşehir Tıp Merkezi
-
Bahçeşehir Tıp Merkezi
-
Bakırköy Hastanesi
-
Bursa Hastanesi
-
Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi
-
Eskişehir Hastanesi
-
Fulya Hastanesi
-
International Hastanesi
-
İzmir Kent Hastanesi
-
Kayseri Hastanesi
-
Kozyatağı Hastanesi
-
Maslak Hastanesi
-
Taksim Hastanesi
-
Zekeriyaköy Tıp Merkezi
Doktorlar
- Profesör Doktor DENİZ GÖKALP Online Randevu Al
- Profesör Doktor EMRE BOZKIRLI Online Randevu Al
- Profesör Doktor ENDER ARIKAN Online Randevu Al
- Profesör Doktor İNAN ANAFOROĞLU Online Randevu Al
- Profesör Doktor MEHMET TEMEL YILMAZ Online Randevu Al
- Profesör Doktor MEHTAP ÇAKIR Online Randevu Al
- Profesör Doktor MİTAT BAHÇECİ Online Randevu Al
- Profesör Doktor NESLİHAN KURTULMUŞ Online Randevu Al
- Profesör Doktor ÖZLEM ÇELİK Online Randevu Al
- Profesör Doktor RÜŞTÜ SERTER Online Randevu Al
- Profesör Doktor SEMA YARMAN Online Randevu Al
- Doçent Doktor AYŞENUR ÖZDERYA Online Randevu Al
- Doçent Doktor ESRA NUR ADEMOĞLU DİLEKÇİ Online Randevu Al
- Doçent Doktor MÜJDAT KARA Online Randevu Al
- Doçent Doktor OĞUZ KAAN ÜNAL Online Randevu Al
- Doçent Doktor SAVAŞ KARATAŞ Online Randevu Al
- Doçent Doktor SEHER TANRIKULU Online Randevu Al
- Doktor ESRA KARAKAŞ Online Randevu Al
- Doktor FUNDA ÖZTÜRK Online Randevu Al